1 - Dân tộc H'Mông (H'mong Đen)
Dân tộc H'Mông là một dân tộc sinh sống đông nhất tại Sapa.
Trước đây họ là tộc người làm lúa nước rất giỏi, sống theo khu vực sông Dương Tử
(Trung Quốc), trong một cuộc xung đột với người Hán, phần đông họ di cư về phía
Nam và chia thành nhiều nhóm nhỏ. Người H'Mông đầu tiên sống tập trung chủ yếu ở
dãy Hoàng Liên Sơn vào khoảng 300 năm trước.
Với kinh nghiệm trồng lúa nước từ xa xưa của mình người H'mông
đã san đắp những sườn núi, sườn đồi thành ruộng bậc thang độc đáo, mỗi năm có
thể trong được hai vụ lúa hoặc hai vụ ngô.
Người dân tộc H'Mông Đen ở Sapa trang phục quần áo toàn màu
đen khác hẳn người H'Mông Đen ở nơi khác, vì thế thường hay được gọi là người H'Mông
Sapa. Người đàn ông thường mặc màu đen hoặc xanh đen (màu chàm) giống nhau, áo
cánh tay bên ngoài khoác áo không tay kiểu như áo gile có vạt dài qua mông.
Trên đầu đội một cái mũ bé tí, nông, ôm lấy đỉnh đầu trông như cái mũ của người
Giáo Hoàng, có chiếc đen tuyền, có chiếc còn viền một vòng thêu thổ cẩm. Mũ của
đám con trai được khâu thêm vào các dải vải màu hoặc các đồng tiền lủng lẳng.
Người phụ nữ cũng mặc đồ đen, trên đầu cũng đội một chiếc khăn đen vành thằng đứng
như một cuộn giất cao vượt đỉnh đầu. Bên ngoài là một chiếc áo khoác không có
tay, vạt dài gần tới gối như của đàn ông. Chiếc áo khoác này được lăn ép bằng
sáp ong vì thế có màu đen ánh bạc. Để giữ khi người ta mặc lộn mặt trái có màu
trắng ra ngoài. Đặc biệt nhất là phụ nữ H'Mông SaPa lại mặc quần ngắn ngang đầu
gối chứ không mặc váy. Họ cuốn xà cạp quanh bắp chân rất khéo bằng một băng vải
hẹp.
Lễ hội Gầu Tào diễn ra ngày 12 Tháng Giêng hàng năm được
xem là Lễ hội đặc sắc nhất trong năm. Lễ hội thường được tổ chức tại những thửa
ruộng rộng hay vùng đồi với mong ước cầu thần linh ban cho sự bình an, thịnh vượng.
Trong lễ hội còn có các cuộc thi bắn cung, bắn nỏ, mùa khèn, múa võ, đua ngựa rất
vui nhộn. Người
dân tộc H'mông sinh sống đông nhất là Cát Cát- San Sả Hồ cách thị trấn Sapa
2km, Sa Pả, Lao Chải, Séo Mí Tỷ và Giàng Phình.
2 - Dân tộc Dao Đỏ
Người Dao Đỏ là dân tộc có dân số đứng thứ hai sau người H'Mông
ở Sapa. Cũng có nguồn gốc từ Vân Nam - Trung Quốc, người Dao Đỏ là một bộ phận
nhỏ của tộc người Dao di cư vào Việt Nam từ thế kỷ XIII đến những năm 40 của thế
kỷ trước. Họ sống tập trung đông nhất ở các xã Tả Phìn, Nậm Cang, Thanh Kim, Suối
Thầu, Trung Chải.
Nếu người H'Mông thường chọn những nơi núi cao để sống thì
người Dao lại chọn thung lũng hoặc lưng chừng núi để trồn trỉa ngô, trồng lúa
và thảo quả.
Tộc người Dao có nhiều nhóm nhưng sinh sống ở Sapa chủ yếu
là người Dao Đỏ, phụ nữ thường quấn khăn hay đội mũ đỏ, áo xanh đen có nhiều
hoa văn đỏ và trắng ở cổ, vạt và tà áo. Trang phục của họ được xem là đẹp nhất ở
mỗi phiên chợ Sapa. Người phụ nữ còn có tục cạo chân mày và một phần tóc phía
trên trán cho đẹp. Họ cũng có chữ viết riêng dựa theo chữ cổ của Hán ngữ gọi là
chữ Nôm-Dao nhưng loại chữ này nay chỉ người cao tuổi mới đọc hiểu và biết.
Về tín ngưỡng, người Dao có tục kiêng cữ sờ đầu trẻ em. Họ
cũng quan niệm là nam và nữ khi chưa kết hôn thì không được chụp ảnh cùng nhau
vậy nên khi muốn chụp ảnh bạn nhớ xin phép họ trước.
Người Dao cũng có những lễ hội đặc sắc như Tết nhảy được tổ
chức vào ngày mùng 1, mùng 2 Tháng Giêng, hội hát giao duyên vào ngày 10 Tháng
Giêng ở bản Tả Phìn. Bản này nổi tiếng với bài thuốc tắm lá cây rừng của tổ
tiên người Dao Đỏ còn truyền lại đến ngày nay.
3 - Dân tộc Tày
Dân tộc Tày là dân tộc có dân số đông thứ ba ở Sapa. Có mặt
ở Việt Nam từ rất sớm, có thể từ cuối thiên niên kỷ thứ nhất trước công nguyên,
tộc này là một trong những nhánh tộc người thuộc nhóm ngôn ngữ Tày-Thái. Ở Sapa
họ sống tập trung tại một số xã phía Nam như Bản Hồ, Nậm Sài, Thanh Phú là vùng
thung lũng bằng phẳng, màu mỡ nhiều sông suối, nơi thuận tiện đánh bắt cá và
làm ruộng.
Trang phục của người Tày khá đơn giản, màu sắc duy nhất một
màu xanh đen mũ đỏ. Phụ nữ Tày mặc giống như người Kinh duy có chiếc khăn đội đầu
màu đỏ quấn quanh vẫn không thay đổi.
Về văn hóa nghệ thuật thì người Tày có nhiều làn điệu dân
ca hấp dẫn như hát lượn, hát khắp. Hát lượn thường diễn ra trong những đêm hội
hè. Hát khắp thì gần giống như hát quan họ vùng Bắc Ninh. Vào tháng giêng hàng
năm có lễ hội Lồng Tồng (hội xuống đồng) tại bản Tả Van, hội hát Then ở Bản Hồ
vào ngày mồng 6 Tháng Giêng âm lịch.
4 - Dân tộc Giáy
Dân tộc Giáy là một nhánh của nhóm các dân tộc Tày-Thái, sống
chủ yếu ở các vùng núi cực Bắc. Tổng số người Giáy ở Việt Nam chỉ có trên 25
ngàn và ở Sa Pa họ chỉ chiếm 2%, tập trung ở các bản quanh thung lũng Tả Van,
Lao Chả. Cũng như người Tày, Nùng, Thái, người Giáy canh tác trên các mảnh ruộng
bằng phẳng trồng lúa tẻ. Trước kia mỗi năm chỉ làm một vụ. Sau ngày tết, họ tổ
chức lễ hội xuống đồng gọi là "Gióng Pooc" vào ngày Thìn tháng Giêng
để cầu mong một năm trồng cây tốt lành.
Trong làng người ta giúp nhau theo kiểu đổi công vào những
ngày bận rộn như mùa cấy, mùa thu hoạch. Lúa gặt vào mùa khô cho nên người ta
đánh đống ngay ngoài đồng, rồi mang dần về nhà đập. Ngoài ra người ta còn chăn
nuôi gà vịt, trâu ngựa ... Trước kia người Giáy thường nấu cơm bằng cách nuộc gạo
gần chín rồi mới vớt ra cho vào chõ đồ tiếp, còn nước luộc gạo dùng để uống cả
ngày. Trang phục người Giáy đơn giản hơn các dân tộc khác, ít thêu thùa và chỉ
có các băng vải màu viền quanh cổ và vạt áo. Người Giáy ở Sa Pa làm nhà nền đất,
vách gỗ, gác lửng có gian thờ ở giữa và là nơi tiếp khách.
Kho tàng ca dao tục ngữ, câu đố của người Giáy rất phong
phú, đặc biệt là có rất nhiều sự tích để giải thích cho các hiện tượng trong
thiên nhiên và xã hội. Dân ca Giáy được hát trong tất cả mọi hoạt động xã hội
như đám ma, đám cưới, chúc tụng, lễ hội và nhất là khi trai gái giao duyên. Người
Giáy cho rằng hát là để nghe chứ không phải để ngắm, vì thế có nhiều cụ già vào
các cuộc hát và vẫn được hâm mộ.
5 - Dân tộc Xá Phó
Dân tộc Xa Phó thuộc nhóm dân tộc Phù Lá và dân số toàn quốc
chỉ có gần 4 ngàn. Ở Sa Pa chỉ có rất ít người Xã Phó sống ở các bản làng thuộc
xã Nậm Sài nằm về phía cực nam của huyện Sa Pa là nơi hẻo lánh, xa đường ôtô vì
thế đi lại khó khăn và không thường xuyên tiếp xúc với nơi khác. Đến nay một số
người Xã Phó dùng tiếng quan hỏa và một số khác trong đó có người Xã Phó ở Sa
Pa lại vẫn giữ nguyên tiếng mẹ đẻ thuộc hệ ngôn ngữ Miến-Tạng.
Người Xã Phó thường canh tác trên các ruộng nương và làm đổi
công cùng nhau trong các kỳ mùa vụ rất thân ái đoàn kết. Người Xã Phó làm nhà
sàn, bên cạnh có các lán nhỏ để cất thóc. Ngoài việc chăn nuôi gia cầm gia súc,
họ rất giỏi về trồng bông dệt vải và đan lát các đồ mây tre. Các làng Xã Phó ở Sa Pa
tuy nghèo nhưng đồng bào rất rộng lòng và các cô gái luôn vui vẻ rủ nhau cùng
nhảy múa mỗi khi có khách tới thăm.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét