Vợ chồng Ama Tách kể về tục ngủ thảo.
Người Raglai ở Bác Ái, Ninh Thuận có nhiều nghi lễ đặc
sắc như lễ cưới, lễ bỏ mã,
lễ mừng lúa mới… đặc biệt nơi đây còn lưu giữ tập tục ngủ thảo độc đáo.
Raglai là một dân tộc thuộc huyện vùng cao
Bác Ái, tỉnh Ninh Thuận có ngôn ngữ và nét văn hóa gần giống với dân tộc Chăm.
Họ sống chủ yếu quanh đồi núi, ở trong những ngôi nhà sàn, làm nương rẫy, có lối
sống mang tính cộng đồng và nhiều nghi lễ, lễ hội đặc sắc.
Dưới ánh trăng sáng trên những ngọn triền
đồi, bên ánh lửa bập bùng của núi rừng, những cô gái chàng trai Raglai tụ tập
bên bãi đất trống của làng, bên ché rượu cần nồng ấm họ cùng nhau ca hát, nhảy
múa. Từng đoàn người nhảy vòng quanh ánh lửa, đôi mông lắc lư, tay nhịp nhàng vỗ
nhẹ chiếc Mã La tạo nên những âm thanh vang vọng núi rừng. Cuộc sống vui vẻ
bình dị cứ thế diễn ra theo ngày tháng của người Raglai.
Sau lễ hội, tiếng Mã La bắt đầu ngừng
vang, những thanh niên Raglai lần lượt tìm cho mình một chàng trai, cô gái rồi
cùng nhau về một mái nhà sàn cao ráo. Trong đêm tối họ nằm sát bên nhau trao gửi
những lời yêu thương, tỏ tình, bắt đầu tìm hiểu về nhau để tiến đến một lễ cưới
nếu hai bên cùng đồng ý. Đó là tập tục ngủ thảo độc đáo của người Raglai.
Ngủ thảo là ngủ chung với nhau để tỏ tình,
để hiểu nhau, rồi yêu nhau, mức độ ngủ thảo chỉ đến độ ngủ chung, trò chuyện và
nắm tay, đặc biệt kiêng kị quan hệ ân ái. Nếu cặp đôi nào phạm phải điều kiêng
kị này sẽ bị làng phạt vạ bằng cách lấy roi mây đánh khắp cơ thể. Nếu con trai
vi phạm bằng những hành động vượt phạm vi nắm tay và bị nhà gái lên án, sẽ bị
nhà gái và cộng đồng làng phạt vạ bằng một con bò, một con heo và gà cho cả
làng. Già làng sẽ cho làm mâm cỗ chuộc lỗi với thần linh và thông báo đến mọi
người trong làng cùng biết về vi phạm của chàng trai và chàng trai sẽ bị đuổi
khỏi làng.
Người Raglai quan niệm cuộc sống của họ được
linh hồn tổ tiên và thần linh giám sát nên những việc như quan hệ tình dục trước
hôn nhân, ăn cắp vặt…. đều sẽ bị thần linh và tổ tiên nhìn thấy, quở phạt. Do
đó, họ luôn có lối sống hiền hòa, chân chất và ngay thẳng. Yếu tố về niềm tin
tâm linh đã trở thành một phương thức giáo dục rất hiệu quả dù họ sống trên những
đồi núi hoang sơ.
Người Raglai rất quan trọng hôn nhân đôi lứa
nên đó để tiến đến ngủ thảo họ phải tìm hiểu trước cô gái hay chàng trai về tuổi
tác, gia tộc, tính cách và lối sống. Nếu đã biết được đối phương thì dù là gái
hay trai vẫn có thể lên tiếng mời đối phương về nhà ngủ thảo và chỉ ngủ ở nhà của
cô gái hoặc một nhà sàn chung của làng. Ở đó họ không phân chia hay ngăn cách,
ai đến trước thì tự tìm cho mình một chỗ ngủ để cùng tâm tình.
Với
những gia đình có cô gái vừa lớn đủ tuổi cặp kê thì ngôi nhà sàn truyền thống
được phân làm nhiều khu ngăn, nơi ngủ của bố mẹ, nơi tiếp khách, nơi ăn uống và
nơi dành cô gái tiếp chàng trai
trong những đêm ngủ thảo. Ở đó các trai gái Raglai nói chuyện và thao thức suốt
đêm, đến sáng ai về nhà nấy. Những hôm sau nữa chuyện tình ngủ thảo lại tiếp tục
diễn ra đến khi nào chàng trai và cô gái ưng cái bụng thì gia đình nhà gái sẽ
làm lễ bắt chồng cho cô gái.
Nếu sau đêm ngủ thảo cả chàng trai và cô
gái đều không ưng, họ sẽ không tìm đến nhau nữa. Những đêm hội khác lại diễn
ra, họ lại bắt đầu tìm cho mình những người khác để cùng ngủ thảo, tâm tình và
trò chuyện. Chẳng biết tục ngủ thảo đã có từ bao lâu nhưng nó đã trở thành một
nét đẹp rất riêng và độc đáo của người Raglai, sau những niềm vui lớn của cộng
đồng là niềm vui, hạnh phúc của đôi lứa trai gái Raglai.
Lý Thị Ninh (sưu tầm)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét