Những người Thượng bị bắt có âm mưu lật đổ chính quyền?

Các nhóm người Thượng bỏ trốn sang Campuchia đôi khi mang theo cả gia đình con cái.

AFP

Việt Nam vừa bắt giữ 3 người Thượng ở Tây Nguyên và kết tội những người này đã có liên hệ với tổ chức Fulro, âm mưu lật đổ chính quyền.

Để tìm hiểu thêm về sự việc này, phóng viên Việt Hà phỏng vấn luật sư nhân quyền Scott Johnson, người đồng thời cũng là cố vấn của tổ chức người Thượng, Montagnard Foundation, tại hải ngoại.

Đàn áp tôn giáo?

Việt Hà: Thưa ông, Việt Nam mới đây tuyên bố đã bắt giữ 3 người dân tộc thiểu số Tây Nguyên vào cáo buộc những người này có âm mưu lật đổ chính quyền, ông có nhận xét gì về cáo buộc này?

Ô. Scott Johnson: đây là một mánh làm quen thuộc của chính phủ Việt Nam để che giấu sự thật là họ đang truy tố những người dân tộc thiểu số tây nguyên theo đạo thiên chúa. Và đây là chính sách của họ. Nó đã được công khai trên các tài liệu của đảng là họ đã truy tố những người tham gia vào các nhóm đạo gia đình, bắt họ phải bỏ đạo, đối xử tàn bạo với họ. 
Rất nhiều người trong số họ đã bị giam giữ cho đến chết hoặc chết sau đó khi được thả ít ngày. Điều này đã được Tổ chức theo dõi nhân quyền quốc tế xác nhận. Cho nên điều mà chúng ta đang thấy chính là một chính sách không thay đổi của chính phủ Việt Nam để xóa bỏ hoặc đàn áp bất cứ cái gì mà họ không thích đi ngược với tiêu chuẩn về quyền con người của quốc tế. 

Đây là một mánh làm quen thuộc của Việt Nam để che giấu sự thật là họ đang truy tố những người dân tộc thiểu số tây nguyên theo đạo thiên chúa. Và đây là chính sách của họ.

Ô. Scott Johnson

Nhiều người Thượng đã phải trốn sang Campuchia xin tỵ nạn.

Việt Hà: Báo chí trong nước đưa tin những người này có liên hệ với tổ chức Fulro đang tìm cách đòi độc lập cho Tây nguyên và tang chứng mà công an thu được tại nhà những người bị bắt bao gồm các vũ khí như cung, gươm. Điều này nói lên điều gì thưa ông;

Ô. Scott Johnson: điều đáng chú ý ở đây là làm sao một nhóm người dân tộc thiểu số với gươm và cung nỏ có thể lật đổ được chính phủ Việt Nam. Những gì mà họ thu giữ là những vật dụng người dân dùng trong cuộc sống hàng ngày của họ, đồ làm nương rẫy, có thể là dao chặt tre… 

Đây chỉ là một kiểu dàn dựng của chính phủ. Họ cố gắng bảo vệ cho chính sách đàn áp của mình với các nước phương tây, vì vậy họ dựng chuyện là Fulro đang tìm cách lật đổ chính phủ. 

Thực tế thì Quỹ người Thượng và những người Thượng ở khắp nơi trên thế giới đã nói là chúng tôi không muốn Fulro, chúng tôi không đòi độc lập. và những gì chính phủ Việt Nam nói là không đúng. 

Chúng tôi đã khẳng định điều này với Liên hiệp quốc, với quốc hội châu Âu, với Hoa Kỳ. Người thượng cần được đảm bảo các quyền căn bản, các quyền của người thiểu số, và tự do tôn giáo. 

Tất cả những gì chính phủ Việt Nam cần làm là chấm dứt việc truy tố đàn áp những người thượng và họ sẽ không phản đối chính phủ. Chỉ đơn giản vậy thôi

Việt Hà: Từ sau vụ biểu tình của người Thượng vào năm 2004 đến nay, chúng ta thấy dường như tình hình ở Tây nguyên khá im ắng, ít nhất là trên báo chí, nhưng bây giờ lại xuất hiện vụ bắt giữ này, theo ông liệu có phải tình hình ở Tây nguyên đã có cải thiện hay là đang xấu đi?
Ô. Scott Johnson:  Năm 2004 đã có một cuộc biểu tình lớn và vào năm 2001 cũng vậy. Đây là phản ứng của người dân. Tuy nhiên từ đó đến nay, chính phủ Việt Nam vẫn không thay đổi cách làm của mình, họ thay vì chấp nhận tự do tôn giáo, họ nói họ cho phép có các hội thánh nhưng phải được phép của họ, họ quản lý. 

Đây là một chính sách xóa bỏ những cơ sở không dưới quyền quản lý của họ. Những hội thánh tại gia mà chính quyền truy bức là những hội thánh không muốn tham gia vào hội thánh do nhà nước quản lý. Chúng ta thấy không có gì thay đổi từ đó tới giờ. Cho đến lúc này đây vẫn còn hàng trăm người thượng theo thiên chúa đang bị giam giữ. 

Chính phủ Việt Nam cố gắng che giấu sự thật này càng nhiều càng tốt. Và thực tế là Bộ ngoại giao Hoa Kỳ trong một chừng mực nào đó cũng hợp tác với cách này bởi họ cố gắng không báo cáo về những trường hợp này. 

Họ không muốn xác định những người này là những tù nhân được quan tâm đặc biệt. Tôi được biết là trong năm nay, 6 dân biểu Hoa Kỳ dẫn đầu là dân biểu Ed Royce từ California đã lên tiếng chỉ trích báo cáo nhân quyền của Hoa Kỳ vì đã không nhắc tới những người thượng theo thiên chúa. 

Bộ ngoại giao Hoa Kỳ đã tìm cách phớt lờ những trường hợp này và đây là một chính sách phức tạp của bộ ngoại giao Mỹ. Và những gì đang diễn ra tại miền Trung Việt Nam là tình hình đang ngày càng khó khăn hơn cho những người thượng liên lạc với bên ngoài. Và nếu có thông tin lọt được ra ngoài thì cho thấy là sự đàn áp những hội thánh độc lập tại địa phương vẫn đang tiếp tục.

Hoa Kỳ tránh né?

Việt Hà:  Chúng ta vẫn thấy Hoa Kỳ lên án vấn đề nhân quyền tại Việt nam, điển hình là việc Tổng thống thống Barack Obama có nhắc đến trường hợp một blogger nổi tiếng của Việt nam gần đây. Tuy nhiên ông lại nói Hoa Kỳ đang lờ đi vấn đề nghiêm trọng của người Thượng tại Tây nguyên. Theo ông nguyên nhân vì sao Hoa Kỳ lại không nói đến vấn đề người Thượng cũng nghiêm trọng không kém các vấn đề nhân quyền khác tại Việt Nam? Họ đã lờ đi vấn đề này từ lâu bởi vì thứ nhất họ không muốn làm phức tạp hóa vấn đề ngoại giao. Chúng tôi có hình và chứng cứ nhưng Bộ ngoại giao Mỹ đã tìm cách làm nhẹ vấn đề.

Ô. Scott Johnson

Ô. Scott Johnson:  Họ lờ đi vấn đề của người Thượng vì đó là vấn đề khó khăn của họ. Họ đã lờ đi vấn đề này từ lâu bởi vì thứ nhất họ không muốn làm phức tạp hóa vấn đề ngoại giao. Vào khoảng năm 2004 đã có xác định là có khoảng 350 người thượng bị bỏ tù, chúng tôi có hình và chứng cứ nhưng Bộ ngoại giao Mỹ đã tìm cách làm nhẹ vấn đề và không đưa các trường hợp này trong báo cáo của mình. 

Bộ ngoại giao Mỹ đưa ra tiêu chuẩn để xác định thế nào là những tù nhân cần quan tâm đặc biệt. Ủy ban tự do tôn giáo quốc tế của Hoa Kỳ nói là những tiêu chuẩn này không có trong luật nhân quyền quốc tế. Điều này cho thấy Bộ ngoại giao Hoa Kỳ đang làm tìm cách làm nhẹ vấn đề, và nói là sự việc không nghiêm trọng để họ có thể đưa Việt Nam vào tầm ảnh hưởng của Mỹ. 

Chúng ta hiểu là họ muốn kéo Việt Nam ra khỏi tầm ảnh hưởng của Trung Quốc nhưng đồng thời điều này cũng cho thấy đạo đức giả của chính quyền của Tổng thống Obama liên quan đến vấn đề nhân quyền tại Việt Nam vì họ vẫn lờ đi vấn đề của người Thượng ở Tây nguyên. 
Sự đàn áp này không mới vì năm nào báo cáo của Tổ chức theo dõi nhân quyền cũng nói đến những người Thượng và Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ thì thậm chí còn không nhắc gì đến họ trong các báo cáo của họ. 

Việt Hà: Xin cảm ơn ông đã dành cho chúng tôi buổi phỏng vấn này.