Hát Páo dung là hát dân ca của dân tộc
Dao, là phương tiện chuyển tải những tâm tư, tình cảm và ước muốn của người Dao
trong cuộc sống thường ngày.
|
|
Hát Páo dung ra đời và phát triển từ trong lao động sản
xuất, từ nhu cầu đời sống tinh thần và tín ngưỡng của cộng đồng dân tộc Dao.
Páo dung được lưu truyền qua nhiều thế hệ, tồn tại cho đến ngày nay và trở
thành một nét sinh hoạt văn hoá đặc sắc của người Dao ở Tuyên Quang.
Với người Dao, nghệ thuật hát Páo dung luôn được giữ
gìn như báu vật. Cứ mỗi dịp Tết đến, Xuân về, nam thanh nữ tú người Dao lại rủ
nhau đi hát từ bản này sang bản khác.
Cuộc hát say sưa khiến họ như quên ngày, quên tháng. Dẫu có
tàn cuộc, chia tay, nhưng dường như những cuộc Páo dung chưa bao giờ kết thúc để
rồi đến khoảng tháng 8, tháng 9 âm lịch, khi vụ mùa đã xong, trai gái trong bản
lại tiếp tục lời hẹn Páo dung ngày nào.
Hát Páo dung được chia thành các loại hình: Hát Páo dung
sinh hoạt gồm các bài hát ru, hát vui chơi, hát giao duyên, hát đối đáp nam nữ,
hát than…; hát Páo dung lễ nghi tín ngưỡng - phong tục gồm các bài hát được sử
dụng trong các nghi lễ truyền thống của đồng bào Dao như lễ cấp sắc, lễ cưới,
đám tang, cúng đầy tháng…
Hát Páo dung trong lao động gồm những bài hát ca ngợi lao động
sản xuất, ca ngợi cảnh đẹp thiên nhiên, canh tác nương rẫy hay những kinh nghiệm
về thời tiết, mùa vụ được các thế hệ người Dao tích lũy và truyền lại cho thế hệ
sau. Nét độc đáo trong hát Páo dung là đề cao tinh thần lao động sáng tạo, đạo
đức, lẽ sống, phép ứng xử, ca ngợi thiên nhiên, tình yêu đôi lứa.
Hát Páo dung mang chất trữ tình đằm thắm, mượt mà, thể hiện
nét tươi sáng và giản dị của tâm hồn người Dao. Giá trị văn hóa lớn nhất được
thể hiện trong những làn điệu Páo dung chính là định hướng giáo dục con người
hiểu biết cội nguồn dân tộc, quê hương. Nhiều nội dung sâu sắc được chuyển tải
trong những làn điệu dân ca, đề cập sâu sắc mối quan hệ trong gia đình, họ
hàng, anh em, tình yêu đôi lứa, lao động sản xuất...
Hiện nay, dân tộc Dao trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang có 9
ngành (nhóm) Dao, mỗi ngành sống cộng cư với các dân tộc khác ở một vùng nhất định.
Trong đó, ngành Dao Quần chẹt, Dao Coóc mùn, Dao Coóc ngáng, Dao Quần trắng,
Dao Ô gang sống tập trung ở huyện Yên Sơn, Sơn Dương. Ngành Dao Đỏ, Dao Thanh
y, Dao Tiền, Dao Áo dài sống tập trung ở huyện Na Hang, Chiêm Hóa, Hàm Yên. Với
mỗi ngành Dao, lối hát Páo dung có sự khác biệt trong âm hưởng của làn điệu. Điển
hình như, hát giao duyên của người Dao Áo dài có những nét riêng, thể hiện sự tế
nhị trong quan hệ tình cảm giữa nam và nữ. Khi người con trai gặp người con
gái, muốn làm quen, sẽ hát: "Hôm nay số may được gặp cô nàng, sợ cô nàng
không đồng ý tâm sự với nhau, thì mai sau chỉ biết thương nhớ ở đằng sau
thôi…". Người con gái nếu đồng ý sẽ đáp lại "Hôm nay cũng nhiệt tình
gặp anh chàng thương quý nhau, đi bộ không còn biết đến giờ giấc nữa…".
Hàng năm, cuộc thi hát Páo dung cũng được tổ chức ở cấp
thôn, xã, liên xã; các buổi hội thảo chuyên đề về hát Páo dung cũng diễn ra.
Các hoạt động này giúp thế hệ trẻ học hỏi, tiếp thu những
tinh hoa văn hóa do cha ông để lại; khơi gợi, khích lệ lòng tự hào về bản sắc
dân tộc trong cộng đồng người Dao, nhất là trong tầng lớp thanh thiếu niên để họ
thêm yêu quý làn điệu Páo dung đằm thắm, ngọt ngào.
Đàm Minh Tiến
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét