Núi Cột Cờ Mường Bi.
Sử thi "Đẻ đất đẻ nước" Sử thi dân tộc Mường có gần 6.000 câu, dày 2.000 trang.
Đáng chú ý, trong suốt chặng diễn
xướng 12 ngày đêm, cuộc mo được chia làm hai hình thức, gọi là: Mo Vải và mo
Tiêu. Mo Vải bao gồm những khúc ca miêu tả cảnh huyền ảo ở Mường Ma, Mường
Trời. Quá trình diễn xưởng thể hiện những quan hệ cuộc sống của các dạng thần
cách ly với Mường Người. Khi mo Vải diễn xướng, người ta tiếp cận với những
phác họa thân thiện, hoành tráng, thấu được vẻ tha thiết mối lo toan của người
sống với linh hồn người chết. Nội dung phần này ngời lên vẻ đẹp phẩm giá, chất
lãng mạn của con người khi họ vượt qua chặng đường của thời kỳ nguyên thuỷ.
Núi Cột Cờ Mường Bi.
Những khúc ca bi tráng đó vẫn lấp
lánh ước mơ lý tưởng, quan niệm đạo đức, tầm nhìn thời đại, khát khao cái đẹp
bằng những hình thức phong phú, đa dạng. Ở nửa đầu phần mo Vải, đoàn lữ khách
trong cõi ảo tưởng đi thăm nhận mặt dòng họ tổ tiên ở mường Ma, phần sau được
mo dẫn lộ lên mường Trời với cảnh thiên đường mới lạ.
Mo Tiêu cũng là phần nổi bật chủ đề
của sử thi "Đẻ đất đẻ nước". Cũng giống như phần trên, ông mo dẫn dắt
linh hồn người chết, và đoàn lữ khách trong ảo tưởng đi thăm hết Mường Ma, Mường
Trời và bây giờ trở lại thăm cõi đất Mường Người. Ông mo kể những câu chuyện
hình thành vũ trụ, khai thiên, lập địa, lịch sử sinh ra muôn loài, mọi vật là
thuỷ tổ gốc gác loài người.
Kết thúc mo Tiêu cũng là lúc cả Mường
bản chuẩn bị đưa quan tài người chết ra nghĩa địa. Trong lúc đưa đám còn diễn
ra các khúc ca bi ai cuối đứt, cuối lìa, cuối lại... Đây là lời ca thiêng liêng
dâng người quá cố, răn dạy người đời ở lại ăn ở tương thân, tương ái. Thực ra,
trong tang lễ 12 ngày đêm, nơi diễn xướng áng sử thi thần thoại "Đẻ đất, đẻ nước", còn có một hình
thức mo nữa, đó là mo Tuông. Mo Tuông được cử - hành sau khi đậy kín nắp quan
tài người chết và đồ cúng đã bày trên bàn thờ, tức là trước khi diễn ra mo Vải
và Mo Tiêu. Ông mo quay mặt về phía bàn thờ đặt nơi đầu thi hài mà đọc những
áng mo thiêng liêng thần thánh, vận động kỹ xảo của truyện thần thoại để xây
dựng ước lệ vị thần của tâm thức Fonklo Mường. Đó chính là dấu ấn tín ngưỡng
thờ cúng tổ tiên nòi giống của người nguyên thuỷ được lưu truyền tái tạo trong
áng sử thi. Nội dung của mo Tuông là giúp linh hồn người chết về chốn Mường Ma,
nơi cư trú của thế giới huyền bí. Thực chất đây là nẻo về chốn thuỷ tổ cội nguồn
sinh ra loài người. Phần mo Tuông kết thúc sau hai, ba ngày diễn xướng.
"Đẻ đất đẻ nước" là sự kết hợp nhuần nhuyễn
những liên khúc thần thoại với nhau. Hình thức diễn xướng gắn liền với đời sống
văn hoá và tâm linh người xưa. Những giá trị nguyên thuỷ đó vẫn còn tồn tại
trong thời đại xã hội Mường bước sang ngưỡng cửa văn minh.
* Biên khảo Huỳnh Tâm.
Tham khảo:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét