Thanh đao của dòng họ Ma (trái) và biển hiệu
đền Trù Mật.
Tộc trưởng dòng họ Ma ở Phú Thọ cho rằng dòng họ
mình đã có từ thời vua Hùng, là dòng họ lâu đời nhất Việt Nam, có nhiều
công lao dựng nước và giữ nước nổi bật trong dòng họ là Ma Tộc Thần Tướng – Ma
Xuân Trường.
Thời điểm hiện tại, dòng họ Ma là dòng họ duy nhất tại Việt
Nam còn lưu giữ được Ngọc Phả chứng minh cụ tổ của dòng tộc mình đã được sinh
ra từ thời Hùng Vương, có công giúp vua Hùng dựng nước và giữ nước.
Dòng họ đã có 79 đời
Ông Ma Ngọc Bảo, tộc trưởng thứ 77 của dòng họ Ma tự hào
chia sẻ: “Nếu đến năm 2015 mà dòng họ Nguyễn và dòng họ
Cao không tìm được thấy ngọc phả của mình, thì dòng họ Ma sẽ được ghi nhận là
dòng họ lâu đời nhất Việt Nam“
Ông Bảo năm nay đã ngoài 70 tuổi chia sẻ cuốn gia phả của
dòng họ kéo dài hàng nghìn năm đã chuyển thành chữ quốc ngữ. Ông là tộc trưởng
đời thứ 77 của dòng họ, tộc trưởng đầu tiên là ông tổ Ma Khê, mất năm 259 trước công nguyên thọ 95 tuổi. Người
trẻ nhất trong gia phả là cháu đích tôn của ông Bảo: Ma Tân Thành, năm nay 7 tuổi,
thuộc về đời thứ 79.
Ông Bảo cho biết: “Trong mười tám chi họ Hùng tồn tại ở
Việt Nam với gần chín mươi đời vua thì cụ tổ Ma Khê của dòng họ là con Hùng Nghị
Vương thứ ba năm 354 trước Công nguyên, thuộc đời Hùng Vương thứ 17. Họ Ma là
người dân tộc Tày, định cư chủ yếu ở vùng núi Đọi, ven sông Thao, nay thuộc đất
Cẩm Khê, Phú Thọ. Cụ tổ Ma Khê là người tài đức song toàn, từ nhỏ đã bộc lộ nhiều
khả năng xuất chúng. Năm 18 tuổi, ông đã thay cha giữ chức tộc trưởng đứng đầu
bộ tộc Tày núi Đọi. Đến đời Hùng Vương thứ 18, gặp lúc trong nước có giặc, ông
đã mang dân binh Ma tộc về giúp vua Hùng đánh giặc, lập nên nhiều chiến công lớn,
được Hùng Duệ Vương yêu mến và phong chức Đại tướng quân. Sau đó, ông được giao
nhiệm vụ trấn thủ đất Phong Châu, đóng quân ở ngã ba sông Bạch Hạc. Với nhiều
công lao to lớn, Ma Khê được Hùng Duệ Vương thứ hai phong cho đến chức Phụ Quốc
Ma Vương Đại Thần, Đại Tướng Quân và triệu về triều đình giúp vua trị nước an
dân.
Đền thờ Trù Mật ở thị xã Phú Thọ (tỉnh Phú
Thọ) thờ tộc trưởng thứ 43 của dòng họ Ma
Nhân dân bộ tộc núi Đọi rất tự hào về ông và dần dần người
ta tự đổi tên vùng đất mình sống thành đất Ma Khê. Bất cứ ai, đi đến đâu chỉ cần
nói là người vùng Ma Khê thì thiên hạ cúi đầu nể phục. Trải qua hàng nghìn năm,
vùng đất này được mở rộng và thành tên Ma Khê. Đến thời đất nước chia nhiều quận
huyện thì gọi là huyện Ma Khê, có triều đại đổi thành huyện Hoa Khê, và cuối
cùng là cái tên Cẩm Khê như ngày nay.”
Cụ tổ Ma Khê là một trong bốn vị tướng quốc nổi tiếng thời
đại Hùng Duệ Vương. Ba vị còn lại bao gồm Cao Sơn, Quý Minh và Nguyễn Tuấn. Tuy
nhiên, do dòng họ Nguyễn và dòng họ Cao chưa tìm thấy ngọc phả của mình nên
trên danh nghĩa thì dòng họ Ma vẫn được ghi nhận là dòng họ lâu đời nhất Việt
Nam cho đến nay.
Dòng họ duy nhất còn giữ ngọc phả từ thời Hùng
Vương
Cụ Ma Văn Thực (1917-2004), thân sinh của ông Bảo, vừa
theo Hán học, vừa theo Tây học, là người được cha mình là cụ Ma Văn Thị
(1878-1950) giao cho giữ tộc phả và hàng năm lo việc cúng tế giỗ chạp tổ tiên.
Ông Ma Ngọc Bảo tiếp tục chia sẻ: “Thời chiến tranh, các
bản gốc của gia phả bị hủy hoại hoặc thất lạc. Nhưng cha tôi đã kịp chuyển
thành chữ quốc ngữ” . Sau này ông Bảo sao ra nhiều bản để gửi cho các chi nhánh
dòng họ Ma ở Phú Thọ, Yên Bái, Tuyên Quang…
Có rất nhiều điều mang tính truyền thuyết xung quanh cuốn
gia phả dòng họ này, nhưng có những dấu tích vẫn nằm trong dư địa chí miền
trung du Phú Thọ. Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Phú Thọ, Nguyễn Hữu Nhàn cho
biết: “Truyền thuyết về dòng họ Ma gắn liền với thời Hùng Vương thứ 18, đồng
thời cũng gắn liền với những ngôi đền thờ, tên núi, tên sông nay vẫn còn tại tỉnh
Phú Thọ. Đó là đền Kim Giao thờ ông Ma Khê, tại xã Văn Khúc, huyện Cẩm
Khê. Tương truyền bộ tộc người Tày họ Ma dưới chân núi Đọi Đèn ở đây đã triệu tập
binh mã giúp Hùng Vương đánh thắng giặc, giữ yên bờ cõi cho nước Văn Lang”.
Thời điểm ấy, họ Ma xây thành trì của riêng mình, lấy tên
là Ma Thành, nhưng để tránh từ “ma” trong tiếng
người Việt nên gọi là thành Mè. Hiện
nay ở thị xã Phú Thọ vẫn
còn những dấu tích có tên chợ Mè, bến (sông) Mè…
Theo lời kể trong Ngọc Phả dòng họ Ma, kể từ sau đời
cụ tổ Ma Khê, họ Ma lui về ẩn dật, làm ruộng. Mãi cho đến đời thứ 43, một người
con của dòng họ là Ma Xuân Trường (930-966)
đã đi vào sử sách nước nhà. Thời điểm đó là thời nhà Ngô tan rã, đất nước rơi
vào loạn 12 sứ quân. Vùng phía Bắc do một người
là Kiều Thuận cai quản với một vị tướng dưới quyền
là Ma Xuân Trường.
Trong cuộc chiến 12 sứ quân, Ma Xuân Trường có công giải
cứu Kiều Thuận khi đã bị thương. Sau đó Ma Xuân Trường đưa cả họ tộc chạy lên
Tuần Quán, Yên Bái thì qua đời tại đây, thọ 36 tuổi. Hiện ở Tuần Quán vẫn còn
miếu thờ ông.
Sau khi dẹp loạn 12 sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh lên làm vua, lấy
hiệu Đinh Tiên Hoàng. Ông đã không trị tội Kiều Thuận, mà để an dân, ông còn
phong danh hiệu “Trung quân ái quốc”, và ban cho dân lập đền thờ.
Ngôi đền ấy giờ đây nằm bình yên, nép bóng bên con đường
làng xanh tươi ở làng Trù Mật, thị xã Phú Thọ. Ngôi đền gắn liền với lịch sử thị xã Phú Thọ được
xếp hạng di tích lịch sử quốc gia này được xây dựng năm 970 và nay đã được
trùng tu nhiều lần. Nơi đây thờ “Cương nghị đại vương” Kiều Thuận và “ Ma tộc thần tướng” Ma Xuân Trường.
Những câu chuyện về ông tổ Ma Khê và dòng họ lâu đời nhất
Việt Nam có từ thời vua Hùng thuộc về dạng truyền thuyết mà nhà sử học Đào Duy
Anh gọi là “truyền thuyết khuyết sử”, nhưng lại trở nên rất thiêng liêng, là niềm
tự hào của con cháu dòng họ Ma bây giờ.
Tuy nhiên, nhiều người đã thay đổi họ của mình, ông Bảo
chia sẻ: “Hiện nay, tồn tại một sự việc đáng buồn, đó
là: Nhiều người thuộc dòng họ Ma, nhưng do các cụ sinh sống trước đây hiểu biết
còn hạn chế đã nghĩ rằng họ Ma là xấu, là xui xẻo nên đã đổi thành họ Mai… Tuy
nhiên, lịch sử một dòng họ vẫn còn đầy đủ ngọc phả chứng nhận đã có từ thời
Hùng Vương là một niềm tự hào. Mỗi người dòng họ Ma trên đất nước Việt Nam hãy
đừng quay lưng với chính niềm tự hào của mình“
Tuy nhiên, những người họ Ma – dòng họ lâu đời nhất Việt
Nam vẫn rất đông và sinh sống khắp cả nước, ông Bảo cho biết thêm: “Vì dòng họ Ma rất đông, sinh sống ở khắp nơi nên năm 1902 các cụ
đã họp lại, chia nhỏ thành ba nhóm cho tiện bề sinh hoạt cúng tế tổ tiên. Nhóm
trưởng giữ ngọc phả của dòng họ, nhóm thứ hai giữ thanh đao thờ, còn nhóm thứ
ba giữ ngựa gỗ thờ của tổ”.
Con ngựa gỗ giờ đã thất lạc, nhưng thanh đao sắt thì vẫn
còn ở đền Trù Mật,
nơi con cháu dòng họ Ma hàng năm vẫn tụ hội về đây để tưởng nhớ cha ông.
Trần Vinh Chí
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét