Lưu giữ nghề dệt thổ cẩm của phụ nữ dân tộc Lào - Điện Biên (Triệu Thị Bắc)

Từ xưa, thổ cẩm vẫn là niềm tự hào của người phụ nữ dân tộc Lào, tỉnh Điện Biên. Tại bản Na Sang II, xã Núa Ngam, huyện Điện Biên, nghề dệt thổ cẩm được lưu truyền và phát triển, đã trở thành cơ sở để hình thành một hợp tác xã có vai trò gìn giữ, phát triển nghề truyền thống, cũng như quảng bá văn hóa dân tộc.

        Không biết các gia đình người dân tộc Lào đã đến sinh sống, định cư tại bản Na Sang, xã Núa Ngam, huyện Điện Biên từ bao giờ. Với bản tính thân thiện họ sống rất hòa thuận với các dân tộc anh em. Văn hóa dân tộc Lào cũng vì vậy mà được giao thoa và không ngừng tiếp biến, tuy nhiên bản sắc là cái họ không thể để mất đi. Bản sắc ấy đang được lưu giữ trong những phong tục tập quán lâu đời, trong nếp ăn, cách ở, trong trang phục dân tộc và trong cả nghề truyền thống đang được lưu truyền. Nghề dệt thổ cẩm đã theo bước chân du cư của các tộc Lào đi khắp nơi. Thổ cẩm của người dân tộc Lào được dệt từ sợi bông. Qua bàn tay cần cù, khéo léo của người phụ nữ loại sợi tự nhiên này như được biến hóa, trở thành những tấm vải nhiều màu với những hoa văn hết sức đặc trưng. Các hoa văn hình chữ vạn, hình voi, hình rắn hay hình chùa tháp trên trang phục thổ cẩm, khiến người ta nhận ra ngay người dân tộc Lào dù họ ở đâu.

          Trong suốt nhiều năm nghề dệt thổ cẩm ở Na Sang II đã được truyền giữ bởi tình yêu, bởi niềm tự hào của những phụ nữ dân tộc Lào. Mặc dù vậy, nghề thủ công này vẫn không hề phát triển, thổ cẩm Lào chưa có mặt trên thị trường, vì sản phẩm thủ công làm ra chưa được coi là một loại hàng hóa thực sự. Cũng vì thế mà Na Sang II chưa thể trở thành làng nghề trong khi hầu hết phụ nữ trong làng đều biết nghề dệt vải.  

        Phát hiện thấy tiềm năng của một làng nghề với sảm phẩm thủ công truyền thống đặc trưng, năm 2004 tổ chức JICA của Nhật Bản đã nghiên cứu và xây dựng dự án hỗ trợ phát triển nghề dệt thổ cẩm ở Na Sang II. Hợp tác xã (HTX) Dệt thổ cẩm Na Sang II ra đời từ đây. Đến nay HTX đã tập hợp được trên 30 thành viên. Tình yêu, niềm tự hào đối với nghề dệt thổ cẩm và sự gắn bó của những thành viên HTX, đã trở thành yếu tố quan trọng giúp cho sự khởi đầu tốt đẹp. 

 Triệu Thị Bắc (sưu tầm)