Ruốc gà': Vị thuốc của người M’nông (Hoàng Thị Khuyên)

Món "ruốc gà" có mặt trong ngày hội văn hóa, dịp lễ tết của người dân tộc ở Đắk Nông. Ảnh: baodaknong

Không những là món ăn truyền thống dân dã và gần gũi, “ruốc gà” đối với đồng bào người M’nông, Mạ ở Đắk Nông còn là vị thuốc hữu hiệu để giải cảm, giải độc cho người ốm.

Cùng với cơm lam, thịt nướng, canh thụt… thì “ruốc gà” cũng là một trong nhiều món ăn vừa dân dã vừa ngon miệng của người dân tộc M’nông, Mạ (tỉnh Đắk Nông). “Ruốc gà” là món ăn truyền thống độc đáo được chế biến cùng những nguyên liệu quen thuộc từ thiên nhiên và rất được người dân yêu thích.

Theo người dân địa phương, đã từ lâu “ruốc gà” là một món ăn quen thuộc không thể thiếu trong đời sống hàng ngày, đặc biệt vào các dịp lễ hội, cúng cống bon làng. Không quá cầu kỳ trong cách chế biến nhưng mang nét riêng, chất riêng mà  món “ruốc gà” đã trở thành đặc sản và được dùng để thiết đãi khách quý.

Có thể nói “ruốc gà” có sức hấp dẫn vô biên. Đó là sự cộng hưởng từ hương vị thịt nướng thơm ngon, tinh túy đất trời và sương mai được tích lũy, thẩm thấu trong những dược liệu, gia vị thiên nhiên cũng như tấm lòng chu đáo của người làm bếp ẩn trong từng nhịp chày giã ruốc.

Từ gà, gừng là 2 nguyên liệu chính, người dân tộc M’nông, Mạ đã làm ra món “ruốc gà” đầy hấp dẫn. Món này làm nhanh, nhưng không kém phần tinh tế, kỹ lưỡng trong từng công đoạn.

Gà rừng sẽ cho hương vị "ruốc gà" chuẩn nhất, ngon nhất. 

Không phải con gà nào cũng có thể làm thành món “ruốc gà” thơm ngon, chuẩn vị. Nhất thiết phải là gà rừng hoặc gà thả vườn, loại mới lớn. Theo kinh nghiệm dân gian, nên chọn con gà nặng khoảng 1kg thì thịt sẽ đậm đà, khi làm ruốc sẽ cho ra đúng hương vị.

Sau khi chọn xong, gà sẽ được làm sạch sẽ, để nguyên con ướp muối ớt trong khoảng 15 phút rồi nướng trên bếp than hồng. Những ai cầu kỳ hơn có thể quết thêm chút mật ong rừng lên mình gà trước khi nướng nhưng cũng không tẩm ướp nhiều gia vị. Vì đồng bào dân tộc M’nông và Mạ cho rằng nướng không gia vị mới giữ được hương vị nguyên thủy của thịt. Gà được nướng đến khi chín vàng ươm là được.

Người làm bếp tiếp tục xé gà ra thành miếng nhỏ, bỏ vào cối giã cùng gừng theo tỷ lệ. Thường thì họ sẽ giã đan xen, cứ rải một lớp thịt gà vào trong cối thì lại thêm một phần gừng. Sau đó, dưới từng nhịp chày khỏe khắn, thịt gà và gừng được giã nát và quyện vào nhau. Thế là được món “ruốc gà”.

“Ruốc gà” đạt chất lượng có hương thơm nồng hấp dẫn. Từng miếng ruốc có vị ngọt đậm của gà, chút béo ngậy của mỡ gà quyện với gừng cay vừa phải, kích thích vị giác khiến ta cứ muốn ăn thêm nữa.

Vượt trên cả một món ăn, “ruốc gà” còn được dùng như một vị thuốc để giải cảm, giải độc (nhờ gừng ấm nồng) giúp cơ thể hết mệt mỏi, lấy lại năng lượng. Tại một số nơi, khi chế biến người ta còn cho thêm cả sả vào để “ruốc gà” dậy mùi thơm cũng như làm ấm bụng, tránh đau bụng, tiêu chảy. Đặc biệt trong những ngày lễ tết, khi dùng quá nhiều đồ ăn thì “ruốc gà” là món ăn vừa thanh vừa chất, có công dụng kiềm lại những cơn đầy bụng, ậm ạch khó chịu.

“Ruốc gà” vừa là món ăn, vừa là vị thuốc. Đây không phải cách nói khoa trương để nâng tầm quan trọng của món ăn đặc sản có nguồn gốc từ người M’nông, Mạ. Mà điều này được chắt lọc qua kinh nghiệm thực tiễn của nhiều đời người, từ giá trị của món ăn, dược liệu quanh ta. Người ta cũng nghiên cứu và công nhận đây là “tri thức dân gian”.

Chính sự đặc sắc từ nguyên liệu cho đến nét cuốn hút của cách chế biến, thể hiện được những đặc trưng trong nếp sống, sinh hoạt, bản sắc ẩm thực mà “ruốc gà” góp phần làm giàu cho văn hóa ẩm thực của người M’nông nói riêng và dân tộc Việt nói chung. Tới Đắk Nông, du khách đừng bỏ qua cơ hội thưởng thức món “ruốc gà” thơm ngon, hấp dẫn nơi đây.

Hoàng Thị Khuyên (sưu tầm)