Anh em Set và Rok rất siêng năng làm rẫy, nhưng năm ấy tất
cả mọi làng đều bị đói do mất mùa, làng pơtao cũng chung số phận không ai có gì
để ăn. Dân
làng đi khắp nơi tìm kiếm thức ăn nhưng không còn sót chút gì cả. Ngày nọ Set nói
với anh:
- Anh tính đi đâu đó Rok?
- Tao vào rừng tìm mật ong rú, mật ong
ruồi ăn cho đỡ đói.
- Thôi để em đi cho, anh ở nhà nhé.
- Cũng được, mày đi đi Set.
Set mang gùi cầm chà-gạt
xăng xái vào núi, chàng loay hoay tìm kiếm tổ ong và dùng rìu đẻo chặt, tiếng đốn
cây lách cách vang vọng khắp núi rừng. Bỗng Set nghe tiếng ông Tung Gur nói vọng
đến:
- Ta muốn ăn mật ong rú của Set, ta muốn
ăn mật ong rú của Rok.
Set nhũ thầm:
- Ôh, tiếng hát của ai hay quá, ta chưa
bao giờ nghe tiếng hátt nào hay như vậy.
Khi ấy ông Tung gur đến
:
- Ta muốn ăn mật ong rú của Set, ta muốn
ăn mật ong rú của Rok.
Set tò mò ngắm nhìn quan
sát ông Tung gur, một người thân hình phủ đầy lông không quần không áo. Set hỏi:
- Ông muốn gì thế?
- Ta muốn ăn mật ong của anh em nhà Set
Rok.
- Đây, mời ông ăn đi.
Không chờ mời lần thứ
hai, ông Tung Gur xáp đến gần Set, chàng lấy trao cho ông những bánh mật bọng
láng căng tròn, ông cầm ăn sip….sip….ngon lành, phần chàng chỉ liếm láp những vỉa
sáp ong có dính tý mật. Ăn xong ông Tung gur nói với Set:
- Cháu tốt quá để cho ta ăn toàn là mật
ngon còn cháu chỉ liếm sáp ong mà thôi.
- Không có gì đâu, ông cứ ăn đi.
- Nè cháu, bộ cháu không ăn cơm sao?
- Có chứ, nhưng lấy cơm đâu ra mà ăn hả
ông.
- Cháu nghe ta nói đây, mau đi chặt ba ống
lồ ô to đi nhé, chặt xong đổ đầy nước vào đó nha, ta sẽ làm ra lửa cho cháu nướng,
một ống sẽ chứa đầy cá, một ống đầy cơm và ống kia đầy thịt.
Set ngoan ngoãn làm theo
lời ông Tung gur dặn, khi xong đâu đó rồi chàng tò mò hỏi:
- Ông ơi, toàn là nước thế này làm sao nấu
thành thịt thành cơm được hả ông
- Thì cháu cứ nghe lời ông đem nướng mấy
ống lồ-ô đó đi.
Set làm theo lời ông
Tung gur, chẳng mấy chốc ba ống lồ-ô sôi sì sụp, ông Tung gur nói với chàng:
- Này cháu, đổ ra xem thử đi.
Set kéo mấy ống lồ-ô ra
xa lửa, chờ cho chúng bớt nóng chàng trút ra, quả đúng như lời ông Tung gur
nói, một ống đầy ắp thịt, một ống đầy cá thơm phức. Ông Tung gur nói tiếp:
- Cháu tước ống này ra xem.
Set làm theo lời ông,
khi tước vỏ ống chàng thấy đầy ắp cơm dẻo thơm ngon. Set buột miệng:
- Ôh, ông tài giỏi quá.
Từ giả ông Tung gur, Set
vội gói cơm và thịt cá lại và rảo nhanh bước quay về nhà. Trước khi đi chàng
nói:
- Ngày mai cháu sẽ lại vào đây, ông tới
nha.
Vừa thấy chàng về Rok
kêu ca:
- Ôh, chắc ta chết quá, em có tìm được mật
ong không Set.
- Hỏi rõ lẩn thẩn, anh nhìn xem cái gì
đây nè, đến ăn đi Rok.
- Ôh, mày ăn cắp cơm của người ta ở đâu
thế, nói mau tao sẽ mang gùi đến đó lấy về ăn cho đã, có chết cũng sướng đời.
Sáng hôm sau Set hăng
hái vào rừng, chàng tìm tổ ong và đẻo lách cách vang vọng khắp nơi, bỗng Set nghe
tiếng ông Tung gur:
- Ta muốn ăn mật ong của Set và Rok.
Set mời mọc:
- Đến đây ông ơi.
Chàng bẻ trao cho ông
Tung gur những bánh mật bọng láng, sau đó như hôm trước ông sai chàng nướng nước
trong ống lồ-ô để thành cơm, thành thịt. Set xin ông Tung gur:
- Ông ơi, ông cho cháu xin lửa thần của
ông đi, tội nghiệp cháu mà.
- Oái, không được đâu, nếu cháu muốn có
cơm ăn thì ngày mai lại vào đây nhé.
Sáng sớm hôm sau Set vội
vào rừng để tìm tổ ong, sau một lúc đẻo chặt chàng nghe tiếng nói :
- Ta đến ăn mật ong của Set, ta đến ăn mật
ong của Rok.
- Đến đây mau ông ơi.
Hôm ấy Set tìm được ba tổ
ong ruồi và ba tổ ong rú trong bọng cây, chàng lăng xăng đẻo hết cây này
vội chạy sang đẻo cây khác, mặc kệ ông Tung gur ngồi lấy mật ăn ngon lành. Ăn
xong ông nói với Set:
- Mật ong ngon quá. Nè cháu Set, hôm nay
ta làm cho cháu ba ống thịt nhỏ đủ ăn thôi. Thương cháu thật thà tốt bụng ta sẽ
cho cháu lửa thần của ta, từ nay cháu không cần đi làm gì nữa cho mệt.
Nói xong ông lấy lửa từ
nách mình trao cho Set, chàng lấy lửa đó giữ đem về nhà. Ông Tung gur căn dặn
Set:
- Cháu nhớ đừng để lửa này tắt đi nhé, nếu
không nghe lời ta dặn sẽ không có cơm thịt mà ăn đâu. Giữ được lửa này cháu
không cần làm gì cả, lúc nào cũng có cái ăn.
Từ giả ông Tung gur tốt
bụng, Set vội vả đem lửa về nhà. Thấy chàng về Rok rên rỉ:
- Ôh ta đói quá, hôm nay em có cơm không
Set?
Set cùng Rok chặt ống nứa
đổ đầy nước và đem nướng trên lửa thần tức thì những ống nước biến thành cơm,
thành thịt cá đầy ắp thơm lừng. Từ đấy hai anh em Set Rok không lo đói nữa. Hơn
một con trăng tròn qua đi rồi quay lại, một hôm Set đi vắng không có ở nhà, Rok
sợ lửa trong bếp bén cháy nhà nên lấy nước dập tắt. Khi về thấy bếp không có lửa,
Set hỏi anh:
- Lửa thần của mình đâu rồi?
- Ta dập tắt rồi, để ta đánh lửa khác
cho, nhanh thôi mà.
Rok đâu biết đó là lửa
thần, làm sao lửa của anh ta có thể biến nước thành cơm thịt được. Set
than thở thất vọng vì ông anh ngô nghê ngốc ngếch của mình:
- Ôi chết rồi anh Rok ơi, anh có biết
anh đã làm gì không.
- Tại ta sợ lửa bén cháy nhà nên dập tắt
đi thôi.
- Anh phải đền lại cho tôi.
- Đền thế nào đây Set?
- Anh lấy rìu vào núi kia tìm tổ ong đi.
Rok nhanh nhẹn cầm rìu
vào rừng, chàng tìm được tổ ong và đẻo chặt lách cách. Bỗng Rok nghe tiếng người
nói vọng đến:
- Ta đến ăn mật ong của Set, ta muốn ăn
mật ong của Rok.
- Ah, ai dám đến ăn mật của ta ta sẽ
đánh bằng cán chà-gạt này cho xem. Rok này không biết sợ đâu.
- Cháu Rok ơi, ta muốn ăn mật ong của
cháu.
Rok nói:
- Ah,
vậy thì tôi cho ông ăn nhưng không được đụng đến những miếng mật ngon nghe
chưa, tôi ăn rồi ông lượm ăn lại những gì tôi đã bỏ.
Ông Tung Gur thò tay
tính lấy một miếng mật ngon, Rok chụp cán chà-gạt gỏ vào trán ông ta nổi sưng
lên một cục thật to.
- Cháu này dữ dằn quá đánh vào trán ta
sưng một cục đây nè. Nè cháu Rok, cháu muốn ăn cơm không?
- Sao lại không?
- Vậy thì đi chặt ba ống nứa đi sau đó
nướng sẽ có thịt cơm để ăn.
Rok nói:
- Ông này nói dóc dữ há. Chặt ống nứa rồi
nhét cái gì vào đó, nhét bùi dái của tôi vào đó chắc. Nói dóc vừa thôi coi chừng
tôi gỏ một cán chà-gạt nữa bây giờ.
Tuy nói thế nhưng Rok
cũng làm theo lời ông Tung gur, chẳng bao lâu mùi cơm thịt bốc lên thơm lừng.
Rok:
- Ý chà, quả thật là mùi cơm đây mà.
- Đây là ống cá, cháu trút ra thử xem.
Rok trút ống ra nền đất
quả nhiên trong ống đầy cá ngon. Rok xuýt xoa:
- Đúng là cá thật!
Khi cầm ống thịt chàng
cũng không tin, Rok trút xuống đất quả nhiên toàn là thịt nhưng làm sao hốt lại
được nữa. Rok tước vỏ ống thứ ba thấy cơm dẻo thơm phức. Rok nhũ thầm:
- Đúng ông này là người Set đã kể cho ta
nghe đây mà.
Quay qua ông Tung gur
Rok nài nỉ:
-
Ông cho cháu xin lửa của ông đi.
- Cháu hung dữ quá dám đánh vào trán ta,
ta không cho đâu. Chỉ duy có cháu Set là dễ thương thôi.
- Thôi thì ông đánh lại cháu đi. Ngày
mai ông có đến đây không?
- Không, cháu về nói lại với Set là ta
đi nơi khác rồi nhé.
Rok lủi thủi về nhà, Set
thấy anh hỏi ngay:
- Anh đi những đâu có gặp ông Tung gur
không?
- Có gặp và ta đã đánh một cú vào trán
ông ta sưng vù. Ông ấy nói không ở lại đây nữa.
- Anh đúng là ngốc nghếch, nói anh đi
xin lửa thần của ông ta anh lại đi đánh người ta. Anh quá ngốc anh Rok ơi.
- Ah, em dám la mắng anh mày hả, nếu vậy
ta sẽ nằm trong chòi của ta cho đến khi nào chết thì thôi.
Set buồn bã xách rìu vào
núi tìm mật ong, chàng vượt qua nhiều ngọn núi bỗng nghe tiếng nói ông Tung gur
vọng đến:
- Ta đến ăn mật ong của anh em Set Rok.
Set vui mừng gọi to:
- Đến đây ông ơi.
- Ta không đến đâu, Rok đánh ta đau quá
- Cháu là Set đây mà. Đến đây ăn mật đi
ông.
Set vội chạy đến nơi vọng lại tiếng nói của ông cụ, chàng
trao cho ông tất cả những bánh mật ong ruồi chàng tìm được. Tối hôm đó Set ngủ
lại trong núi cùng ông lão. Ông Tung gur nói với chàng :
- Nè Set, ta cho cháu lửa của ta đây
nhưng nó chỉ có hiệu lực trong thời gian một con trăng thôi. Cháu về nhà lo đắp
bờ trong rẫy của cháu, thần linh sẽ đến cho cháu hạt giống trái bầu.
Hôm sau Set hớn hở về nhà, chàng vui vẻ nói lớn cho anh
mình nghe :
- Có cơm thịt ăn rồi đây, không sợ đói nữa
anh Rok ơi.
Thấy Set về với lửa thần Rok nói:
- Set đấy hả, anh đói quá sắp chết đến
nơi rồi. Em có đem cơm về không cho anh ăn đi, ăn xong anh sẽ cỏng mày đi chơi.
- Anh nghe đây Rok, từ bây giờ anh chỉ
lo tìm chặt ống nứa thôi nghe chưa, anh không được đến gần lửa của em.
- Ừ, được mà.
Một hôm bác pơgă tìm đến thăm sợ anh em Set Rok chết vì
đói. Khăn gói trên vai cùng với cung nỏ và gùi ba ngăn ông đến rẫy của hai anh
em. Nhìn khắp nơi ông không thấy có cây lúa cây bắp nào cả. Bác gọi to :
- Set ơi.
Set nghe tiếng gọi nhìn ra thấy bác pơgă đến chơi, chàng
nói với Rok:
- Anh Rok ơi, mau đi chặt vài ống nứa đổ
đấy nước vào để ta nấu thành cơm đãi bác pơgă nhé.
Ăn uống nói chuyện xong bác pơgă quay về làng. Tối hôm ấy
Set ngủ mơ thấy ông Tung gur đến nói với chàng:
- Cháu mau đắp bờ làm mương đi, thần
linh sẽ cho cháu một hạt giống thần trước khi lửa của ta tắt, cháu phải giữ cho
cẩn thận nhé. Sau này khi bầu ra trái, cháu bẻ lá non của nó sẽ biến thành cơm,
lá già sẽ thành gạo, trái của nó sẽ thành lúa đấy cháu ạ.
Khi ấy bác pơgă đã về đến làng mình, pơtao hỏi bác:
- Cơm ở đâu mà ông có vậy bác pơgă?
- Thằng Set cho tôi đấy.
Pơtao:
- Vậy hả. Nếu thế ông đến nói với nó ta
chịu gả con gái ta cho nó. Nó nay là người giàu có cơm thịt dư thừa.
Về phấn Set chàng làm
theo lời dặn ông Tung gur, chàng đắp bờ khai mương. Một hôm bà thần Pôm từ trời
ban xuống cho chàng một hạt giống bầu thần, Set quan sát đúng là hạt giống
chàng nằm mơ đã thấy. Set dấu không cho Rok biết, chàng âm thầm gieo hạt giống
trong rẫy. Một thời gian sau hạt giống vươn thành những dây dài và cho rất nhiều
trái. Chàng biết rằng lá non của dây bầu sẽ biến thành cơm, lá già thành gạo và
trái của nó sẽ biến thành lúa như trong giấc mơ ông Tung gur đã nói trước. Từ dạo
ấy hai anh em Set Rok không lo thiếu cơm gạo, họ sống no đủ nhờ vào dây bầu thần.
Một hôm nọ pơtao đến thăm hai anh em Set Rok. Set đôn đã mời:
- Mời lên nhà chơi đi ông pơtao. Anh Rok
ơi, mau hái lá bầu làm thành cơm thết đãi pơtao ăn cho vui.
Pơtao:
- Ôh hai cháu ơi, chúng ta trong làng
đói vô cùng.
Hai anh em lấy lá bầu
già nấu thành cơm, bắt cá trong đơm nấu chín mời pơtao ăn. Pơtao ăn uống ngấu
nghiến ngon lành vì đói bụng. Ăn no ông hồ hởi nói với Set:
- Hai anh em cho ta xin vài lá bầu được
không.
- Được thôi pơtao. Ông hái đi.
Set cho thêm pơtao nào
thịt chuột, thịt sóc, thịt chim đủ thứ đầy một gùi lớn. Pơtao vui mừng gùi lá
và thịt về nhà, ông nói với mọi người:
- Này, mau đem lá bầu nấu lên sẽ biến
thành cơm cho coi. Bác pơgă ơi, ông sang nói với Set ta muốn gả con gái ta cho
nó.
Theo lời pơtao dặn, bác
pơgă lon ton tìm đến nhà anh em Set Rok, ông nói:
- Cháu Set ơi, không dấu gì cháu pơtao
sai ta đến nói với cháu là ông ta muốn cháu làm chồng con gái ông ấy.
- Bác trêu chọc cháu làm gì thế. Cháu
nghèo khổ ai thèm lấy cháu, nói với ông ta tìm người khác đi bác, cháu đâu dám
mơ làm chồng H’bia con pơtao.
- Thật mà cháu, ông ấy muốn gả cô ta cho
cháu thật mà.
Set quay qua nói với
Rok :
- Anh Rok ơi, mau lấy lá bầu nấu thành
cơm cho bác pơgă ăn đi.
Ăn uống no say xong bác
pơgă nói:
- Cháu chịu làm chồng H’bia không Set?
- Bác đừng trêu chọc cháu nữa mà
- Thật mà Set, ta nói thật đấy.
- Bác hỏi thử xem anh Rok cháu đồng ý
không đã.
Bác pơgă quay sang hỏi
Rok:
- Nè Rok, cháu có đồng ý để Set lấy
H’bia làm vợ không?
- Cháu không chịu đâu, nó lấy vợ rồi
cháu sẽ ngủ với ai đây. Không được đâu.
Bác pơgă từ biệt hai anh
em về làng kể lại mọi sự cho pơtao nghe.
- Thế nào ông pơgă?
- Set đồng ý nhưng thằng Rok anh nó
không chịu vì nó chưa có vợ.
- Ông nói nó lấy H’Kruah nô lệ của ta
cũng được. Còng tay của H’bia đây, ông cầm qua đưa cho Set đi.
Pơtao gọi H’Kruah lên
nói:
- Nè H’Kruah, mày muốn làm vợ Rok không?
- Dạ muốn chứ.
Bác pơgă lại khăn gói
lên đường đến nhà hai anh em Set Rok:
- Cháu Rok ơi, ta đề nghị như thế này,
Set sẽ lấy H’bia con gái pơtao còn cháu sẽ lấy H’Kruah nô lệ của ông ấy.
- Thế cũng được, cháu sẽ lấy H’Kruah làm
vợ.
Set nói:
- Nếu thế bác về nói với dân làng sang
đây hái lá bầu về nấu thành cơm để ăn, nhưng nhớ không được hái trái của nó
nhé.
- Được rồi, thôi ta về đây.
Đã hơn bảy ngày qua dân làng pơtao đến hái lá bầu trong rẫy
của hai anh em Set Rok. Rẫy rất rộng lớn trải ngang qua bảy con suối, phủ tám
ngọn đồi và nhiều ngọn núi. Trong rẫy có hai ống giọt nước trong veo, tiếng nước
chảy róc rách hoà lẫn tiếng đàn trưng bằng ống tre Set đang say sưa đánh. Rok
tò mò hỏi Set:
- Khi nào mày tổ chức đám cưới.
- Chờ đến trăng tròn tháng tư em sẽ làm
dám cưới.
- Sao lâu thế. Ta nóng ruột muốn lấy
H’Kruah càng sớm càng tốt.
Bảy ngày sau hai anh em Rok Set đón pơtao cùng dân làng kẻ
gùi rượu, người mang thức ăn đến nhà hai anh em để ăn mừng hai anh em lấy vợ. Tất
cả mọi người đều ra ngoài rẫy, họ tha hồ hái lá bầu nấu thành cơm ăn uống no
say. Hàng trăm người vui chơi ca hát chúc tụng đã hơn bảy ngày đêm. Bà con dân
làng nói với nhau:
- Chúng ta về lo công việc đồng án
thôi bà con ơi.
Set nói với bọn họ:
- Các người nghe đây, hảy hái bầu trong
rẫy ta và gùi về đây nhé.
Dân làng cùng nhau hái bầu chất đầy bảy căn chòi lớn, sau
đó những quả bầu bỗng biến thành lúa đầy chật những căn chòi. Hột bầu chàng để
riêng mai kia sẽ trồng lại. Khi mọi người đã ra về, Rok nói:
- Ta và H’Kruah sẽ qua dựng nhà phát rẫy
bên phía núi kia, chúng ta sẽ sống với nhau ở đó.
Người kể: Ơi Kok
Làng Lung. Sa Thầy 1995
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét