Lô Lô Chải Bản làng Lô Lô Chải – Sắc rực rỡ giữa màu xám đá núi (Hoàng Thị Lê)

Làng Lô Lô Chải nằm ở điểm cực Bắc của Tổ quốc, cách trung tâm huyện lỵ Đồng Văn 25km, với nét văn hóa độc đáo cùng thiên nhiên kỳ vĩ, nơi đây đã trở thành điểm du lịch hấp dẫn.

Đứng trên đỉnh cột cờ Lũng Cú, phóng tầm mắt về triền núi xa xa sẽ thấy những ngôi nhà nhấp nhô trong sương mù bao phủ, đó là làng định cư Lô Lô Chải (xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, Hà Giang), nơi sinh sống của 71 hộ dân với hơn 330 nhân khẩu.

Ấn tượng đầu tiên đập vào mắt chúng tôi là những ngôi nhà trình tường truyền thống được dựng lên từ đất sét và đất thịt, mái lợp ngói âm dương có những hàng rào đá bao quanh. Mỗi căn nhà được ngăn ra làm nhiều phòng, dành cho các thành viên trong gia đình.

Nét văn hóa độc đáo nhất của dân tộc Lô Lô là chiếc trống đồng, đây là nhạc cụ truyền thống tiêu biểu của người Lô Lô được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Trống đồng được người Lô Lô cất giữ như kỷ vật thiêng liêng. Trong mỗi dịp lễ Tết, trống được dùng để gõ nhịp cho các điệu múa dân gian, khi tiếng trống, điệu trống vang lên tạo nên những âm hưởng vui tươi, khỏe khoắn đi vào lòng người, thôi thúc mọi người cùng hòa vào không khí tưng bừng.

Để mong có một năm mới may mắn, gia đình hạnh phúc, khỏe mạnh, người Lô Lô rất coi trọng tục đi lấy may đêm Giao thừa. Trong cái lạnh tê người của đêm 30 tết, tất thảy mọi người đều ra ngoài với mong muốn mang về nhà mình một thứ gì đó của nhà người khác. Điều đặc biệt thú vị là người đi lấy may không đi công khai, họ cứ âm thầm lặng lẽ gặp người quen cũng không chào, không hỏi, coi như không quen biết, chẳng may bị chủ nhà bắt gặp cũng không bị trách móc.

Với bản tính cần cù chăm chỉ, phụ nữ Lô Lô thường tự tay dệt nên những bộ trang phục truyền thống cho riêng mình, họ cầu kỳ trong từng đường kim mũi chỉ để tạo ra những gam màu rực rỡ, khi mặc kết hợp với đồ trang sức bằng bạc hoặc nhôm sẽ tôn thêm vẻ đẹp của người phụ nữ.

Làng Lô Lô Chải là điểm cực Bắc của Tổ quốc, nằm cách trung tâm huyện lỵ Đồng Văn 25km, với nét văn hóa độc đáo cùng thiên nhiên kỳ vĩ là điều kiện để nơi đây trở thành một điểm du lịch hấp dẫn. Nhận thức rõ điều này, thực hiện Chương trình bảo tồn làng, bản, buôn truyền thống do Bộ VHTTDL triển khai, tỉnh Hà Giang đã chọn làng Lô Lô Chải.

Sau 3 năm (2007-2010) thực hiện, Dự án đã bảo tồn, tôn tạo được 3 ngôi nhà có kiến trúc cổ của dân tộc Lô Lô; xây dựng cảnh quan môi trường sinh thái; củng cố, thành lập đội văn nghệ, phục dựng một số loại hình sinh hoạt văn nghệ dân gian, bảo tồn lễ cúng thần rừng, lễ cúng lúa mới, ngô mới, nghi lễ đám cưới, đám tang, nghề thêu dệt trang phục truyền thống, phục chế 3 đôi trống đồng Lô Lô, trình diễn nghệ thuật đúc đồng và diễn tấu sử dụng trống đồng.

Việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống đã góp phần khơi dậy và hình thành trên địa bàn một mô hình kinh tế mới: Khai thác tiềm năng du lịch văn hóa gắn với cộng đồng của người dân địa phương. Đồng bào nhận thức rõ hơn về giá trị văn hóa truyền thống, lựa chọn những yếu tố tích cực để bảo tồn, phát huy, gắn kết cộng đồng giúp bà con xây dựng đời sống kinh tế - xã hội, ổn định an ninh trật tự trên địa bàn, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần.

Từ làng Lô Lô Chải, tỉnh Hà Giang sẽ tiếp tục đầu tư, nhân rộng thêm nhiều mô hình các làng văn hóa du lịch, điểm văn hóa du lịch, tạo đà chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại làng, bản ở các vùng có đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống.

Việc đẩy mạnh bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, kết hợp với phát triển du lịch tại mảnh đất cực Bắc của Tổ quốc, sẽ không chỉ đảm bảo lợi ích về kinh tế, mà văn hóa truyền thống của người Lô Lô nơi đây được lưu giữ và phát huy.

 Hoàng Thị Lê (sưu tầm)