VẦN VA
Những bài ca trong tang lễ Dân tộc Mường, còn có mo Vần Va
(mo Vườn hoa).
Vần Va còn được dùng trong lúc hát vui. Mỗi khi hát hoặc
kể, đều có mục đích nhất định. Ở đám ma, người ta hát một lèo chứ không kể.
Vần Va bắt đầu từ sự kiện Bà Nhần (nữ thần Mưa) tạo ra
cây cối, hoa cỏ, núi rừng; tiếp đó kể đến chùa và hội chùa trong không gian
tươi đẹp ấy. Vì có chùa nên có hội Ném còn. Vì có hội Ném còn, nên Cun Chương mới
đi hội. Vì hội lớn, nên mới có các nàng tiên xuống tham gia. Vì có tiên nên
Quan Dín mới yêu tiên. Và đặc biệt là hai chàng Khói và Va gặp, yêu, hò hẹn với
hai nàng tiên.
Mối tình giữa Khói, Va, và hai nàng tiên được kể dài gần
100 trang, chiếm hai phần ba truyện. Cái chết bị thảm của họ đã để lại bài ca
đau đớn, xót thương trong lòng hậu thế!
BÀ NHẦN TRỒNG HOA[1]
Cây gỗ với cù bờn
Gỗ với nứa
Gạo với củ
Cun với Khươi[2]
Người với ta
Gà nhà ngày xưa là bố gà cỏ
Mây đỏ là bố mây xanh
Tua rua là anh mặt trăng
Vè lạng làm bố Cun Khơi[3]
Cun Khơi làm bố Cun Tù[4]
Cun Tù làm bố sao băng
Đười ươi ngày xưa làm bố cun lang
Mọi vật trên đời
Cái nào cũng bay từ:
Cây si thớt[5]
Cây si ròng[6]
Dòng bay là dòng săn thú
Giống ta là giông đánh cá
Ông bay với bà ta,
Đều là con cháu của bà Nhần
Bà Nhần,
Nhiều cháu lắm con hơn khoai
Sai cháu lắm con hơn cải,
Vung vãi khắp nơi hơn kê, hơn cà
Có bà Nhần mới có Theng Ré
Đẻ bà Nhần mới đẻ Theng Rông
Sinh được ông mo Mầln Dật
Đẻ được ông mo dựng đất,
Đẻ được ông mo dựng trời.
Ngày xưa và đời xưa,
Đất với trời
Đều sinh ra cùng một con đường
Cùng về với nhau một lối
Giã gạo còn đụng
Vung chầy còn vướng
Trai mường trên trời,
Đi chài đi lưới,
Gái mường Pưa[7]
Đi hái rau,
Nói chuyện cùng nhau còn nghe
Có bà Nhần mới có Theng Ré
Đẻ bà Nhần mới có Theng Rông
Theng Ré ra trước có cái neo đồng
Theng Rông sinh rồi mới có neo sắt
Quẩy trời lên lủng lẳng
Treo trời lên lủng liểng
Nhấp nháy sao bạc
Óng ả sao tua rua
Lững thững sao hôm
Bà Nhần giã gạo không đụng
Vung chầy không vướng
Trai mường trên trời
Đi chài đi lưới
Gái mường Pưa
Đi hái rau
Nói chuyện cùng nhau không nghe tiếng nữa
Nhưng núi cao còn áp bên lưng
Núi thấp còn áp bên ngực
Phơi sống còn chưa ráo chưa nỏ
Phơi áo chưa nỏ chưa khô
Nằm lân la còn chưa ấm nắng
Bà Nhần
Nổi giận đùng đùng
Tức tối hậm hực
Dậy rút con dao nhọn
Dao bảy nắm chuôi tròn
Đi chặt đất chan chát
Đi chặt cát ầm ầm
Núi lớn mất lòng
Chạy đi ở phía mặt trời mọc
Núi thấp không còn áp bên ngực
Núi cao không còn áp bên lưng
Phơi sống đã ráo
Phơi áo đã nỏ, đã khô
Nằm lân la đã nghe ấm nắng
Bà Nhần lại nghe nực nghe nóng
Nghe nắng lòng buồn
Mới đi tắm bến Cáp
Đi tắm đi táp bến Đông
Thấy bông thấy quả gì trôi
Vẫy vẫy với với
Với hai tay nhặt lấy
Đem về hỏi vua Ngô
Vua Ngô bảo rằng hoa thạt mát
Đem về hỏi vua Dạt[8]
Vua Dạt bảo rằng hoa tà lảo[9]
Đem đi hỏi vua Tảo
Vua Tảo rằng:
Hoa súng trái nứa là thứ ấy
Thấy vậy
Tay bà Nhần có cái vòng đôi
Tay bà Nhần có cái vòng trắng
Đích thân bà Nhần
Hì hục gieo hoa
Gieo hoa nom thư thái
Cặm cụi, bà Nhần gieo trái
Gieo trái trông dịu hiền
Trồng hoa cho lành mường
Trồng quả cho lành bản
Trồng phải lỗ con dế
Con dế còn cắn mầm
Trồng phải lỗ con mằm[10]
Con mằm còn cắn mầm
Không mọc một cành
Không xanh một lá
Ba tầng đất ở dưới
Chín tầng đá ở trên
Trồng thức nào chưa nên thức ấy
Thấy vậy
Bà Nhần bỗng khóc sấp, khóc ngửa
Khóc ty tỷ lòng buồn
Khóc kêu buồn, kêu khổ: đất hỡi trời ơi!
Khổ thân ta lắm lắm, hỡi trời!
Ông Mầln Dầln hỏi rằng:
- Khóc chi hỡi bà Nhần?
Bà Nhần rằng:
- Ta muốn dậy dựng đất
Ông Mầln Dật hỏi:
- Khóc chi vậy bà Nhần?
Bà Nhần rằng:
- Ta muốn dậy dựng nước.
- Khóc chi vậy, bà Nhần?
Bà Nhần rằng:
- Ta muốn dậy khai sông.
Ông Theng Ré, Theng Rông hỏi:
- Khóc chi vậy, bà Nhần?
Bà Nhần rằng:
- Ta muốn dậy cầm chầy quay gậy, xáo đất trộn cát
Không biết ba tầng nào ở dưới
Chín tầng nào ở trên
Trồng thức nào cho nên thức ấy
Ông Mầln Dầln hỏi rằng:
- Muốn dậy dựng đất, hỡi bà Nhần?
Ông Cai Pác hỏi:
- Muốn dậy khai sông, bà hỡi?
Ông Theng Ré, Theng Rông lại hỏi:
Bà muốn dậy cầm chầy quay gậy, xáo đất, trộn cát, bà hỡi?
Ba mươi tầng đá bà để dưới
Chín mươi tầng đất bà để trên
Trồng thức nào ắt mọc lên thức ấy
Bà Nhần nghe lời nghe tiếng
Dậy cầm chầy quay gậy,
Dậy xáo đất trộn cát,
Ba mươi tầng đá bà để dưới
Chín mươi tầng đất bà để trên,
Trồng thức nào mọc liền thức ấy
Thấy vậy
Tay bà Nhần có chiếc vòng đôi
Tay bà Nhần có chiếc vòng trắng
Đích thân bà Nhần
Hì hục gieo hoa
Cặm cụi bà Nhần trồng quả
Trồng hoa thư thái
Trồng trái thoăn thoắt dịu hiền
Trồng hoa cho lành mường
Trồng quả cho lành bản
Đất bằng, bà Nhần trồng cải
Bãi đẹp, bà Nhần gieo kê
Đất đẹp bằng bà Nhần trồng gỗ, trồng nứa
Dưới bãi lầy bà Nhần trồng cỏ xăng xăng
Trên rừng bà Nhần trồng gỗ lại vừa trồng chuối
Gỗ nhiều hơn chuối hơn mía.
Trồng nên những khóm xả, khóm gừng
Trồng nên đống củ từ
Trồng nên dây củ lồi
Trồng nên rừng gỗ sồi thẳng tắp
Trồng tre hóa về núi về ngàn
Trồng giang về Thái, về Mường
Trồng cây báng vào rừng cây to
Trồng nên cây báng, cây nóc
Trồng nên cây réng, cây rẹc
Trồng nên cây péc, cây com
Trồng nên dây lồm, chua bếu
Trồng nên cây pệ cây veng
Trồng nên rừng cây kheng cây khi
Trồng nên rừng gỗ pi, gỗ duối
Dưới rộc
Bà Nhần trồng mày, hỡi chuối
Chân đồi
Bà Nhần gieo chuối lẫn rong
Trồng từng non
Bà Nhần trồng có nam thau
Trồng nên khóm lúa nhà
Trồng nên cây chắl, cây cha
Trồng nên dây Hăl, dây bổ
Trồng nên củ dò, củ thái
Trồng nên cây khái cây khang
Trồng nên rừng vang, rừng chàm
Bà Nhần trồng nên
Dài loằng khoằng cái dóng dây tholn
Trồng nên cong cong cái dây pốt cảu
Trồng nên dèn dẹt cái quả thạt mát,
Trồng nên vàn vạt quả mả
Trồng nên tua tủa khóm mùng
Trồng nên cây mùng, cây dáy
Trồng nên cây hoa thơm
Để con đẻ được trèo
Trồng nên ngảln kèo
Để người ta lấy làm thuốc tắm lưng rửa ngực
Trồng nên dây sắn rừng
Cho người ta làm nhuộm răng
Trồng nên khóm lèng lằng căn cay
Cho người ta lấy làm gia vị nướng chả.
Trồng nên cây vả
Cho người ta ăn rau.
Trồng nên đóa mul mí mul mài
Cho người ta làm bùa yêu của quý
Đường tình nghĩa lâu ngày khỏi phai
Trồng nên rừng gỗ khai
Cho người ta làm thân cái nỏ
Trồng nên cây lớn
Cho người ta lấy làm thuyền, bè
Trồng được cây mè mè
Để người ta lấy làm thuốc nhuộm đỏ
Bà Nhần trồng nên cây dái hươu bù xù
Trồng nên rừng cây chàm
Để người ta làm thuốc nhuộm đen
Trồng nên bông, nên hoa,
Trồng nên dây kiến
Trồng nên ngọn dây mờ
Trồng nên cây ý dĩ răng trâu
Trồng được dây trần nhà
Trồng nên rừng cây cha, cây trúc
Trồng nên cây bương cây măng
Trồng nên loài si dài cành, dài rễ
Trồng nên cây muông, cây chàm
Trồng nên cây làm làm mọc lẫn dây sắn
Trồng nên hoa mướp, với hoa cơi
Bong da để phận mày, hỡi cây nhùn
Dài dây ta dành cho mày, hỡi giống dai hái
Trồng nên dây nhót dại
Trồng nên cây nhót, cây mơ
Bà Nhần trồng nhiều nhiều lắm
Giờ đây đã hết ý
Sa nhân trồng trên gò
Cây bo, bà Nhần trồng sườn đồi
Nhiều ngọn để cho mày, hỡi khóm khoai pản
Nấm khô
Ta cho mày sống ở cây mục
Trồng nên cây dâu da, cây chẳm
Trồng nên cây cam, cây quýt
Trồng nên rau tía tô
Cho người ta lấy ăn ghém, ăn gỏi
Trồng nên cây tọi phọi
Để người ta lấy làm sào cho con gà đậu
Đường rắc cỏ đuôi lợn lông khoang
Đầu đàng rắc nên cây bánh chó
Ruộng gieo giống cỏ tô clết, tô clát
Thấp lè tè là giống cỏ trâu
Trồng nên măng vầu măng sặt
Bà Nhần trồng gỗ gieo nứa
Đầy khắp chốn khắp nơi
Chia gỗ, chia nứa
Cho khắp đất, khắp mường
Trèo lên núi lớn,
Trông đi nhìn lại đã đẹp lòng
Thấy ngọn nứa móc vắt vẻo lá peo, sừng vọ
Nhưng, nứa đốt còn hôi
Mắt mất hai đầu chưa có
Nửa chưa nên gióng
Cây giang chưa có ống có đốt
Còn hổng hai bên hai đầu.
Vua Dịt Dàng
Đi chặt cây nứa đựng nước
Đi chặt cây nứa làm cơm chưa nên
Làm ống đựng thịt đựng cá chưa nên
Làm ống chông, ống tên chưa nên
Người Kinh lấy làm bè đi chợ, về hàng chưa được
Nhà giàu lấy làm sào phơi chài, phơi lưới chưa thành
Ông mo
Lấy làm bùa làm que
Để đưa ma về đất
Để cất ma về bãi tha ma chưa nên
Ngày xưa và đòi xưa:
Tu Dịt là người nhiều phép
Tu Dèm là người giỏi săn
Rút lấy dao chuôi ngắn giắt phía ngoài
Dao chuôi ngà giắt bên trong
Đem đi chặt cây gỗ khái
Lấy về làm cái nỏ
Đẽo cái nỏ có bậc
Đẽo cái nỏ cánh cong
Có dây néo hai đầu hai đuôi
Thân nỏ cây khái
Cái nỏ cây en
Dây nỏ dây bổ
Bắn nổ lộ đồng tiền làm đôi
Thấy vậy
Mới đi cạo nhựa cây sui cái, sui con
Cóp nhặt vào ống nứa
Dậy sớm cái buổi tinh mơ
Tu Dịt, Tu Dèm
Truyền cơm vào túi dây bổ
Đơm gạo lộ vào túi gai
Cất chân ra sá thênh thênh
Bước chân vào rừng cây thăm thẳm
Thăm thẳm rừng ta vào
Bỗng đương ăn lòng mãi ở
Nghe rậm rịch trong rừng giang
Nghe xào xạc trong rừng nứa
Người em vào xem vào tìm
Tìm thấy con đực sừng thẳng
Người anh vào tìm, vào xem
Thấy con đực sừng cong
Người em lanh lảnh cất tiếng hỏi
Người anh văng vẳng cất lời thưa
Hai anh em cùng rình
Em vào nấp gốc cây báng
Anh vào nấp gốc cây xơng
Chân đẩy cánh nỏ
Tay mở ống lấy chiếc tên thuốc độc
Đặt lên trên rãnh nỏ
Nhằm bắn đón bả vai
Nhằm bụng con mong
Nhưng không trúng bụng con mong
Bắn phải chân con mong bờm xờm
Chồm chồm con mong chạy đi
Mong nhỏ sao không thấy nôn?
Mong lớn sao không thấy gầm?
Để ta săn thú làm sao cho được?
Quay chân trở lại
Đoái chân trở về
Đến cửa, đến nhà
Người em lấy quẻ cho anh gieo
Bói quẻ trước
Sao quẻ tan tác
Bói quẻ sau
Thấy quẻ san sát một chiểu
Con mong của ta
Đã đi chết ở đất khác mường xa
Phải có công đi tìm thật thà mới được
Tu Dèm nói vậy
Liền dậy truyền cơm vào túi bộ
Đơm gạo vào túi gai
Bước chân ra sá thênh thênh
Bước ra đường thênh thang
Bước đi trong rừng xanh thăm thẳm
Lần theo lối mong xuống
Lần theo lối mong sang
Đi theo hàng cây nứa
Thấy con mong nhỏ
Nằm dưới gốc cây vả
Thấy con mong lớn
Nằm dưới gốc cây bương
Con mong chết trương như cái trống
Không phải thăm ông bà ngoại đâu mà trở về
Người em vào cắt lấy một vai
Vào quảy lấy một chân
Sắm làm gánh cân cân trở về
Trở lại đến chỗ ngã ba
Trở về đến ngã ba đàng
Nghe vang vang tiếng vè li
Nó kêu trời tối cho ta, anh hỡi!
Nghe râm ran con vè lạng
Nó kêu trời tối cho ta hỡi mình
Người anh mở lấy cơm ra ăn thấy thiu
Người em lấy cơm ra ăn thấy ôi
Người em chặt lấy nứa làm cơm chưa nên
Lấy làm ống đựng thịt đựng cá chưa nên
Người em vạch lá cây nứa lại nằm
Người anh vạch lá cây giang nằm xuống
Hì hục để ta cùng nằm
Đêm đương ăn lòng mãi ở
Nghe văng vẳng con chim chót bóp
Nghe ríu rít tiếng chèo bẻo
Trên cành nhỏ
Con gà cỏ đã dậy gáy
Rầm rập cái mặt trời sắp sáng
Hưng hửng cái mặt trời sáng ra
Người em nghe khát nước
Chạy xuống bảo anh
- Nghe đói lòng xuống sông xuống biển
Thấy tấp tểnh cái ông rùa rùa
Hớt hải cái ông rùa the[12]
Rùa già rùa cụ
Con rùa sáu chân sáu tay
Không ăn mày ăn ai rùa hỡi!
Không giết mày giết ai hỡi rùa!
Lấy lạt thúc đem ra buộc quàng
Lấy lạt giang đem ra buộc cổ
Treo ngược con rùa lên ngọn cây tiơn
Miệng con rùa van lơn, van lạy:
- Xin van ông, vua ngài hỡi!
Xin lạy ông, hỡi vua ngài!
Ngài cởi lạt thúc cho chúng tôi
Chúng tôi xin bảo ngài một điều tiếng dang[13]
Ngài mở lạt giang,
Chúng tôi xin bảo ngài đôi câu chuyện.
- Chuyện chi mi không nói?
Thấy chi mi không rằng?
Nghe chi mi không bảo?
Không ăn mi ăn ai rùa hỡi?
Không giết mày giết ai nữa rùa?
Lạt thúc buộc quàng,
Lạt giang buộc cổ
Treo ngược con rùa lên ngọn cây tiơn
Miệng con vừa lạy lạy van van
Chúng tôi không nói ngài không rõ
Không bảo ngài không hay
Thịt chúng tôi không được một dúm
Da chúng tôi không được một gói con con
Nhạt ớt, nhạt gừng và tốn muối
Bẩn mồm lại vừa hôi miệng ngài đó thôi
Con trẻ ăn chúng tôi hay chóng già
Người già ăn chúng tôi hay đau hay mỏi xương sống
Đàn ông ăn chúng tôi hay mọc râu rậm rì
Ông ăn thì bà nhịn
Ngài giết chúng tôi làm gì?
Nứa ngài mọc bạt ngàn
Dang ngài mọc mườn mượt
Nhưng nứa chưa có gióng
Dang chưa có đốt
Hai đầu chưa có mấu
Cớ sao ngài không bảo bà Nhần ra chợ
Lấy đồng tiền mua chỉ làm của quý
Lấy chỉ làm may
Lấy móng tay làm mắt
Cớ sao ngài không bảo bà Nhần
Lấy sợi chỉ đen thắt làm mấy cây nứa
Lấy sợi chỉ vàng thắt làm đốt cây giang
Nứa muốn dài phải đo chín gang
Dang muốn dài phải đo chín nắm
Làm như vậy
Để cây nứa có gióng
Để cây giang có đốt
Khỏi trống rỗng hai đầu
Nghe lời nghe tiếng bảo
Tu Dịt, Tu Dèm
Dậy cởi con rùa liền ngay
Thả con rùa ngay liền
Thả con rùa dễ dàng
Quay chân trở lại
Đến cửa đến nhà
Mới bảo bà Nhần ra chợ
Lấy đồng tiền làm của quý
Mua chỉ làm của may
Lấy móng tay làm mắt
Lấy sợi chỉ đen đem thắt đốt cây nứa
Lấy sợi chỉ vàng đem thắt đốt cây giang
Nứa dài gióng phải chín gang
Giang dài gióng phải chín nắm
Từ đây cây nứa đã thấy có gióng
Cây giang đã thấy có đốt, có ống
Không còn trống rỗng hai đầu
Vua Dịt Dàng
Đi chặt ông đựng nước đã nên
Lấy làm ống đựng thịt đựng cá đã được
Nhà giàu
Lấy làm sào phơi chài phơi lưới đã thành
Con gái
Lấy làm sào phơi go đã nên
Ông mo
Lấy làm bùa làm quẻ đã nên
Lấy làm đòn khiêng ma về đất đã nên
Lấy làm nhà mồ cất ma đã nên.
THĂM CHÙA NÉM CÒN.
Ném còn nghỉ ngơi, ngắm nguồn sông Chảy
Thăm con sông Chi sông Clang
Thăm vùng đất nước ông Cun Chướng Lý Vi Thàng
Thấy sân ném còn
Chùa Vèl Ang nguy nga lộng lẫy
Kẻ nghèo vào chơi chùa Vèl Ang Họ đem theo rá trầu và hộp
cau,
Kẻ giàu vào thăm chùa Vèl Ang
Họ mang theo những lọng cùng ô
Người Kinh vào thăm chùa Vèl Ang
Mang theo gói cá mắm khô
Mang mũ tầu và đôi tay áo thụng
Nơi tận cùng đất nước ông Cun Chướng Lý Vi Thàng
Đến thăm chùa Vèl Ang
Mang những trâu cùng bò
Người Kinh Kẻ Láng Kẻ Nhòn
Đem theo giò đóng giò gói
Đem theo lưới thả lưới giữa sông
Cun quan ngàn Kẻ Chợ
Đến thăm chùa Vèl Ang
Mang đồng mang sắt vua cấm
Đem gấm đem bạc vua ban
Đem theo những chén trạm bông trổ hoa
Đích thân già vào gõ
Gõ ông Bụt để lại thành nếp
Xếp ông Bụt lại thành hàng
Sang sảng tiếng chẩu cả của ông Cun Chướng Lý Vi Thàng
Đến thăm chùa Vèl Ang hỏi:
- Kẻ nghèo vào thăm chùa Vèl Ang
Mang những thứ chi cùng chi?
Kẻ nghèo vào thăm chùa Vèl Ang
Mang rá trầu và hộp cau
Kẻ giàu vào thăm chùa Vèl Ang
Mang những thứ chi cùng chi?
- Người Kinh vào thăm chùa Vèl Ang
Mang theo gói cá mắm khô
- Ông pồ, ông mo vào thăm chùa Vèl Ang
Mang những thứ chi cùng chi!
Ông pồ, ông mo vào thăm chùa Vèl Ang
Mang theo mũ tầu và đôi tay áo thụng
Nơi tận cùng đất nước ông Cun Chướng Lý Vi Thàng
Đến thăm chừa Vèl Ang
Đem theo những thứ chi cùng chi?
Nơi tận cùng đất nước ông Cun Chướng Lý Vi Thàng
Đến thăm chùa Vèl Ang
Đem trâu đem bò
Người Kinh Kẻ Láng Kẻ Nhòn
Đến thăm chùa Vèl Ang
Mang những thứ chi cùng chi?
Người Kinh Kẻ Láng Kẻ Nhòn
Đến thăm chùa Vèl Ang
Mang giò đóng giò gói
Mang lưới thả lưới giữa sông
Cun quan ngà kẻ chợ
Vào chơi chùa Vèl Ang
Mang đồng mang sắt vua cấm
Mang gấm, mang bạc vua ban
Mang theo những chiếc chén ngọc
Mang theo những chén trạm bông trổ hoa
Đích thân già vào gõ
Gõ ông bụt để lại thành nếp
Xếp ông bụt lại thành hàng
Sang sảng tiếng chẩu cả của ông Cun Chướng Lý Vi Thàng
Vào thăm chùa Vèl Ang
Đem theo bốn mươi con trai mường Thàng vởi con gái mường
Thàng
Trông thấy có bốn mươi con gái già
Và ba mươi con gái mới lớn
Mới lớn hây hây
Hây hây đang lên mới lớn
Trông rằn ri cái cánh tay xăm
Loang lổ cánh tay chạm én
Vén tóc làm duyên vui râm ran như trái nửa nổ
Gái đương thời căng căng quả gạo
Mặc áo trắng cài đôi nẹp vàng
Trông đi
Thấy bốn mươi con trai mường Thàng
Với con nàng con gái mường Thàng
Đang rủ nhau vào chùa Vèl Ang ném còn, thế đấy
Thuận lời ưng ý để ta chia đôi
Ai thua cuộc còn đêm nay
Bắt phải mất cơm mất cháo
Ai thua cuộc còn đêm nay
Bắt phải ăn cơm uống rượu sáng đêm tối ngày
Kẻ nghèo nếu thua còn
Phải têm trầu bổ cau
Kẻ giàu nếu thua còn
Sẽ mất cơm vàng gạo bạc
Chàng trai Pưa Pải vào ném, nếu thua
Phải nộp những đàn ngựa vằn ngựa đỏ
Sắp đến lúc vào ném còn trong chùa Vèl Ang
Trông thấy trai mường Thàng và gái mường Thàng
Đem quả còn tua rồng tua vàng ra ném
Chân giậm giậm nhắc nhắc
Miệng chúm chím cười
Đưa đưa, đẩy đẩy
Bỗng thấy quả còn đuôi rồng, đuôi vàng
Bổng lên cành đa vun vút
Vụt lên cành cây đa tua tủa
Còn sẽ rơi về phía mình rồi, anh ơi!
Chàng Pưa Pải
Đưa hai tay bắt quả còn
Bắt được quả thứ nhất
Bắt được quả thứ hai, thứ ba
Chàng Pưa Pải
Chân giậm giậm duỗi duỗi
Miệng tủm tỉm cười
Trông thấy quả còn rồng còn vàng
Bổng lên cành cây đa vun vút
Vút lên cành cây đa tua tủa
Còn sẽ rơi về phía bên ấy thật, em ơi!
Em cô nàng cô gái mường Khở Va
Đưa hai tay đón còn,
Đưa hai tay bắt lấy,
Bắt được quả thứ nhất,
Bắt được quả thứ hai, thứ ba,
Chân giậm giậm duỗi duỗi
Miệng cười tủm tỉm,
Đưa đưa đẩy đẩy,
Trông đi,
Quả còn rồng còn vàng
Bay lên cành cây đa tới tấp
Bay lên cành cây đa tít tắp
Còn sắp rơi về phía bên ấy thật, anh ơi!
Chàng Pưa Pải
Đưa hai tay đón bắt
Đưa hai tay bắt với
Chơi vơi quả còn trượt tay
Rơi xuống đất bên ấy
Sắp mất sống cùng em đây thật, anh ơi!
Bên các anh sẽ mất áo
Cho chúng em rồi hỡi anh!
Chàng Pưa Pải rằng:
Khoan khoan đã, em ơi!
Khoan khoan đã, em à!
Xin em khoan đã, khoan lòng em đã
Chớ vội bắt sống anh giữa ban trưa mà ở lộ
Chớ vội bắt áo anh giữa ban trưa mà ở trần
Đừng lột quần anh giữa ban trưa ở truồng
Tội thân mất áo, em ơi!
Thẹn với chúng với bạn, lại thẹn với mình
Cuộc đua còn này
Từ tháng chín đã ba lần chưa hẹn ước
Ném còn từ tháng mười lại đây
Có trượt, để anh thi lại
Thi lại nữa một lần
Lớn mập lại lừa vừa tròn cây
Dồn lại kỳ này kỳ sau
Em tất được sống
Lớn mập lại vừa tròn cây
Dồn lại kỳ này kỳ sau
Em tất được áo
Em cô nàng, cô gái mường Khở Va
Nghe tiếng thuận lòng
Sấn tới lại ném
Anh chàng Pưa Pải
Chân giậm giậm duỗi duỗi
Miệng cười tủm tỉm,
Đưa đưa đẩy đẩy
Bỗng trông thấy còn rồng còn vàng
Bay lên cành cây đa vun vút
Bay lên cành cây đa tua tủa
Còn sẽ rơi về phía bên em, em hỡi
Cô nàng, cô gái mường Khở Va
Nâng hai tay bắt với
Chơi vơi quả còn trượt tay xuống đất
Bên em sẽ mất yếm
Bên em sẽ mất áo,
Cho anh rồi đó, em ơi!
Bắt yếm để em ở lộ
Bắt áo để em ở trần
Lột khăn thêu để em xổ tóc
Cho thẹn với chúng với bạn
Lại thẹn với mình mất yếm
Tội thân mất áo em ơi!
Khoan khoan anh hỡi
Xin anh hãy khoan khoan lòng anh đã!
Đừng vội bắt yếm đây giữa ban ngày
Để em phải ở lộ
Đừng bắt áo giữa ban trưa
Để em phải ở trần
Chớ lột khăn thêu em đội đầu
Mà em ở trơn
Làm thế
Xấu hổ với chúng với bạn lại thẹn với mình
Tội thân mất áo, anh ơi!
Kỳ đua còn này
Từ tháng chín
Đã ba lần chưa hẹn ước
Ném còn từ khoảng tháng mười
Đã thua
Nhưng xin cho em thi lại
Thi lại nữa một lần
Lớn mập lại vừa tròn cây
Dồn lại kỳ này, kỳ sau
Anh sẽ được áo
Các chàng trai Pưa Pải
Vờ không nghe không biết.
Vắt quả còn rồng, còn vàng qua vai
Giậm chân xấn tới lột áo
Rầm rập tiếng chân các chàng Pưa Pải
Vắt quả còn rồng, còn vàng qua vai
Giậm chân tiến lại lột áo
Lột yếm trong người em lột ráo
Lột áo từ người em, lột ra
Bên trong lột hết đôi áo lụa hoa cà
Bên ngoài lột qua hết đôi áo kép
Lột cả yếm nẹp cài
Phơi lồng ngực đệm đôi vú mập
Bốn trăm quân reo cười hô hố
Mười trăm quân cất tiếng râm ran
Vui kỳ thi còn lần này
Tại sân lớn chùa Vèl Ang thế đấy
Cô nàng Khở Va rằng:
- Của ấy
Mẹ em đã tốn công nựng
Bố em đã tốn sức yêu
Không phải vung nồi nắp niêu để anh đem chơi đem gõ
Đêm cuối tháng sao anh không chơi
Đêm tối trời sao anh không nhởi?
Ghẹo làm cái chi ban trưa nửa ngày
Cho em đây xấu chúng hổ bạn
Xấu chúng hổ bạn không bằng hổ mình
Các chàng trai Pưa Pải
Chẳng còn nghe tiếng nghe theo
Bước ra ôm cổ
Sấn ra vuốt má
Ôm cổ là thứ của lạ
Vuốt má là thứ của thương của nhớ
Đưa tay vuốt má ban ngày
Sao nghe âm ấm
Cánh tay mập thơm má trắng
Nghe thấp thoáng những hương hoa
Đầu đội hoa bìm bìm
Đầu hôm như gái Thìn nhủ vào
Sớm mai nhờ giá Thè nhắc ra
Thì hoa một ngày mất áo
Kẻ nào lú dại
Nó về mắng chồng
Kẻ nào hay ghen chồng
Nó về mắng bạn
Chồng không chồng cũng kệ anh hỡi
Mặc bà chẳng bà cũng mặc em ơi
Đường tình đường ngoài là của chơi qua
Bảo rằng trai ta mình hỡi, gái ta mình à
Bốn mươi khóm gảl kẹo
Năm mươi đôi bạn chúng mình
Lấy năm mươi khóm nghệ rừng non
Uống khỏi chóng chửa
Lại khỏi có con
Để làm đỏm non
Ném còn ấp bóng cây đa vàng
Trong sân chùa Vèl Ang
Những ngày này cho có bạn em hỡi
Gái Pưa vòng
Vào ném còn
Họ đem những lụa hoa cài
Gái Pưa Lăng bãi Lái
Vào ném còn
Họ mang cơm cùng rượu
Thấy có mười hai quân hầu
Thấy gái đen hầu đi trước
Lóng lánh đôi vòng ngà đeo chân
Lóng lánh đôi vòng bạc đeo tay
Có ném còn giữa ban trưa nửa ngày
Cùng ta không hỡi chàng Lăm Cán?
Chàng Lăm Cán rằng chẳng hay
Ném còn ban ngày ở nơi đây ta đã có
Thấy gió đánh cành đa
Nhìn đầu đà lên đỉnh núi
Nhìn khắp bến cùng nước bên trong
Tận trong cùng của anh chàng Lăm Cán
Ngắm nhìn rừng Pải Rủ
Nhìn núi đá sau nhà
Nhìn rừng hoa núi Tiềng
Tháng hai
Quả còn đỏ đơm tua thêu bạc
Quả còn vàng đơm tua màu xám
Quả quý mang trên ngực đã xinh đã đẹp
Áo kép cũng tỏa mùi hôi
Ngồi đâu cũng thấy bải hoải bàng hoàng
Cuộc thi còn
Đã làm xáo trộn cả sân chùa Vèl Ang
Trông lên
Tấp nập những trai mường Thàng và gái mường Thàng
* Biên Khảo Huỳnh Tâm.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét