Với đồng bào dân tộc Thái, tung Còn là trò chơi
dân gian có ý nghĩa đặc biệt, một hình thức sinh hoạt văn hóa đặc sắc, mang đậm
tính cộng đồng. Đây cũng là dịp để các đôi trai, gái tìm hiểu nhau, thể
hiện tình yêu lứa đôi và kết duyên nên vợ chồng
Tục kể rằng, ngày xưa trai, gái dân tộc Thái khi đi lên nương, cấy
cày, họ thường tung các bó mạ cho nhau, từ đó xuất hiện tục ném Còn. Tiếng
Thái, "quả Còn" gọi là "Cón cuống", mang niềm tin, đem lại
sự phồn thịnh, hạnh phúc. Trong mọi lễ hội, nhất là những lễ hội lớn như Hội Lồng
Tồng (hội xuống đồng),
Hội Xên bản xên mường (cúng bản cúng mường) hay vào dịp
Tết cổ truyền, tung Còn là hình thức sinh hoạt không thể thiếu trong đời sống
văn hóa của dân tộc Thái. Bà Tòng Thị Thân, ở xã Mường Cang, huyện Than Uyên, tỉnh
Lai Châu, cho biết: “Năm nào cũng vậy mỗi khi Tết đến Xuân về chúng tôi lại
làm còn để chơi Tết. Đây là nét văn hoá truyền thống gắn với đời sống sinh hoạt
của đồng bào Thái, một dân tộc luôn gắn bó với nền nông nghiệp lúa nước”.
Quả Còn to bằng quả cam lớn, có hình tròn, được
khâu theo múi với hoa văn nhiều mầu sắc ghép nối vào nhau có ý nghĩa tượng
trưng cho sự phong phú của vũ trụ. Bên trong quả Còn nhồi các loại hạt như hạt
thóc, hạt bông, hạt vừng, hạt cải, hạt đỗ... thể hiện khát vọng sinh tồn, sinh
sôi, nảy nở vượt lên trên bầu trời tự do và mong ước gìn giữ những điều tốt đẹp
cho mai sau. Quả Còn thường được làm bằng cách cắt một miếng vải hình vuông mỗi
cạnh khoảng 20cm, chụm 4 góc vào nhau sau đó khâu kín 3 đường, còn 1 đường khi
nhồi hạt bông xong mới khâu. Dây Còn dài khoảng 50cm làm bằng vải bền chắc. Để
có được những quả Còn đẹp, bắt mắt, các chị, em khéo chọn vải, phối màu xanh, đỏ,
tím, vàng làm tua rua đều từ quả Còn đến dây Còn. Việc khâu Còn không chỉ đảm bảo
thẩm mỹ mà còn có ý nghĩa về mặt tâm linh. Theo quan niệm của người Thái quả
Còn bao giờ cũng phải khâu tua rua bốn góc tượng trưng cho bốn phương trời, tua
rua ở cuối dây Còn và dưới quả Còn là chỉ thiên địa. Quả Còn càng có nhiều tua
rua, nhiều sắc màu càng đẹp, càng đem lại may mắn, hạnh phúc và thịnh vượng.
Khi đã có đủ những quả còn sặc sỡ, cả bản cùng
nhau ra chơi tung Còn. Người Thái thường chơi tung Còn ở sân to của bản, bãi ruộng
đã gặt hái xong, hoặc nơi có bãi đất rộng tập trung được nhiều người. Bà Khoàng
Thị Duyên ở thành phố Lai Châu cho biết: “Cách thứ nhất ném còn qua vòng,
nếu ai mà ném qua được vòng treo trên cột thì được coi là thắng cuộc, tài giỏi
và may mắn cả một năm. Cách thứ hai chia làm hai tốp nam, nữ hoặc cả nam nữ tuỳ
thuộc vào từng hội chơi. Nếu ai bắt trượt còn thì sẽ phải có vật để trao cho
người thắng, thanh niên trai gái thường trao cho nhau khăn, mũ, áo, vòng tay
coi như vật làm tin”.
Các chàng trai, cô gái trong trang phục truyền thống
tay cầm dây Còn, quay vài vòng khởi động rồi tung lên. Quả Còn bay vút những
dây ngũ sắc loè xoè trông rất đẹp mắt. Bên ném, bên bắt những quả Còn lên xuống
nhịp nhàng, hòa trong tiếng hò reo cổ vũ, tạo nên không khí vui tươi, nhộn nhịp.
Các đôi trai gái có dịp giao duyên, tỏ tình gửi gắm tình cảm qua quả Còn. Khi
chàng trai thích cô gái nào là họ tung còn cho nhau. Sau đó trao cho nhau những
vật kỷ niệm để làm niềm tin. Từ những hội chơi còn ngày Xuân, bao đôi trai gái
đã kết duyên nên vợ, nên chồng xây dựng gia đình hạnh phúc.
Trò chơi tung Còn vừa có tính văn hóa vừa có tính
thể thao, rèn luyện người chơi sự tinh tế, khéo léo cho người chơi. Người chơi
vừa được giao lưu, tỏ tình, kết duyên vừa gắn bó, đoàn kết cộng đồng. Nếu du
khách có dịp lên vùng Tây Bắc hãy thử cùng chơi tung Còn với bà con dân tộc
Thái sẽ có những cảm nhận được một trò chơi dân gian giải trí hấp dẫn, mang màu
sắc tâm linh và chứa đựng những ý nghĩa nhân sinh cao đẹp, một nét đẹp văn hóa
độc đáo ở vùng cao Tây Bắc.
Thúy Ngoạn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét