Lào
Cai nơi tập trung hơn 25 dân tộc anh
em sinh sống như : Kinh, H'mong, Dao, Tày, Nùng, Xa Phó...mỗi dân tộc lại mang
một nét văn hóa đặc sắc riêng bởi vậy nên Tết của mỗi dân tộc lại là môt màu sắc
khác nhau. Không giống với Tết cổ truyển của người Kinh, Tết của người H'mong
diễn ra trước Tết Nguyên đán khoảng một tháng (từ ngày 30/11 âm lịch) và kéo
dài trong 3 ngày. Đồng bào người H'mong có hệ lịch riêng, họ thường ăn tết trước
người Kinh một tháng, nghĩa là ngày Tết của đồng bào trùng với ngày 29 tháng chạp
của người Kinh.
Người H’Mông không đón Giao thừa mà quan niệm khoảnh khắc Giao
thừa được tính bằng tiếng gà gáy đầu tiên trong đêm 30 Tết. Đặc biệt, đêm 30 tết
thì rải lá chuối trên bếp lò tránh cho bếp lò bị ướt. Theo quan niệm đồng bào,
nếu bếp lò bị ướt thì sẽ đem “giông” đến cho gia đình và năm đó cả gia đình sẽ
gặp mọi điều “tai bay vạ gió”, mùa màng thất thu, tài lộc mất mát. Đến chơi tết
nhà người H'mong bạn tuyệt đối không được huýt sáo, bởi họ cho rằng huýt sáo là
gọi ma quỷ về, đây là điều kiêng kị khi đến chúc Tết đồng bào dân tộc H'mong.
Thiếu nữ người Mông đi chơi Tết.
Đối với người Tày, Tết lại mang một nét văn hóa đặc sắc
khác. Đa số người Tày ăn tết sớm, khi đã luộc bánh, thịt lợn, giã giò xong xuôi
vào 28 tháng Chạp là bắt đầu ăn tết. Đến 30 tết, mọi đồ đạc dao, quốc, thuổng,
cày bừa… được xếp gọn vào một nơi, gia chủ sẽ làm lễ cúng cho các vật dụng này
để cho chúng nghỉ ngơi. Người Tày quan niệm đây là những dụng cụ đã gắn bó với
con người suốt một năm qua, giờ người nghỉ đón tết thì chúng cũng được nghỉ
ngơi, để cho năm sau những đồ vật sẽ cùng con người làm việc năng suất hơn, cho
nhiều lúa gạo, hoa màu hơn. Người Tày cư trú ở những địa bàn khác nhau cũng sẽ
có những phong tục khác biệt nhất định, đối với người Tày ở Lào Cai, trong ba
ngày tết họ kiêng ăn thịt chó, thịt vịt; không nhặt rau, không quét nhà. Họ
quan niệm làm như vậy để tránh sát sinh trong ba ngày tết, tránh được vận hạn
cho gia đình trong năm mới và để cho của cải, vật chất làm ra không bị phân
tán, thất lạc.
Phụ nữ dân tộc Tày
Người Dao cũng lắm điều kiêng kỵ với các tục lạ và nhiều
nét đẹp văn hóa. Người Dao Tuyển ở Làng My, Xuân Quang (Bảo Thắng) ngày Tết lại
ăn chay, không ăn thịt; chỉ ăn các loại rau xanh, bánh trái, rượu chè. Người
Dao Họ ở Khe Mụ, Sơn Hà (Bảo Thắng) lại chỉ ăn cỗ tết chính vào chiều 30 tháng
chạp, các ngày tết chỉ vui chơi, tổ chức các trò chơi dân gian và thăm nhau
chúc sức khỏe năm mới. Người Dao Đỏ ở Dần Thàng (Văn Bàn), Dền Sáng (Bát Xát)
thì sáng mùng một tết, các gia đình lại chuẩn bị dao, cuốc, búa đi lên rừng,
nương rẫy “lao động” khai xuân. Khi về mang theo hai hòn đá để chân bàn thờ với
quan niệm là mang vàng bạc, của cải về nhà.
Tết của người Nùng Dín có lẽ là một nét văn hóa đẹp nhất, đặc
sắc nhất cần được gìn giữ. Thời gian ăn tết của người Nùng Dín diễn ra tương đối
dài từ ngày 28 tháng Chạp cho đến hết rằm tháng Giêng. Sau khi đón giao thừa,
người phụ nữ được ăn chơi suốt ba ngày Tết. Mọi việc trong gia đình từ cơm nước,
cúng bái gia tiên đến cho lợn gà ăn uống, chăn trâu, ngựa, thậm chí cả rửa bát,
ấm chén đến đun nước rửa mặt, chân tay đều do các bậc nam giới làm. Đây không
chỉ là tục lạ mà còn là nét đẹp văn hóa nhằm tôn vinh phụ nữ, bù đắp cho phụ nữ
sau một năm lao dộng vất vả “một nắng hai sương” . Tập tục "trọng vợ"
của người Nùng nói chung chứa đựng những quy chuẩn về các giá trị đạo đức, văn
hóa tiến bộ và có lẽ đây là nét văn hóa đẹp nhất cần được giữ gìn trong số đồng
bào dân tộc thiểu số tại Lào Cai.
Nếu có dịp đến Lào Cai vào dịp Tết cổ truyền này, hãy thử đến
nhà bà con dân tộc thiểu số nơi đây để cùng trải nghiệm một cái Tết vô cùng độc
đáo và ấm cúng của người vùng cao bạn nhé!
Thanh Ngân
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét