Nguy cơ suy thoái dân tộc Chứt vì hôn nhân cận huyết (Đức Hùng)

Ở đồng bào dân tộc Chứt (Hương Khê, Hà Tĩnh) đang xảy ra tình trạng anh em con chú con bác lấy nhau. Hệ quả là nhiều đứa trẻ sinh ra hoặc là mất sớm, hoặc bị dị tật.

Vào năm 1991, Hà Tĩnh phát hiện khoảng 20 người Chứt sống trong hang động ở trên dãy Trường Sơn thuộc biên giới Việt-Lào nên đã đưa về xây nhà, lập bản Rào Tre, thuộc xã Hương Liên, huyện Hương Khê, tới nay đã có 37 hộ gia đình với 138 nhân khẩu.

Từ khi phát hiện đến nay đã hơn 20 năm, dân tộc người Chứt vẫn duy trì nếp sống nguyên sơ, chưa có ý thức tự giác lao động và tích lũy. Khi lập gia đình, họ thường lấy người trong họ hàng. Người Chứt không tiếp xúc với môi trường văn hóa bên ngoài. Họ suốt ngày quanh quẩn bên căn nhà, ít lao động sản xuất.

"Thanh niên nếu muốn lấy vợ, lấy chồng thì phải sang Quảng Bình, vì ở đó có người Chứt sinh sống. Nhưng do đường sá xa xôi, hơn nữa dân tộc có tục bảo vệ gái làng nên khi nhiều thanh niên người Chứt của bản Rào Tre đi kiếm vợ, sang đó bị thanh niên làng đuổi đánh, đành phải quay về. Và rồi họ lại lấy người ở trong bản, từ đó tạo nên những cặp hôn nhân cận huyết".

Khi được hỏi về chuyện nên duyên vợ chồng, chị Hồ Thị Sâm (28 tuổi, trú bản Rào Tre) hồn nhiên trả lời "vì thích trong cái bụng rồi lấy nhau, chứ không biết là anh em họ". Chị Sâm và anh Hồ Văn Hà (30 tuổi) là con dì, con cậu, từ khi lập gia đình tới nay đã có 3 người con. Cô con gái thứ hai Hồ Huyền Trang (4 tuổi) khi sinh ra đã không có bàn chân.

Ở các cặp vợ chồng cận huyết khác có tình trạng con sinh ra bị bệnh nặng rồi mất sớm, hoặc bị bệnh bẩm sinh, như Hồ Kiểng (9 tuổi), con trai bị bệnh tim bẩm sinh vừa phải đi mổ về. Bây giờ mỗi khi trái gió trở trời, Kiểng luôn tức ngực, khó thở. Hỏi về việc có biết hai vợ chồng là họ hàng với nhau hay không, anh Hóa chỉ lắc đầu rồi cười.

Cậu bé Hồ Kiểng (9 tuổi, thứ ba từ phải sang) chỉ vào ngực mình cho biết đó là vết mổ tim mới được thực hiện cách đây vài tháng.

Theo số liệu mới nhất, hiện trong bản có 3 cặp vợ chồng là con dì lấy con cậu, con chú lấy con bác. Trong ba gia đình này, có 3 cháu nhỏ bị ảnh hưởng bởi hôn nhân cận huyết, có cháu bị teo và dị tật chân, cháu thì thiểu năng trí tuệ. "Cách đây một năm, có cặp con chú lấy con bác, họ đẻ con không mồm không mũi, vẹo chân; đứa trẻ mất ngay sau đó".

Đức Hùng