Tên
gọi khác: Xa Ðiêng
Nhóm
ngôn ngữ: Môn - Khmer
Cư trú: Cư trú tập trung tại 4 huyện phía Bắc tỉnh Sông Bé
và một phần sinh sống ở Ðồng Nai và Tây Ninh.
Ðặc
điểm kinh tế
Nhóm
Bù Ðéc ở vùng thấp, biết làm ruộng nước và dùng trâu, bò kéo cày từ khá lâu. Nhóm Bù Lơ ở vùng cao, làm rẫy là chủ yếu, sống gần gũi với
người M'Nông và người Mạ.
Tổ chức cộng đồng
Ngày nay người Xtiêng ở nhiều nơi đã định
canh định cư, từng gia đình làm nhà ở riêng. Họ Ðiểu là họ phổ biến khắp vùng
Xtiêng. Làng Xtiêng có truyền thống tự quản, đứng đầu là một ông già am hiểu tập
tục, có uy tín lớn, tháo vát và thường là người giàu có ở làng. Mức giàu được
tính bằng tài sản như: trâu, bò, chiêng, cồng, ché, vòng, trang sức...
Hôn nhân gia đình
Người Xtiêng lấy vợ, lấy chồng khác dòng họ.
Thông thường con trai từ tuổi 19-20, con gái từ tuổi 15-17 bắt đầu tìm bạn đời.
Sau lễ cưới cô dâu về nhà chồng.
Văn hóa
Người Xtiêng ưa thích âm nhạc, nhạc cụ thường
thấy nhất là bộ chiêng 6 cái. Chiêng không được gõ ở ngoài nhà, trừ ngày lễ đâm
trâu. Chiêng dùng trong hội lễ, cả trong bộc lộ tình cảm, hòa giải xích mích giữa
các gia đình. Ngoài chiêng còn có cồng, khèn bầu cũng được đồng bào ưa thích.
Cuối mùa khô, đồng bào hay chơi thả diều.
Nhà cửa
Tình hình nhà ở của người Xtiêng hiện nay
hết sức phức tạp. Ví dụ: người Xtiêng ở Bù lơ sống trong nhà đất dài - gia đình
lớn phụ hệ; Ơở Ðắc Kia người Xtiêng cư trú trong nhà sàn, nhà đất ngắn - gia
đình nhỏ; Ơở Bù Ðeh người Xtiêng lại sống trong nhà sàn dài (chịu ảnh hưởng nhà
người Khơ me) - gia đình lớn mẫu hệ.
Bộ khung nhà người Xtiêng dù nhà sàn hay đất
(xưa) đều trên cơ sở vì hai cột (không có kèo).
Nếu
căn cứ vào cấu tạo của bộ khung nhà đất của người Xtiêng hiện nay còn thấy thì
nhà đất của người Xtiêng quả là rất cổ. Nhà đất của người Xtiêng chỉ như là một cái chòi, mái được kéo gần
sát mặt đất. Cửa ra vào rất thấp. Mở ở hai đầu hồi và một cửa ở mặt trước nhà, mái trên cửa cũng phải cắt bớt hoặc
làm vòng lên như ở nhà người
Mạ.
Trang phục
Trang phục của người Xtiêng khá đơn giản,
đàn bà mặc váy, đàn ông đóng khố. Mùa đông người ta choàng một tấm vải để chống
rét. Người Xtiêng để tóc dài búi sau gáy, tai sâu lỗ, hoa tai bằng gỗ, ngà voi
và xăm mặt, xăm mình với những hoa văn giản đơn. Mọi người nam, nữ, già, trẻ đều
thích đeo các loại vòng. Trẻ em còn nhỏ đeo lục lạc ở hai cổ chân
Đinh
Gia Sánh (sưu tầm)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét