Tết Hoa của người dân tộc Cống
Nghi lễ lớn nhất trong năm của người Cống ở Điện Biên là tết Hoa,
giống như tết Nguyên đán của dân tộc Kinh. Tết Hoa thường được tổ chức khi vụ
mùa đã xong và diễn ra vào tháng 10, 11 âm lịch. Đối với người Cống, đây là
nghi lễ cổ truyền mừng thành quả một năm lao động sản xuất và bày tỏ lòng biết
ơn đến tổ tiên, thần linh đã phù hộ, đồng thời cầu mong năm mới nhiều sức khỏe,
mùa màng bội thu, cuộc sống no ấm…
Vì vậy, các lễ vật người dân dâng lên cúng đều
là các nông sản do gia đình làm ra hay đánh bắt được như: bí xanh, bí đỏ, khoai
sọ, củ đậu, bánh chưng, cá suối, gà, rượu, sóc, chuột… Tất cả các đồ lễ này đều
được sắp theo đôi. Ngoài ra, bên bàn cúng, người Cống còn để những dụng cụ lao
động như lưỡi dao, lưỡi liềm bởi họ quan niệm những vật dụng này đã cùng con
người vất vả lao động cả năm nên cũng có công lao. Trong tết Hoa không thể thiếu
một loài hoa gắn với đời sống tâm linh của người Cống là hoa Mào gà (loại nhỏ
và dài, có 2 màu: vàng, đỏ). Đối với họ, hoa Mào gà biểu trưng cho may mắn.
Theo quan niệm của người Cống, nếu chưa tổ chức tết Hoa, không gia đình nào được
đi phát nương, đào củ sắn, củ mài trên nương và vui chơi, ca hát. Đây là nét
văn hóa cổ truyền đẹp được gìn giữ truyền đời của người dân tộc Cống Điện Biên.
Chiều 30 tết của dân tộc Lào.
Phong tục đón tết của người dân tộc Lào ở bản Na Sang 1, xã Núa
Ngam, huyện Điện Biên bắt đầu bằng nghi lễ cúng rước thần linh, tổ tiên về ăn tết
với bà con dân bản. Nghi lễ này được thực hiện vào chiều 30 tết tại nhà thờ
chung của bản với sự tham gia đông đủ của tất cả các hộ gia đình cùng những
mong ước về một năm mới no ấm, mùa màng bội thu, con cháu khỏe mạnh.
Để chuẩn bị cho lễ cúng, các cụ già trong bản cùng nhau xếp trầu,
thuốc và các vật dụng, quần áo cho tổ tiên; thanh niên trai tráng mổ bò, gà,
chó để làm mâm cỗ. Theo phong tục của người Lào nơi đây, để đón rước thần linh
về ăn tết với mình, bản phải mổ 7 con gà, 1 con chó, 1 con bò hoặc lợn (2 con vật
này luân phiên nhau mỗi năm). Các lễ vật này đều do cả bản góp tiền chuẩn bị.
Ngoài ra, trong đồ lễ còn có khăn, vải, quần áo và đồ trang sức, đều do phụ nữ
trong bản tự tay làm. Trước giờ lễ, không khí tại khu vực nhà thờ hết sức đông
vui, ai nấy đều nhanh tay làm cho kịp giờ cúng đã định. Trẻ em và phụ nữ thì
vui chơi, múa hát các điệu múa truyền thống của dân tộc trong tiếng cồng,
chiêng rộn rã.
Khi các mâm cúng đã xong xuôi, giờ đẹp đã đến, chẩu chẳm (thầy
cúng uy tín được cả bản bầu chọn và được truyền từ cha sang con) bắt đầu tiến
hành các nghi thức. Để kết thúc lễ cúng, các cụ già cùng tập trung lại, kêu tên
các thần, đọc lời cầu khấn của bản và cúi lạy trước ban thờ. Sau đó, cả bản
cùng nhau ăn tất niên tại sân nhà thờ rồi mới rước các thần và tổ tiên về bản
ăn tết cùng con cháu.
Bánh chưng đen trong tết cổ truyền dân tộc Dao
Tết cổ truyền của người Dao (ngành Dao quần chẹt) ở xã Huổi Só,
huyện Tủa Chùa trùng với lịch tết Nguyên đán của người Kinh. Cứ độ khoảng cuối
tháng 10 âm lịch, khi mùa màng vừa kết thúc cũng là lúc người phụ nữ Dao rục rịch
chuẩn bị mọi nguyên liệu làm bánh chưng đen ăn tết.
Đối với đồng bào dân tộc Dao, bánh chưng đen là loại bánh đặc
trưng, không thể thiếu mỗi dịp tết đến, xuân về. Bánh chưng đen có ý nghĩa thể
hiện tấm lòng biết ơn của người đang sống với ông bà, tổ tiên và để cầu cho một
năm mới an lành, hạnh phúc, gặp nhiều may mắn. Không giống như một số loại bánh
chưng đen của người Thái hay người Nùng được lấy màu đen từ gạo nếp cẩm hay nhuộm
màu từ than gỗ núc nác, bánh chưng đen của người Dao Huổi Só có màu đen từ tro
của thân rơm nếp đốt lên. Những bông lúa nếp chắc hạt sau khi thu hoạch về sẽ
được giã thủ công lấy gạo, phần rơm xếp riêng, chọn lựa kỹ càng để tìm ra những
cọng rơm to, vàng ươm rồi mang đi rửa sạch, phơi khô, bó buộc cẩn thận chờ đến
ngày gần tết sẽ đem ra đốt để nhuộm gạo, làm bánh. Ngoài việc dùng để bày trên
bàn thờ, thắp hương thờ cúng ông bà, tổ tiên, bánh chưng đen còn được dùng
trong các bữa cơm tết mời bà con trong họ hàng, làng bản. Cùng với rượu thóc và
thịt lợn nấu trong ống nứa thì sự hiện diện của miếng bánh chưng đen thơm bùi
hương vị của nếp mới trong mâm cỗ của người Dao thể hiện sự ấm no của gia đình
và ước vọng đủ đầy trong năm mới.
Hoàng Lâm
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét