Dân tộc Mạ (Thúy Khuyên)

Tên tự gọi: Mạ

Tên gọi khác: Châu Mạ, Chô Mạ, Chê Mạ.

Nhóm địa phương: Mạ Ngăn, Mạ Xốp, Mạ Tô, Mạ Krung.

Dân số: 41.405 người (Tổng cục Thống kê năm 2009).

Ngôn ngữ và chữ viết: Tếng nói của người Mạ thuộc nhóm ngôn ngữ Môn - Khơ me, ngữ hệ Nam Á.

Địa bàn cư trú: Đồng bào sống tập trung ở tỉnh Lâm Đồng.

Nguồn gốc lịch sử: Người Mạ là cư dân vốn sinh tụ lâu đời ở Tây Nguyên.

Đặc điểm kinh tế: Hoạt động nương rẫy là chủ yếu. Cây trồng chính là lúa, ngoài ra còn xen canh bắp, bầu, bí, bông, thuốc lá.  Nghề đan lát, rèn, đặc biệt là nghề trồng bông, dệt vải với những hoa văn tinh tế khá nổi tiếng nhưng cũng đang mai một dần.

Phong tục tập quán:

Ăn: Người Mạ thường ăn cơm tẻ với muối trộn ớt, sả, măng tươi và một số loại rau rừng . thích uống rượu cần và hút thuốc lá bằng điếu khan.

Ở: Người Mạ sống trong những ngôi nhà sàn dài. Cửa ra vào uốn thành vòm và có cầu thang lên xuống. Chừng 5 - 10 nhà hợp thành một làng (bon). Mỗi làng có một già làng (Quăng bon) người có uy tín đối với cộng đồng.

Phương tiện vận chuyển: Chiếc gùi là phương tiện vận chuyển chủ yếu. Ở ven sông Đồng Nai, người Mạ dùng thuyển để đi lại, vận chuyển và đánh cá.

Hôn nhân: Đám cưới được tổ chức và cô dâu mang một gùi củi sang nhà chồng cùng với đoàn đưa dâu. Nếu chàng trai không đủ sinh lễ, sau lễ cưới chú rể phải sang ở nhà vợ, đến khi nộp đủ đồ sính lễ cho nhà gái mới được đưa vợ về ở hẳn nhà mình.

Tang ma: Có tục chia của cho người chết bỏ mả.

Tín ngưỡng: Người Mạ theo tín ngưỡng đa thần và tin có các thần: Yang (trời) là thần tối cao, thần sông, thần núi...

Trang phục: Phụ nữ quấn váy dài quá bắp chân, mặc áo chui đầu dài tới thắt lưng và bó sát thân. Đàn ông đóng khố, mặc áo hở tà, vạt sau dài hơn vạt trước, búi tóc sau gáy. Ngày nay. người Mạ có xu hường mặc giống người Việt.

Đời sống văn hóa: Người Mạ có nhiều truyện dân gian và những bài dân ca trữ tình gọi là Tam bớt. Nhạc cụ truyền thống là bộ chiêng 6 chiếc, trống bịt da trâu, khèn bầu, khèn sừng trâu, đàn lồ ô, sáo trúc 3 lỗ gắn vào trái bầu khô.

 Khuyên (sưu tầm)