Khi trong nhà có người qua đời, con cháu sẽ tắm rửa thi hài sạch sẽ
bằng các loại lá thơm, sau đó mặc cho thi hài bộ quần áo truyền thống mà họ đã
mặc trong ngày cưới. Thi hài được đặt giữa nhà, chân quay ra phía cửa. Con cháu
lấy nước và tiền xu cắt bằng giấy cho người chết để về cõi âm. Sau đó con
cháu mới thắp hương trình báo với tổ tiên về ngày tháng, năm sinh của người chết.
Thầy cúng (hoặc thầy tào) được mời về để tiến
hành các nghi thức tín ngưỡng. Ông sẽ làm các thủ tục để nhập quan cho người chết.
Sau khi nhập quan cho người chết, thầy tào sẽ cúng lễ khai tang với các loại lễ
vật như lợn, gà, vịt, bánh…Nghi lễ khia tang kết thúc, thầy tào tiếp tục tiến
hành các nghi lễ như lễ “tây pưng”, lễ “xiên tưng”. Sáng sơm ngày hôm sau, con
cháu sẽ đi xem đất và hướng mộ. khi xem được đất, anh em trong nhà, trong họ sẽ
giúp gia chủ đào huyệt, thầy tào sẽ tiến hành lễ phá ngục.
Nghi lễ tiếp theo do thầy Tào chủ trì các lễ
cúng “mo tró” - cúng tổ tiên, “tế băng lăng” - cúng tế họ ngoại, lễ “co xèn, co
ngần” - lễ cây tiền, cây bạc, lễ “cấp tiệp” - lễ bàn giao lễ vật, lễ “hồi
tưng”, lễ “lỵ tàng”, lễ “shang phan” - đưa linh cữu ra khỏi nhà. Mỗi nghi lễ thầy
tào đều sử dụng quyền năng, phép thuật của mình để thỉnh với thánh thần về việc
mình đang làm, đồng thời dâng tấu lễ vật của con cháu cho người chết.
Khi đưa quan tài ra khỏi nhà, không được đưa
ra theo lối cửa chính mà đi theo lối cửa phụ. Trường hợp không có cửa phụ thì vẫn
đi lối cửa chính nhưng khi ra khỏi nhà thầy cúng sẽ niệm chú để hồn ma không đi
qua cửa này. Người con trai sẽ nằm lên cầu thang để lót đường cho người chết ra
ngoài, nếu người con đó khắc tuổi với người chết sẽ không được lót đường và đưa
tang. Khi quan tài ra đến mộ thầy cúng sẽ làm lễ cúng tề thổ công, và ném xuống
hố 5 cục đất sau đó mới bỏ quan tài xuống. Tất cả các đồ lễ đem đi đều được đốt
cho người chết. Khi về nhà, thầy cúng sẽ làm lễ “phông tàn” - kết thúc đám
tang. Sáng hôm sau, khi mặt trời chưa mọc, con cháu phải đi ra mộ thắp hương, dọn
mộ và rào dậu cẩn thận. Sau khi chết, con cháu sẽ làm lễ cúng 40 ngày, 120 ngày
và lễ “vái y” vào tháng 7 âm lịch, lễ do thầy cúng chủ trì và thực hiện.
Tang ma là một trong những nghi lễ vòng đời
quan trọng theo quan niệm của người Nùng. Người chết không phải là hết mà chết
đi là trở về cõi tiên, ngao du trong cõi tiên cảnh. Vì vậy, trong nghi lễ tang
ma của người Nùng được tổ chức rất nghiêm chỉnh và phức tạp. Đối với người Nùng
thường để tang bố 2 năm, tang mẹ 3 năm, trong thời gian này không được tổ chức
cưới hỏi, làm nhà.
Khác với nghi lễ cầu sức khoẻ, mùa màng, lễ
tang không nhằm mục đích duy trì sự gắn kết về mặt thể xác hay nhằm tái sinh ra
một thực thể hoàn toàn mới. Mà lễ tang được làm bắt nguồn từ sự báo hiếu của những
người đang sống với tổ tiên và tưởng nhớ tới những người đã khuất. Mặt khác cầu
xin tổ tiên phù hộ cho gia đình về mọi mặt: sức khoẻ, mùa màng và làm ăn thuận
lợi... Những bước nghi lễ, nội dung các bài cúng khấn, những bài hát tiễn đưa
người chết về với thế giới bên kia phần nào phản ánh được trình độ phát triển
kinh kế xã hội, sự giao lưu văn hoá cũng như tôn giáo của mỗi tộc người trên
cùng địa bàn cư trú.
Nông Gia Khánh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét