Mắc khén, một gia vị độc đáo của núi rừng Tây Bắc (Ly Ly)

Mắc khén là một loại cây thân gỗ, thuộc họ hồi tinh dầu, mọc tự nhiên trên những cánh rừng của miền núi Tây Bắc và nhiều nhất là ở tỉnh Sơn La. Theo tiếng bản địa thì mắc có nghĩa là quả còn khén thì không có từ thay thế, t hiểu rằng mắc khén là cây khén. Cây này ra hoa vào cuối dịp xuân về và rồi kết trái. Quả mắc khén nhỏ và mọc thảnh từng chùm giống như những chùm quả của cây xoan vậy. Chính hạt mặc khén là thứ làm nên một loại gia vị độc đáo, một thứ không thể thiếu trong mỗi bữa ăn của người dân tộc sinh sống nơi đây.

Mắc khén được ví như hạt tiêu của người dưới xuôi và đem mắc khén để pha nước chấm hoặc tẩm vào thức ăn thì thức ăn ấy có vị ngon tuyệt vời khó cưỡng. Bạn hãy thử đến núi rừng Tây Bắc một lần để được thưởng thức món gia vị độc đáo này nhé.

Quả mắc khén nhỏ và mọc thành từng chùm

Vào hè là thời điểm thu hoạch được quả mắc khén. Lúc đó những người dân vào rừng, họ thường lấy câu liêm để kéo và cắt từng chùm quả sai trĩu về phơi khô rồi thổi cho sạch sau đó rang lên. Rang mắc khén không giống với bất kì giang loại hạt nào. Hạt mắc khén khô được cho vào bát, sau đó cho them mấy hòn than củi vẫn còn đỏ ửng nóng ran từ bếp vào bát rồi chao đi chao lại cho tới khi hạt chin thơm lừng. Khi hạt đã chin, để nguội sẽ được giã nhỏ thành một loại bột li ti như hồ tiêu. Chỉ đơn giản vậy thôi là bạn có thể có được một loại gia vị rất đặc biệt này rồi.

Hạt sau khi được phơi khô

Có những món ăn ở vùng Tây Bắc mà nhất thiết không có mắc khén thì sẽ mất đi hương vị thơm ngon của mình, như món cá pỉnh tộp, măng lay chấm chéo, thịt gác bếp,… Có một món xôi gọi là xôi nếp nổi tiếng ở miền núi Tấy Bắc mà chắc hẳn nếu đã được ăn rồi sẽ không ai quên được mùi vị cay cay, thơm thơm của mắc khén trong đó.

Mắc khén được bán nhiều ngoài chợ và là một gia vị không thể thiếu trong mỗi bữa ăn của đồng bào dân tộc nơi đây

Nếu dùng mắc khén để pha nước chấm thì bạn chỉ cần cho một lượng vừa đủ dung theo khẩu vị riêng, cho vào khuấy đều và có thể cho them gia vị khác nếu thích. Còn nếu dùng mắc khén để tẩm, ướp thức ăn, nhất là thịt nước, quay hay hầm thì đảm bảo sau khi ăn bạn sẽ thấy nghiện luôn mùi vị của nó.

Mắc khén được ướp cùng các gia vị khác

Tuy được ví như hạt tiêu của người kinh nhưng hạt mắc khén lại có phần hấp dẫn hơi bởi mùi vị mang lại. Do thuộc cây họ hồi có tinh dầu, vì vậy mắc khén mang lại hươn vị ngầy ngậy, cay cay ngây ngất. Những món ăn có sự góp mặt của thứ gia vị mắc khén đã mang đến cho chúng vị ngon khó tả. Có những du khách đến với Sơn La nói riêng, với miền núi Tây Bắc nói chung, nếu như đã được thưởng thức mắc khén thì ai lấy đều rất thích và tìm mua mang về ăn và làm quà biếu. Nhưng do là cây mọc tự nhiên nên giờ mắc khén đang ít dần đi, do vậy giá thành cũng hơi cao.

Món thịt nướng hấp dẫn khi được ướp với gia vị là mắc khén

Một lần được ăn xôi nếp rừng, thịt nướng, cá pịnh tộp mà có mắc khén là một lần thấy mê. Nếu ó cơ hội đi tham quan, du lịch hay đi công tác tới Sơn La cà các tỉnh miền núi Tây Bắc, bạn nhớ thưởng thức thứ gia vị độc đáo này nhé.

 Ly Ly ( Tổng hợp)