Cải slăn nền (giải hạn) (Vi Đức Hồi)

Cải slăn nền (giải hạn), Người Nùng có hai nghi lễ :slăn nền cải (tức gải hạn lớn), lèo hét đo (tức phải làm đủ); slăn nền slểu (giải hạn nhỏ), hét slểu (làm thiếu).

Giải hạn lớn: Làm đêm hôm trước đến trưa hôm sau, đồ cúng phải có 1 con dê tế Ngọc hoàng và 3 con gà (không cần lợn). Một thầy và 2 người giúp việc đánh thanh la, trống, chiêng, cùng đến làm từ tối hôm trước đến trưa hôm sau.

Nghi lễ này cúng trong nhà. Bắt đầu thầy đến tối hôm trước, động tác đầu tiên là viết giấy tờ mời ngọc hoàng đến làm việc và mời tổ tiên đến chứng giám. Khi viết xong thì mở thanh la, chiêng trống đọc các văn bản thỉnh ngọc hoàng đến làm việc và mời tổ tiên đến chứng giám và  đốt các văn bản đó (gửi đi). Xong việc nghỉ đến sáng hôm sau khỏng 3-4 giờ sáng, bắt đầu làm việc. Bày con dê (cúng ngọc hoàng), 3 con gà (cúng tổ tiên), thắp hương, đặt bánh bánh dầy, hoa quả, rượu lên bàn, đánh trống chiêng, thanh la báo cho thổ địa và tổ tiên biêt ngọc hoàng đã đến làm việc.Thầy cúng đọc các văn bản tấu ngọc hoàng những hoạn nạn mà gia đình gặp phải, kể lể cho ngọc hoàng biết những gì xẩy ra trong nhà này, sau đó ngọc hoàng xua đuổi các thần ác đi và gọi thần lành về. Ngọc hoàng ăn cơm liên hoan, đến trưa làm lễ tiễn đưa ngọc hoàng về trời. Các con cháu đến góp gà, gạo, bánh dầy, xôi, hoa quả cho gia chủ.

Trưa hôm kết thúc có họ hàng, anh em, người láng giềng đến ăn cơm, tùy từng nhà có thể làm to nhỏ khác nhau, người đến ăn cơm có chút lòng thành gửi gia chủ, có thể con gà hoặc tiền.

Gia chủ tiễn thầy, người nhà cử người gánh đồ cúng lễ đưa về đến nhà thầy, lễ gồm có 1 đùi dê, 3 con gà làm lễ và bánh dầy, rượu từ 1 đến 3 chai, cùng hoa quả, bánh kẹo...

Slăn nền slểu (giải hạn thiếu), tức là giải hạn nhỏ (hạn nhỏ).

Nghi lễ này làm đơn giản, chỉ cần 1 thầy (không cần người phụ tá), không cần đánh chiêng, thanh la, chỉ cần đôi (chéo) tức một bộ phèng nhỏ, và một chiếc trống con. Khi đánh trống thì thôi (chéo), và ngược lại, thầy vừa làm vừa đánh. Nghi lễ này làm ở ngoài hè nhà hoặc sân trước nhà. Đồ cúng chỉ có 3 con gà khá to, rượu, bánh dầy, hương hoa, quả bày bàn.Nghi lễ chỉ diễn ra 1 buổi từ sáng đến trưa hoặc một buổi chiều tối. Nội dung nghi lễ này là: mời các quỷ dữ xung quanh nhà đến khao một bữa và mời đi khỏi nơi này để gia chủ bình an. Lễ cho thầy 1,5 con gà (tức 3 con gà cúng chặt ra nhà lấy nửa, nửa cho thầy). Lễ xong thầy khác về và tự xách gà và bánh trái gia chủ cho. Lễ này chỉ mời anh em ruột thịt trong gia đình đến ăn cơm, không phải mừng. Con cháu không phải đóng góp gì.

Vi Đức Hồi