Khun Lù Nàng Ủa

Bản gốc " Khun Lù Nàng Ủa" bằng chữ Thái cổ.

Dưới trần gian khi đó có một ông phìa (thủ lĩnh một mường) quyền uy và khá giả, sinh được hai cô con gái đặt tên là Căm Xôm và Ngân Liêng. Căm Xôm và Ngân Liêng được cha cho sống trên một ngôi lầu sang trọng. Càng lớn lên hai chị em càng xinh đẹp, hấp dẫn. Một hôm, trời nắng nóng, hai chị em ra sông tắm. Làn da trắng trẻo và thân hình quyến rũ của hai cô đã khiến Then phải xiêu lòng và chọn làm người đầu thai cho nàng Cong Péng.

   Nàng Cong Péng xuống bến sông nọ, biến thành một quả sung chín mọng và thơm phức... Khi hai cô Căm Xôm và Ngân Liêng ra sông tắm. Bỗng thấy mùi thơm kỳ lạ, rồi một quả sung chín đỏ trôi đến. Hai chị em bắt lấy và chia nhau ăn. Từ đó cả hai chị em đều mang thai mặc dù chưa hề chung sống cùng ai cả. Hai cô rất đau buồn và hổ thẹn... Thế rồi cha mẹ cũng tìm được chồng cho hai cô con gái. Chồng Căm Xôm là Khun Pấng và chồng Ngân Liêng là Bái Vương.

   Chín tháng trôi qua, cô chị sinh được chàng Khun Lú, cô em sinh được Nàng Ủa. Càng lớn lên Khun Lú và Nàng Ủa càng thân thiết, rồi yêu thương nhau tưởng chừng không gì có thể chia cắt được. Nhưng vì chàng và nàng là con chị con em, nên gia đình đã ngăn cản mối tình đó. Ông phìa cho Bái Vương cùng vợ con về quê sinh sống. Thế là nàng phải xa cách chàng.

   Sự xa cách đó không ngăn cản được mối tình của Lú và Ủa. Họ nhớ thương nhau da diết và tìm cớ để đến thăm nhau. Mỗi lần gặp nhau, họ luôn quấn quýt bên nhau, trao nhau những tình cảm nồng thắm, thề hẹn cùng nhau quyết thành vợ thành chồng.

Phụ nữ tắm

   

Nhưng Bái Vương đã nhận gả Ủa cho Khun Trai, rồi gia đình Lú cũng ép chàng phải lấy nàng Méng. Sự ép duyên đó đã làm cho chàng và nàng vô cùng đau khổ. Họ khóc than, cầu cứu nhưng vô vọng. Cuối cùng họ đã phải nghĩ đến cái chết để linh hồn họ sẽ gặo nhau ở thế giới bên kia.

   Nàng Ủa chốn vào rừng sâu, được cây tùng bách đưa lên ngọn để nàng thắt cổ tự vấn. Theo sự mách bảo của bầy quạ, gia đình đã tìm được xác nàng đem về mai táng. Chàng Khun Lú đã mang trâu đến để lo liệu chu đáo mọi thủ tục cho nàng. Trong lời khóc than, chàng đã hẹn nàng hãy chờ đợi chàng, chớ vội sánh cùng ai trên cõi thiên đàng. Vì vậy, hồn nàng vẫn chưa lên trời ngay mà vẫn quanh quẩn nơi cõi trần gian chờ chàng.

   Cũng từ đó Khun Lú luôn buồn phiền sầu đau, đi tắm cũng thấy Ủa bên cạnh, soi gương cũng thấy Ủa kề bên. Nàng Méng và gia đình sợ chàng tự tử nên luôn để ý không rời chàng nửa bước. Khi đánh lừa được nàng Méng quay đi, chàng đã lấy dao cắt cổ tự tử. Cả gia đình hối hận, thương tiếc. Lễ mai táng chàng được lo toan chu đáo. Gia đình mổ trâu đực to để làm lễ tiễn chàng lên trời. Hồn Khun Lú vội vàng ăn cỗ qua loa để nhanh được đi gặp nàng Ủa nên quên không gọi hồn nàng cùng ăn. Hồn Nàng Ủa thấy tủi thân "Ủa dùng bữa gà còn mời chàng, cớ sao Lú ăn trâu cỗ không mời hồn Ủa, cớ sao". Thế là hồn Ủa xăm xăm lên trời trước, mặc cho hồn Lú vừa gọi vừa than vãn theo sau.

   Một hồn Ủa biến thành ngôi sao, hồn Lú đến sau cũng biến thành ngôi sao ngay cạnh. Nhưng vì đang lúc bực nên Ủa không nhận Lú là chồng nên ông trời đã chắn bởi một bức phên ngăn cách nên hai ngôi sau Khun Lú, Nàng Ủa tuy rất gần nhau nhưng mãi mãi không bao giờ gặp nhau.

   Một hồn nữa của Ủa đã đến gặp Then, và như đã hẹn hai mươi ba năm trước, Then liền lấy làm vợ. Hồn Lú đến sau thì mọi sự đã rồi. Biết được Lú và Ủa đã từng thương yêu nhau, thân thiết như vợ chồng, Then thấy thương tình nên đã cho hồn Lú đến với các tiên nữ tại cung đình và sẽ gả cho chàng người nào chàng yêu thích nhất. Nhưng bao nhiêu tiên nữ xinh đẹp mông tròn, ngực căng đến với chàng, chàng vẫn cảm thấy vô vị. Trong chàng chỉ có mỗi Nàng Ủa, người tình duy nhất từ thuở ấu thơ. Chàng chấp nhận sống tại đây để thi thoảng còn được ngắm nhìn Ủa mỗi khi nàng ra vườn hoa chơi.

Múa Xòe

Khun Lú – Nàng Ủa

Truyện Thơ dân tộc Thái (Sơn La)

Đây là thiên Truyện Kiều thứ 2 ( sau Sống Chụ Son Sao) ở Việt Nam ta, nhưng là của Người Thái (Sơn La)…Trên cơ sở Truyện kể của dân tộc Khơ Mú ( cư dân bản địa từ xa xưa ) mà chứng tích còn ” mộ Nàng Ủa ” tại cánh đồng Nà Ít ( Mường Sại, Thuận Châu. Sơn La ), dân địa phương gọi là Long Náng Ủa ( gò Nàng Ủa ). Câu chuyện duyên trời, tình đất thiếu đạo lý, chia lìa đôi lứa vì ép duyên,nên họ rủ nhau quyên sinh (chết) lên Mường Trời, mong được xum họp; nào ngờ Then (Trời) háo sắc lại tranh Vợ lấy làm tỳ thiếp, nạt Chồng làm oan hồn lẩn khuất trong không gian; chưa thôi, Then(Trời) lại bắt họ trở thành 2 ngôi sao Khun Lú – Náng Ủa (Sao Hôm- Sao Mai) chỉ cho nhìn nhau mà không được gặp.

Nhà thơ Nguyễn Khôi, sau 21 năm “đi thực tế” ( 3 cùng : cùng ăn, cùng ở, cùng làm với bà con cô bác Ở Bản Mường Sơn La và cũng đã xây dựng gia đình sinh con đẻ cái ở Xứ Thái mù sương… ) đã kể lại ” Khun Lú – Náng Ủa ” bằng song thất lục bát” (phổ thông) để bạn đọc các Dân tộc anh em cùng thưởng thức thiên tình sử não nùng này ( gọi Nôm là: “Chuyện tình ở Bản Chiềng Ly”- nơi Nguyễn Khôi có tuần trăng mật nhớ đời ở đây nên đã cảm hứng (bắt chước Tố Như tiên sinh) diễn Nôm thiên truyện này.

Bản diễn Nôm “Khun Lú – Náng Ủa” của Nguyễn Khôi dài 452 câu thơ đã được Nhà xuất bản Văn Hóa Dân Tộc in và phát hành 1100 cuốn, tại Hà Nội tháng 9-1997 . Xin trân trọng giới thiệu :

1- Bài thơ “đề từ ” : BẢN CHIỀNG LY
(Tặng : hiền thê Tiểu Hà)
Bản Chiềng Ly chưa đi đã nhớ
Phố chênh vênh bên núi bên hồ
Gái bản từ lâu quen chợ búa
Trai Thuận Châu bao bạn nằm mơ…
Người Chiềng Ly hay đi đây đó
Mùa hoa Ban về dự hội Làng
Quả ” Còn” LỬA bay ngang trời phố nhỏ
Trái tim hồng thiếu nữ đón xuân sang
Tôi say đắm yêu cô Nàng như thế
Cha mẹ thương cho về ở Kinh kỳ
-Không ở Rể, mà vẫn là Rể quý
Để mỗi năm lại lên “Tết” Chiềng Ly .
Thuận Châu, hè 1995
Nguyễn Khôi
- 2, Truyện CHÀNG LÚ – NÀNG ỦA

1 - Kể từ thuở khai thiên lập địa
Vị chủ Trời là “Tế Ba La” ( 1)
Sinh cô gái rượu nuột nà
Như hoa đào nở thật là đẹp tươi

5 - Chừng muốn kén Rể Trời, khó kiếm
Trời lại tham muốn “chiếm” con mình ?
Luật Trời lại rất công minh
Đành sai con xuống để sinh làm Người.

   *

*    *
Đây Chiềng Ly đông vui vùng đất (2)

10 - Trông lên kìa chất ngất Pha Đin
Ăm Poi (3)- Chiềng Pấc ngước nhìn
Trong xanh suối Muội nước in mây trời
(1) Tế Ba La= Trời cao
(2)Chiềng Ly = Thủ phù của Xứ Thái xưa, nay là Huyện lỵ Thuận Châu(
(3) Ăm Poi = 1 ngọn núi mang tên Thủ Lĩnh người Khơ Mú
…
Phìa Chiềng Ly gặp thời Minh chúa (4)
Phúc được hai quý nữ đào tơ

15 - Cắm Sôm, chị khiến trăng mờ
Nàng Em Ngân Liếng, cá ngơ ngẩn nhìn
Tuổi 14 buồng riêng ra ở
Chiều lại chiều dạo phố thăm hoa
Phố Chiềng Ly giữa bản nhà

20 - Yêu hoa đem ấp áo là ủ hương.
Hè đã sang, Ban tàn rừng biếc
Muôn loài Ve tha thiết kêu ran
Mưa rào tràn ruộng bậc thang
Nắng oi đã gọi hai Nàng ra sông.

25 - Tuột váy áo vẫy vùng sóng nước
Phô tấm thân ngà ngọc dưới trời
Từ trời, Trời ngắm Trời coi
Eo như tiên cá, hai chồi như hoa
Trời thầm tính, ta đà có cách

30 - Gửi con ta vào quách hai Nàng
Vội đòi Ngọc Nữ truyền ban
Rời cung tiên xuống nhẹ nhàng bên sông
Tiên hóa thành Trái Sung chín đỏ
Hương nơi nơi dồn tụ thơm lừng

35 - hương trời ngào ngạt đầy sông
Khiến hai Nàng bức bội lòng chẳng yên.
Chị rủ Em tắm thêm cho mát
Cả bến sông cồn cát ngát hương
Quả Sung chín lượn quanh Nàng

40 - Quả ngon thơm đấy chị nhường mời Em
Nàng Ngân Liếng ăn liền mát dạ
Nàng Cắm Sôm nuốt cả ngọt thơm
Thấy người khoan khoái râm ran
Chừng như phép lạ mê man động tình.
   *

*    *
45 - Thấm thoát trời chuyển mình xanh mát
Hai chị em thấy khác trong người
Chừng như u uất bồi hồi
Nghe như nặng nặng đứng ngồi chẳng yên.
-Em ơi sao buồn phiền mệt mỏi ?

50 - Ôi mệnh ta gặp phải điều “hung” !
Phòng không, ta vẫn chưa chồng
Chị Em ôm cổ khóc ròng đêm đêm
Chị Em trình Mẹ hiền tôn kính :
- Bụng chúng con ình ĩnh khác xưa” ?

55 - Ướm con Mẹ những tin ngờ :
-”Hay Thuồng Luồng ghẹo nơi bờ sông xa ” ?
Nàng Cắm Sôm thật thà kể lại :
“-Buổi tắm xưa ăn phải Trái Sung
Quả Trời thơm lạ thơm lùng

60 - Ngon vào tận ruột chuyển rung cả người “
Mẹ thương mới lựa lời khuyên giải :
- Âu số trời Ngài gửi các con !”
Hai Nàng sầu muộn héo hon
Nghén riêng ai giữa bản mường đông vui.
(4) Phìa=chánh Tổng, Tạo = Lý trưởng.
Tạo & Nàng =cũng là cách gọi con trai, con gái của Phìa Tạo quí tộc địa phương.

65 - Ta cùng chịu phép Trời biến hóa
Sinh gái trai sẽ gả cho nhau
Cho chung một MỆNH khổ đau
Cùng là gái : gả trước sau một chồng.
Cho con ta bóng lồng với bóng

70 - Nghĩa thủy chung, cùng dặn các con “.
Khôn cho Phìa chủ bản mường
Thương con, bảo Vợ lựa đường gả đi
- Có Khun Bái, Chiềng Ly cùng bản..
Khéo ở ăn xứng đáng rể ta

75 - Cho đem Ngân Liếng về nhà
Cắm Sôm : rể đẹp ấy là Khun Pâng.
Khun Bái đến xin vâng quỳ lạy
Khun Pâng mừng đến thấy quỳ vâng
Nỗi riêng hổ thẹn hai Nàng

80 - Hoang thai bảy tháng bẽ bàng thành hôn.
Thấm thoát đã đón mừng năm mới
Hai Nàng gầy sớm tối thở than
Mẹ thương, cô thím lo mừng
Đúng chiều Ngân Liếng sinh Nàng tiên con

85 - Cắm sôm thì sinh Chàng quý tử
Xinh ơi xinh, đẹp ngỡ Con Trời
- Nàng là Nàng Ủa đẹp tươi
Chàng là Khun Lú sáng ngời mùa Ban…
     *

*     *
Cùng nuôi dưỡng sữa cơm nhà Tạo

90 - Tôn quý như con cháu nhà Trời
Gặp ngày Em hỏi Chị vui :
- Dạo này Cậu Tạo khỏe chơi chăng là ?
Cậu có chịu cho Bà bón mớm
Ăn xôi thơm, cá, trứng có ăn ?

95 - Cắm Sôm mới đáp lại rằng :
- "Dạo này Khun Lú nghịch hăng Em à
Vẫn ngoan để cho Bà bón mớm
Xôi nếp thơm là món thích ăn
- Còn Nàng Ủa chúng ta thương ?”

100 - Chỉ ăn cơm trứng, mặt hồng đỏ au…”
Hai Nàng ở bên nhau – hai Mẹ
Chăm chút con bồng bế hai con
Sớm chiều cho đến đêm hôm
Chuyện trò lui tới xuân tròn theo xuân…
    *
*     *

105 - Thấm thoát qua lắm năm nhiều tết
Đôi lứa xinh đã biết đùa vui
Anh em như ngọc song đôi
Uyên ương một cặp bay chơi bên vườn…
Phìa Chiềng Ly mở mang đất rộng

110 - Chia các con chức trọng quyền cao
Khun Pâng ra sửa lũy hào
Về quê Khun Bái xa nào có xa
Chị Em đi về nhà riêng phận (5)
Buổi chia tay lấn cấn lệ vương

115 - Ôi thương mỗi trấn mỗi phương
Cách xa dù một ngày đường cũng xa
Thương đôi trẻ một nhà từ nhỏ
Nay ra đi mỗi đứa một nơi
Chia tay bao xiết ngậm ngùi

120 - ”Đã yêu nhau chớ quên lời hẹn thương”
Nàng Ủa nói lệ tuôn lã chã
Như chông đâm ,nằm lá có gai
Ghé tai Khun Lú trả lời :
“Ôi trái tim, anh suốt đời của em ! “

125 - Tạo cùng Nàng thề nguyền bền chắc
Bằng dây tơ có mắc đừng sai
Lú cầm tay Ủa khóc hoài :
- "không thành bạn, chết cả hai cũng đành”
- "Chồng em hỡi, thôi anh ở lại

130 - Hồn bên hồn hoa trái thắm hương”
Rồi Nàng theo mẹ về Mường
Như hai Mẹ hẹn nhớ thương phương trời.
   *

*    *
Khun Lú từ về nơi Mẹ quý
Tập làm Ông Tạo trẻ ngôi cao

135 - Hè sang mưa gió dạt dào
Lòng thương nhớ Ủa lẽ nào ngồi yên
Chàng tha thẩn đến bên “Cọn” nước
Giữa mơ hồ dừng bước lặng hơi
Bỗng nghe Cọn nói tiếng người :

140 - "Nhớ chăng Nàng Ủa phương trời thầm mong ?”
Về rầu rĩ thưa cùng với Mẹ :
- "Con nhớ Nàng chẳng kể ngày đêm
Xin cho con đến thăm Em ?”
Mẹ vui thu xếp quà, tiền cho đi…

145 - Chúc con đi thăm Dì và Ủa
Thăm họ hàng vô sự bình an
Chàng vui cùng Chú lên đường
Đường xa thăm thẳm sương buông trập trùng
Chẳng mấy chốc qua rừng gặp bạn

150 - Chàng gặp Nàng tay xoắn chặt tay
Lòng tươi bá cổ ôm vai
Tưởng như chết sống lại ngay thật là
- Nay Bụt đúc đôi ta liền MỆNH
Thương là thương chắp cánh liền thương.
(5) đã hết thời gian ở Rể
Khun Lú – Náng Ủa

155 - Cha Nàng : Ông “Tạo Bái Hương”
Dì Chàng : Ngân Liếng hân hoan đón Chàng.
“Bà Nàng Bái” vốn thương hết nhẽ
Buông tâm mặc hai trẻ ngủ chung
Trong buồng Nàng Ủa buông mùng

160 - Để cho chăn gối thơm lừng hơi yêu.
Ngày tháng cũng trôi theo vùn vụt
Như vợ chồng có dứt chẳng ra
Chừng quên Mẹ ở quê nhà
Mẹ thương sai gã Quan Nha đón chàng.

165 - “Ta yêu nhau xem bằng giấc mộng
Duyên tình dù sâu nặng…phải rời
Tặng Chàng một áo nẹp đôi
Lấy hơi Em ủ thay người, hỡi Anh !”
    *

*      *
Thấm thoát qua lắm năm nhiều tết
170-Giữa hai nhà thân thiết thăm luôn
Chàng – Nàng sống giữa yêu thương
Ngày vui ngắn chẳng tầy gang chăng là ?
Tạo Bái Hương, người cha cao quý
Sinh lắm Nàng Ngọc Nữ mặt hoa
175 - Riêng Nàng Ủa thực nõn nà
Càng trông càng thấy mặn mà dễ coi
Tạo Mường Lầng “Khun Chai” thầm ước
Nghe tiếng đồn gan ruột nôn nao
Sai người chạy đến xem sao ?

180 - Xin cưới Nàng Ủa, thách cao chảng từ.
Cử người hầu mang quà cực hậu
Những ngọc vàng lạy thấu lòng Cha
Bái Hương ưng gả nhận quà
Khun Chai mừng tựa sống qua hai đời !
*
185-Tạo Bái Hương có lời với Vợ
Tạo nói xong, Mẹ Ủa đáp rằng:
-  "Trời kia sinh chúng Vợ Chồng
Như ta đã quyết đồng lòng từ xưa ?”
Lú và Ủa ngây thơ trong trắng

190 - Ta phụ tình, chúng sống được chăng ?
Nay ta mối ép duyên ngăn
Con tim tan nát, khổ Nàng , thiệt Khun !
Bấy giờ Tạo Bái Hương nói thực :
- Dẫu ông Trời có đúc chung ra

195-Song Mường có Luật từ xưa
Có thương, chớ dại, làm bừa thiệt thân.
Nói đủ “Lý” (lẽ), bà tuân ý Tạo
Bà Nàng sai hầu gái đi ngay
Sang nhà đón Ủa về đây

200 - Buồn thay là lúc chia tay với Chàng.
- "Em mơ thấy muôn ngàn điều khó
Nước sông dâng lũ đổ ào ào
Tùng bách gãy, sụt núi cao
Phượng Hoàng đôi ngả thác vào Em Anh

205 - Áo đang mặc sát mình mọc cánh
Về lấy chồng…” bừng tỉnh mà thương !
Chàng nghe Nàng kể bàng hoàng
Mơ chi điềm xấu lạ thường giấc mơ ?
Nàng mới tìm Dì , Cô lựa hỏi

210- Ở mãi đây sớm tối chỉ phiền
Những mong về với Ải Êm (cha mẹ)
Phải chăng có Tạo “dạm” Em chăng là ?
Cô Dì vui thật thà buột miệng :
- "Có Khun Chai vừa đến hỏi Em

215 - Cả nhà rậm rịch ngày đêm
Sai mau sang đón về bên gả chồng !”
Ủa bừng hiểu ngã đùng chết ngất
Rồi từng cơn ngằn ngặt khóc than
- " Thôi Em đã phụ tình Chàng

220 - Cha chẳng thương vứt sang Mường người ta !”
Khun Lú cũng sững sờ than thở
Tưởng ngày xưa hai Mẹ đã thương
Hẹn cho nên vợ nên chồng
Ngờ đâu rũ sạch lời từng hẹn trao ?

225 - Nàng nấn nà chẳng sao về được
Buộc mẹ Nàng rảo bước tìm sang
Cắm Sôm mới trách Bà Nàng :
- "Hai ta đã hẹn phụ Chàng là sao ?
Bà Nàng em ghẹn ngào phân giải :

230 - Ông Tạo e phạm phải “Luật Mường”
Cấm kết hôn trong họ hàng
Ôi thôi, xin chị ,có thương cũng đành !”
Thương Khun Lú vật mình uất ức
Nàng khác naò vợ nhặt cách xa
- "Cầu trời chứng nhận đôi ta
Trăm thương ngàn nhớ còn là gặp nhau !
Nàng rời chàng buồn đau theo mẹ
Đường về quê vắng vẻ quạnh buồn
Vời trông nào thấy người thương

240-Trời âm thầm tỏa màn sương mịt mùng
Vào cánh rừng trông chừng xa khuất
Nàng như cuồng ngã vật nằm queo
Bà Nàng cuống sợ nhào theo
Ôm con nhớn nhác giữa đèo nhờ ai ?

245 - Nhờ chim Én cánh dài tìm Lú
Kể ngọn ngành, Chàng sợ đi ngay
Đây rồi Chàng gọi, Chàng lay
- Hỡi ôi, Vía Ủa có hay chăng về
Anh đây mà, dậy đi Em hỡi

250-Ngượi vợ yêu anh đợi anh mong
“Hà hơi” Chàng bế Chàng bồng
Giật mình choàng tỉnh Nàng bừng cơn mê
-Anh yêu quí , chết đi cho khuất
Sống chia lìa, lay lắt anh ơi !

255 - Van Nàng, Mẹ mới nên lời :
- Sợ Cha bắt “chém” cả đôi chẳng nề !
Khun Lú mới vỗ về Nàng Ủa :
Gắng hãy về chớ quá buồn đau
Mặc cho kẻ lượn bên rào

260 - Có trời chứng giám ta nào phụ nhau !
Nàng về những âu sầu buồn bã
Nước mắt thì lã chã kêu gào
Người Cha sôi giận tuôn trào:
- Hễ mày còn bướng thì tao chặt đầu !

265 - Vừa lúc Tạo thăm Dâu đã đến (6)
Mẹ mắng con, im ỉm trong buồng
Nàng Ủa xinh đẹp ngậm buồn
Khóc thương Chàng Lú chẳng còn thiết chi.
     *
*       *
Nay lại xin kể về Chàng Lú
270 - Những nhớ thương than thở một mình
Nhớ ai từ thuở đồng sinh
Chàng đeo buồn nhớ bạn tình tìm sang
Ông Bái Hương đón Chàng cháu quí
Rồi Mẹ Dì Ngân Liếng hỏi han

275 - Lòng riêng thương cháu bội phần
Nhưng còn phép Nước, ở ăn giữ gìn !
Đôi bạn tìm nhau trên sàn Khuống (7)
Ngồi bên nhau sương xuống ướt đầu
Phút giây gà đã gáy mau

280 - Rời sàn đôi bạn tựa nhau quay về.
Cùng vào chốn buồng the màn rủ
Đôi bạn tình ấp ủ chung chăn
Dành cho nhau cả hơi đằm
Lâng lâng thể xác , lâng lâng tâm hồn…

285 - Trời bảnh mắt, nhà ồn ồn dậy
Bà Bái Hương sang thấy Chàng đây
Bà Nàng xỉa xói thẳng tay:
- "Vào nằm theo Ủa, thằng này to gan !
Ông Tạo vào rít răng thét lớn

290-Tuốt gươm ra ghé ướm cổ Chàng :
-Cái thằng dám cướp cô Nàng
Cứng đầu, tao chặt, xem gan nhà mày ?
Lú kinh hãi quỳ ngay van lạy :
- Xin Cha đừng chém đấy, thương con !

295 - Thoái lui, Chàng thoắt về Mường
Nàng thì dặn với, hẹn cùng chết theo .
Chàng trở về đến kêu cùng Mẹ
Bà Cắm Sôm thịnh nộ mắng rằng :
- Mày mê chi cái cô Nàng

300 - Người ta phụ bạc, tiếc thương làm gì ?
Để cho nó cứ đi phương lạ
Mày thiếu gì những đóa hoa xinh ?
Tạo Ông thương cậu trai hiền
Kén Dâu mường khác khéo tìm mối manh

305 - Cô Nàng Mành tóc xanh vừa búi
Tạo Khun Yêu có gái xinh giòn (7b)
Nhà bề thế nức tiếng đồn
Bà Nàng Bái mới gọi con dỗ dành :
-Mẹ đã ướm, sợ mình chưa xứng

310-Thương Mẹ, Chàng im lặng đớn đau
Chẳng hay Nàng Ủa ra sao
Ở bên ấy có lúc nào nhớ chăng ?
Thấm thoát đã hết năm nhiều tháng
Nàng võ vàng mong ngóng nhớ thương

315 - Lòng riêng trăm mối ngổn ngang
Lo làm sao thấy mặt chàng sớm hôm
Nàng mới ghép hoa thơm vào giấy
Gửi lòng yêu sang đấy dặn Chàng :
-”Chàng ơi,còn chút thương Nàng

320-Để cho tơ tưởng mơ suông hão huyền
Nàng cúi mặt từng đêm chan lệ
Thư gửi Chàng chép kể nguồn cơn
Nhận thư Chàng lại thêm buồn
Biết tính sao để yêu thương trọn tình ?

325 - Cha mẹ chọn Nàng Mành, bắt lấy
Đẹp xinh mà vẫn thấy dửng dưng
Yêu Em một dạ thủy chung
Những mong trời ghép MỆNH cùng đôi ta
Cau Nàng Mành bổ ba xanh thắm
330-Cũng chẳng bằng một miếng trầu Em
Thầm ơn Em đã trao duyên
Muốn thăm lại sợ, để đêm mơ người
Thà thắt cổ về Trời quấn quít
Oan trái này lấy chết tìm nhau

335 - Thư Chàng phúc đáp sang mau
Khác nào nước mát tưới bầu tim khô
Nàng tìm cách trốn nhà thăm Lú
Chàng gặp Nàng mừng rỡ xiết bao
Mẹ Nàng tìm kiếm nháo nhào

340 - Sang nhà Khun Lú, bà lao lên sàn
Mẹ vặn tay túm Nàng lôi xuống
Nàng quờ tay vội bám cửa nhà
Phải khuôn cửa Nứa cứa da
Máu tuôn rơi đỏ truyền xa đời đời

345-Hoa Mào Gà đỏ tươi : một giọt
Cuống hồng Chua Me đất : một tia
Giọt rơi xuống suối đầm đìa
Hóa đàn Cá Bống Thìa lìa đỏ đuôi (8)
    *
*      *
Về Nàng ốm…nhốt nơi buồng kín

350-Khun Chai cho người đến hầu ,canh
Bọn hầu gái thật tinh ranh
Gần ngày cưới cứ bám quanh bên Nàng
Nàng muốn thoát rõ ràng thật khó
Chỉ có đi tự tử mới xong

355 - Một đêm tối mịt tối mùng
Lẹ làng Nàng trốn vào rừng nửa đêm
Buổi ấy Nàng mặc xiêm áo mới
Như hoa khôi sáng chói rừng khuya
Yêu Chàng, Nàng chẳng sợ chi

360 - Đến gốc Tùng gọi thầm thì : Tùng ơi,
Hãy ngả xuống cho tôi lên ngọn
Như phép thần Nàng vón lên cao
Phóng tầm mắt gọi người yêu
Trông chừng thấy Lú phiêu diêu trên đồng

365 - Rằng : Em vần thủy chung hết dạ !
Phép Nàng “phù” trầu bã thổi đi (9)
Trong mơ Chàng đón một khi
Tưởng hơi miệng Ủa gió thì đưa hương…
Trên ngọn Tùng mình Nàng gào thét

370 - Ai oán thay kẻ chết lẻ đôi
- Thương nhau ta chạy lên trời
Em đi trước nhé, đoái hoài chăng anh ?
Nàng khấn xong lăng mình treo cổ
Như MỆNH trời đúng số “hăm ba” (23 tuổi)
Cao xanh hỡi Tế Ba La (Trời)
Ác độc thay ấy cũng là Trời xanh !
    *
*     *
Chừng như thấy ít lành nhiều dữ
Bà Bái Hương gọi Ủa vang nhà
Cho tìm rừng thẳm núi xa

380-Khóc đà khàn tiếng, gọi đà cạn hơi
Thấy bầy Quạ lưng trời chúng nói :
- "Chẳng biết ai treo lối gốc Tùng ?"
Bà nhờ lũ Quạ dẫn đường
Ngước trông đúng thấy bóng Nàng chết treo.

385 - Ôi con Mẹ, bao điều oan trái
Những tưởng mong con gái đền công
Thương thay vẫn má môi hồng
Mẹ cha ép gả nên nông nỗi này !
- (8) Sự tích : Máu của Nàng Ủa chảy ra lúc bấy giờ : một giọt biến thành Hoa Mào Gà, một tia thành cuống hồng Cây Chua Me đất, giọt giọt rơi xuống suối thành Đàn cá Bống Thìa Lìa đuôi đỏ.
- (9) Trước khi tự tử Nàng phù phép thổi cái bã trầu gửi hơi ấm đến với Chàng.
- (6)Đây là Khun Chai, Tạo Mường Lầng rể tương lai đến thăm hỏi cô dâu tương lai (Nàng Ủa).
- (7)Tục hát giao duyên Hạn Khuống, nơi hẹn hò tâm sụ bên bếp lửa của đoi bạn tịnh.
- (7b)Tạo Khun Yêu, cha Nàng Mành…nơi gia đình Khun Lú muốn cầu hôn.
Chàng Lú đúng cái ngày Ủa chết

390 - Có Quạ đen bay kịp báo tin
Chàng hay, chết đứng con tim
Nỗi thương dằng dặc im lìm héo hon.
Mẹ Chàng thương khuyên Chàng cưới vợ
Đây Nàng Mành rực rỡ xinh tươi

395 - Chàng thì gượng nói gượng cười
Chừng như vía Ủa chằng rời sớm hôm.
Soi gương thấy bóng Nàng trong ấy
Quay mặt tìm nào thấy bóng ai ?
Kinh hoàng đến toát mồ hôi

400 - Chàng kêu vợ lại , chàng đòi cơm ăn.
Nàng Mành yêu quẩn quanh hầu hạ
Chàng khéo lừa : Trứng ổ đổ kìa…
Vợ Chàng tưởng thật chạy đi…
Lòng thương nhớ Ủa, Chàng thì liều thân:

405 - Rút dao nhọn Chàng đâm giữa cổ
Máu phụt tuôn chảy vữa gầm sàn
Mẹ Chàng kéo sợi bên sân
Ngỡ nồi nước nhuộm đổ tràn đỏ tươi !
Hoa Mào Gà đỏ ngời sắc đỏ

410 - Chính là Hoa Khun Lú bạn ơi (10)
Hồn Chàng tha thẩn Cổng Trời
Hồn Nàng đã đợi đón người chồng yêu .
    *
*     *
Cha mẹ Chàng liêu xiêu cúng tiễn
Mâm cỗ Trâu dâng đến Cổng Trời

415 - Phải chăng quá đói, quên mời
Chàng nhào ăn…bỏ mặc người vợ yêu ? !
Nàng mới tức ra điều giận dỗi
- Thôi chào Anh, Nàng vội vụt ra
“Xin Trời làm Ánh Sao xa”

420 - Lú nghe sửng sốt biết là mình sai ;
- Xin Em đừng chấp tôi, bỏ quá…
Nàng chẳng nghe, vội vã vụt bay
Cả hai lên giữa tầng mây
Thành Sao lấp lánh HÔM này- MAI kia

425 - SAO NÀNG ỦA mờ mờ mắc cỡ
Sáng ngời SAO KHUN LÚ bạn ơi, (11)
Tường Trời ngăn cách…hỡi ôi,
Giữa chòm Nhài Quạt xa vời đêm đêm.
    *
*     *
Đôi hồn vẫn kề bên kể lể

430 - Vào cửa Trời gặp Tế Ba La (Ngọc Hoàng)
- Những kêu oan ức dưới nhà
Những mong chồng vợ giao hòa bên nhau.
Trời thấy Ủa…nỗi đau xưa tấy
Bệnh Tề Tuyên (12) nổi dậy đùng đùng

435 - Vờ rằng : Bay chính Vợ chồng ?
Lú thưa “vâng”, những mong rằng Trời cho…
Trời mới thực quyền to phép lớn
Người phán truyền : Ngươi muốn Nàng chăng ?
Tiếc rằng Ta đã yêu Nàng (13)

440 - Cho Ngươi “Cung nữ” ngoài sân nhà Trời.
chàng lĩnh ý dời nơi Cung cấm
Giữa muôn Tiên thờ thẫn thương Nàng
Ủa thì xinh đẹp bội phần
Mặt hoa da phấn kề gần Vua Then (Ngọc Hoàng).

445 - Đứng xa cách đôi bên cùng liếc
Lệ đưa tình thảm thiết đắng cay
Đất không thương, Trời lại đày
Tình chung cũng chỉ khóc hoài mà thôi !
Chàng lẩn quất mây trời vạn kiếp

450 - Nỗi nhớ thương biền biệt không gian

Yêu nhiều nên vướng dây oan

Ngàn năm nước mắt viết trang Sử tình .

- (10) Sự tích :máu của Khun Lú theo cột nhà chảy xuống gầm sàn ra sân, Mẹ đang kéo sợi tưởng con đánh đổ nồi nước nhuộm, còn gọi với lên hỏi sao con vô ý thế ? Máu Lú chảy thấm đất tới đâu thì Hoa Mào Gà mọc lên đến đấy, nên mới gọi đó là Hoa Khun Lú.

- (11) Nguyên gốc 2 câu thơ :
Luông nưng Xiểng Lú Khun chẩu ón
Luông dú xâử lặp lị Ủa Piêng coong péng
(Một ngôi sao sáng là Khun Lú trai trẻ
Ngôi ở gần tỏ tỏ, mờ mờ là Ủa Piêng xinh tươi)
- (12) Xem Cung Oán Ngâm Khúc “Bệnh Tề Tuyên nổi dậy đùng đùng”
ý nói Vua Trời nổi máu dâm ô.
- (13) Vua Then (Trời) thấy Chàng Lú và nàng Ủa lại nhớ chuyện Công Chúa (con mình) trước cho xuống hạ giới làm Người để tìm cách kéo về làm Vợ mình .

Hoa Ban tím

HẾT