Ca
dao (歌謠) là thơ ca dân gian Việt Nam được truyền miệng dưới dạng
những câu hát không theo một điệu nhất định, thường phổ biến theo thể thơ lục
bát cho dễ nhớ, dễ thuộc. Ca dao là một từ Hán Việt, theo từ nguyên, ca là bài
hát có chương khúc, giai điệu; dao là bài hát ngắn, không có giai điệu, chương
khúc.
Ca dao phản ánh lịch sử: Ca dao lịch sử
không phản ánh hiện tượng lịch sử trong quá trình diễn biến của nó, mà chỉ nhắc
đến sự kiện lịch sử để nói lên thái độ, quan điểm nhân dân.
Phản ánh nếp sống, phong tục, tập quán
truyền thống; phản ánh đời sống tình cảm nhân dân; phản ánh đời sống xã hội cũ.
Ngoài ra, ca dao còn:
Chứa đựng tiếng cười trào phúng
1 - Theo đặc điểm và nội dung
2 - Ca dao biết tên tác giả
3 - Nghệ thuật
- Văn học dân gian:
- Thần thoại
- Truyền thuyết
- Cổ tích
- Truyện cười
- Ngụ ngôn
- Vè, Tục ngữ
- Thành ngữ
- Câu đố
- Ca dao
- Văn học dân gian dân tộc thiểu số
- Sân khấu dân gian
Theo đặc điểm và nội dung
Đồng dao: là thơ ca dân gian truyền miệng
trẻ em. Đồng dao được chia thành hai loại: loại gắn với công việc của trẻ em,
loại gắn với trò chơi của trẻ em.
Chi chi chành chành
Cái đanh thổi lửa
Con ngựa đứt cương
Ba vương ngũ đế
...
Ca dao lao động: là phần lời cốt lõi của
dân ca lao động. Những bài ca lao động tồn tại như là một bộ phận của quá trình
lao động.
Trời mưa trời gió đùng đùng
Bố con ông Nùng đi gánh phân trâu
Đem về trồng bí trồng bầu
Trồng ngô, trồng lúa, trồng rau, trồng cà.
Ca dao ru con: hát ru có từ lâu đời và rất
phổ biến, lời hát ru phần nhiều là những câu ca dao có sẵn.
Cái ngủ mày ngủ cho lâu
Mẹ mày đi cấy ruộng sâu chưa về
Ca dao nghi lễ, phong tục: Trong nhiều bài
ca tế thần, các yếu tố trữ tình cũng có mặt, cùng với yếu tố hiện thực, chúng
biểu hiện sức mạnh của đời sống hiện thực trong các hình thức sinh hoạt tôn
giáo trong nhân dân.
Dập dìu cánh hạc chơi vơi
Tiễn thuyền Vua Lý đang dời kinh đô
Khi đi nhớ cậu cùng cô
Khi về lại nhớ cá rô Tổng Trường
Ca dao trào phúng, bông đùa
Lỗ mũi mười tám gánh lông
Chồng yêu chồng bảo râu rồng trời cho
Đêm nằm thì ngáy o o
Chồng yêu chồng bảo ngáy cho vui nhà
Đi chợ thì hay ăn quà
Chồng yêu chồng bảo về nhà đỡ cơm
Trên đầu những rác cùng rơm
Chồng yêu chồng bảo hoa thơm rắc đầu.
Ca dao trữ tình.
Hỡi cô tát nước bên đàng
Sao cô lại múc trăng vàng đổ đi?
Nghệ thuật
Thể thơ: Ca dao sử dụng nhiều thể thơ khác
nhau, thể lục bát rất phổ biến trong ca dao; thể song thất lục bát được sử dụng
không nhiều; thể vãn thường gồm một câu có bốn hoặc năm chữ, rất đắc dụng trong
đồng dao. Ngoài ra ca dao cũng sử dụng hợp thể là thể thơ gồm từ bốn, năm chữ
thường kết hợp với lục bát biến thể.
Cấu trúc có các loại sau: Cấu trúc theo lối
ngẫu nhiên không có chủ đề nhất định; cấu trúc theo lối đối thoại, và cấu trúc
theo lối phô diễn về thiên nhiên.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét