Hết đất trạm, dựng lán dựng lều
Ban sớm, hai người cùng chung trầu cau đùm một túi thêu
Ban chiều, chung một nồi cơm ống nước
Vui chân quên dốc ngược
Vui bước quên dốc xuôi
Đã tới nơi năm xưa trồng khuên trồng trẩy
Cây trẩy đã nên cấn choòng
Cây song đã nên cán giáo
Cây nứa đã nên cây sáo ống ôi
Cho quân hầu nghỉ ngơi
Để hai người vin cành bứt trái
Người leo ở cành dưới
Người ra với cành trên
Nàng Út Lót thừa cơ đem váy cùng khuyên
Mặc vào nên cô nàng con gái
Gọi Hồ Liêu ngoảnh lại, nói rằng:
- "Thương mơi, anh chàng ơi!
Cành bên đây chín đỏ
Cành bên đó chín vàng
Anh chịu khó nhìn sang
Hái hộ em một chút!
Khi ấy
Gặp cành khuên vươn ra chót vót
Nàng Út Lót với chẳng tới nơi
Dải khăn đào yếm gấm liền rơi
Hở cả đôi vú bậm
Tay nàng vội, chưa kịp nâng một dải yếm gấm
Chưa kịp vâm một dải yếm điều
Vừa lúc chàng Hồ Liêu trông lại
Trời ơi, là vía!
Có ai ngờ gặp tiên giữa bái
Gặp được bạn gái vóc ngọc mình ngà
Như cành cây hoa
Trời đưa ra cho con người ta ao ước
Đạo Hồ Liêu lơi tay hụt bước
Mới xảy cành trước cành sau
Rơi xuống đất hồi lâu chết ngất
Kẻ tớ quân hầu vội vàng lật đật
Xúm chặt bốn vòng quanh
Xúm quanh bốn vòng khắp
- "Ông ơi, còn dao còn nắp
Còn cặp gươm đồng
Còn sông thì còn nước
Nhà ông còn chín chum bạc
Còn chín chim vàng
Còn đi hỏi được bà nàng mường Đẹ cho ông, hỡi ông!"
Nàng Út Lót
Xót trăm mối trăm vòng
Rồi trăm vòng trăm ngả
Nước mắt thương chảy dài đôi má
Gọi rằng:
- "Hú vía anh, anh ơi, sống lại!
Sống lại ta làm cửa
Sống lại ta làm nhà
Cho mẹ cha đôi bên nhờ cậy!"
Khi ấy, nước mắt nàng Út Lót
Giọt ướt má chàng Đạo Hồ Liêu
Hồn mến vía yêu trở về sống lại
Rồi, hai người mới bảo quân hầu
Hãy chọn nơi đóng trại
Tìm bái đóng đinh
Nay nghỉ ngơi chơi nhởi cho lành
Mai trở về cũng chưa lo chậm
Hai người khi ấy rủ nhau
Ra chốn non cao dốc cấm
Đèo thẩm mây vương
Nói một điều thương
Nói một điểu mến
Hồ Liêu nói rằng:
- "Ma vía anh mến vía em
Như trâu mến ngõ
Như nước đổ mến chum
Vía đôi ta mến nhau từ ngày sổ nhà trời đưa lại
Ta quyết chơi nên đường trai
Nhởi nên đường gái
Kẻo mà xót xa
Ước sao tình đôi ta
Đều mãi mãi ăn cơm chung nhau một bài
Đều uống nước chung nhau một nồi
Sáng chân trời ngày mai
Em trở về đường xa xôi mà hại anh lắm!"
Út Lót đáp rằng:
- "Em đâu dám
Đem bạc không chảy đổ lẫn vàng mười
Đem tiền không tươi đổ lẫn bạc nén
Chơi chọn nhởi kêu với người bạn tình
Ơn bố giao chức, ơn mẹ giao quyền
Cho tình đôi ta gặp gỡ
Anh ơi! Mấy năm trời
Ta được chung lương, chung lộ
Chung cỗ, chung buồng
Xin đừng ai chèo đò qua sông
Để ai đứng đợi một mé!"
* * *
Sao phía rừng đã xế
Trời phía bể đã hửng
Dốc rẽ đi hai đường
Quân hai mường sắp chia về hai ngả
Dừng ngựa đực hồng
Hoãn đòn rồng võng giá
Hai người bước ra vạch đá cùng thề
Dựng bia cùng nguyện
Út Lót đưa ra một quả cau, nói rằng:
- "Anh ơi, quả cau này
Rìu sắt bổ không chuyển
Dao bạc tiện không ra
Răng đen ta cắn làm ba
Chia về hai ta, mỗi người một miếng
Còn một miếng
Đặt lên đá ta nguyện một lời
Trở về đường xa xôi
Nếu em quên lời
Vội đi làm nhà làm cửa
Ma nhà đánh trắc đánh trở
Đánh bổ võng giá kiệu đòn rồng mà không kịp xuống!"
Hồ Liêu cũng thề rằng:
- "Anh về đến mường đến lũng
Nếu vội đi dựng riêng cửa riêng nhà
Ma đụn đánh ra
Ma nhà đánh nghiêng đánh ngửa
Đánh bổ vó ngựa đực hồng mà không kịp chạy!
- Em ơi!
Quay chân trở lại
Trái chân ta lại nhà
Giã từ chốn ngày qua đôi ta còn nghỉ trọ
Cơm ta ăn không hết
Nó biến nên con ong gió
Gạo ta ăn chưa hết
Nó nở nên con cánh cam
Tạm chia về đôi đàng
Ta cất quân sang đôi ngả
Như đôi pang póp tiếng kêu gióng gió
Như đôi con cá bơi đôi đầu nguồn
Em trở về cho mạnh khỏe luôn
Anh gửi lời thăm cha thương mẹ mến!
IV
Thương thảm, thương thiết, thương nồng...
Con tằm trên nong những mong làm kén
Đôi con ve nén những mong bay về một tổ
Con nước trên mỏ chảy về một mương
Con người ở đôi mường ngồi chung một nơi máng giữa
Đạo Hồ Liêu ngồi trên lưng ngựa
Giục trai đứa liệu về cho nhanh
Giục mường cùng binh lo về cho chóng
Kẻ còn son mẹ cha trông ngóng
Kẻ làm rể ông mộng đợi thăm
Đi việc cun việc quan đàng xa xăm trở lại
Hết rừng thưa chẳng đòi dựng trại
Hết rừng bát chẳng ngại mỏi chân
Đi từ giờ Dần
Đi lâu giờ Ngọ
Về mường xa tốt đồng đẹp lúa
Về đất cũ tốt của đẹp người:
Mừng ngày sau nối đời
Có được ông lang cầm quyền đức tốt
Đợi cưới bà nàng Út Lót độ hiền
Đất làm mùa, mùa được liền liền
Đất trồng kê, kê lên kín rẫy
Vào một bụi riềng, được năm ba tổ ong khoái
Vào một rừng bái, được chín mươi tổ ong rừng
Vào một gốc vuông được năm ba tổ ong mến mẹ
Vừa lúc ấy
Có đàn quạ lên tiếng
Mau miệng chào rằng:
- "Quà quà! Chào ông đi chầu vua đã về
Chào ông đi chầu vua đã lại
Ở nhà đã cưới bà, cưới gái, cưới vợ cho ông, hỡi
ông!"
Đạo Hồ Liêu hỏi rằng:
- "Bay kêu thật hay bay kêu dối
Bay kêu dối, tao còn một nỗi yên lòng
Bay kêu thật, tao không còn nơi yên dạ?"
Cả đàn quạ lại cất tiếng kêu
- "Tôi chẳng dám kể điêu
Ruột gà cắp theo đã đầy bờ ruộng
Ruột lợn tôi để đã đầy bờ khe!"
Đạo Hồ Liêu mới nghe
Mà ruột gan khốn đốn:
- "Quân ơi, gặp người trẻ bay chăm hỏi đón
Gặp người lớn bay hỏi lại xem
Chẳng mất chi đấu gạo quan tiền
Mà người ta nói dối"
Khi ấy
Gặp người đi xúc đi đơm đầu suối
Gặp người buông chài thả lưới đầu khe
Thấy Đạo Hồ Liêu trở về
Chào mừng thưa gửi:
- "Trình lang đi hầu vua ông cho thay mặt cha đã về
Trình lang đi hầu vua bà cho thay mặt mẹ đã lại
Ở nhà lang đã cưới bà, cưới gái cho lang rồi, lang à
Con nít ăn no, nướng lợn, nướng gà,
Người già ăn no, giết trâu làm cỗ"
Đạo Hồ Liêu đau khốn đau khổ
Bổ xuống chân ngựa chết liền
Quân hầu xúm chặt bốn bên gọi vía
- "Ông ơi, vía ông ở gần thì lại
Ở ngái thì về
Dù rẫy giữa trồng kê
Bốn bề còn rẫy cũ
Chín chum bạc tráng nhà ông còn đủ
Chín sanh vàng đỏ nhà ông còn nguyên
Sống lại để bố giao chức, mẹ giao quyền
Còn đi hỏi nàng Út Lót cho ông hỡi ông!"
Đạo Hồ Liêu dần dần tỉnh dậy
Quay chân trở lại
Trái chân lại nhà
Chẳng muốn gặp người già con nít
Chẳng muốn biết lời chào tiếng thăm
Chân trái bước lên gốc thang nằm
Chân chăm bước lên ngọn thang ván
Lên chồ lên chạn
Không buồn nhìn ang nước lành
Chẳng đoái nhìn sanh nước tốt
Bước vô đàn áp
Đạp vô đàn nhà
Chẳng đi ra móng sáng
Chẳng ngó áng móng trong
Mặc khách ngồi đông, rượu nồng chuyện rỗi
Mẹ già chạy vào trách gọi:
- "Thương mơi, con hỡi!
Cụ mộng đương đợi!
Khách tới còn chờ
Sao con chẳng đi ra chào khách?"
Đạo Hồ Liêu thưa rằng:
- "Thương nồng, thương thiết, mẹ ơi!
Con đường xa xôi về, con đường ngột nắng"
Bố bước vào, nói lời tiếng xẵng
Đạo Hồ Liêu phải gắng ra chào:
- "Chào khách đến chơi
Cảm ơn khách đến nhởi
Cùng bố mẹ già nhà tôi
Khách đến, tôi bận đường xa xôi
Không có người săn muông kéo lưới
Xin mời tạm bàn suông cơm muối
Bỏ lỗi cho bố mẹ nhà tôi, hỡi khách!"
Chào cho phải lời
Mời cho phải tiếng
Đạo Hồ Liêu lại vào nằm biếng một nơi
Vợ mới cưới vào mời
Hết cơm đến canh lại mời thuốc uống
Đâu phải cơm ai mà nuốt cho xong
Đâu phải thuốc ai mà uống cho vào
Đâu phải lời ai chào mà nên bắt tiếng!
Vợ chàng hỏi rằng:
- "Chiềng lang, lang ơi!
Lang chê em bộc xộc
Lang chê em bệch xệch
Hay lang chê em xốc xếch búi tóc sừng trâu
Chẳng đáng làm dâu nhà lang, lang hỡi!"
Hồ Liêu đáp:
- "Thương mơi, em ơi!
Anh chẳng dám chê em bộc xộc
Chẳng dám chê em bệch xệch
Anh cũng chẳng chê được em búi tóc xốc xếch
Hay chê em lệch hàm răng
Chẳng đáng làm bà chu, bà chương, bà lang, bà đạo
Bởi ngày anh đi hầu vua lang Kẻ Chợ
Đủ chín tháng mười hai năm
Gặp em gái là nàng Út Lót
Ăn cùng anh hết đọi
Nói cùng anh hết lời
Một rằng chơi cùng anh cho đến cửa
Hai rằng nhởi cùng anh cho đến nhà
Anh chẳng ở ra con người hai dạ!
Từ đó
Đạo Hồ Liêu ốm vật ốm vã
Ốm rã ốm rời
Đêm ra trông trời, thấy trời càng cao
Khuya ra trông sao, thấy sao càng lặn
Trông tình, tình vắng
Trồng bạn, bạn xa
Gió hắt sương xa
Lạnh buốt sàn cùng chiếu
Vợ Hồ Liêu cậy người nói khéo
Khuyên rằng:
- "Con chim tình lâu ngày
Nó bay lạc về đất châu Quan
Con cá lâu năm nó trở về với vực
Uổng công anh chờ chực
Uổng sức anh trầm ngâm
Như kiềng ba chân đứng đợi miếng bảy!"
Bà già trong nhà cũng lựa lời từng trải giải khuyên
- Lang trở về bên này, lang đã có vợ
Nàng ở bên đó, nàng đi lấy chồng
Chẳng việc chi chín lượt trồng ăn cơm nghẹ hóc
Chẳng việc chi chín lượt mọc ăn cơm nghẹn tan!"
Hồ Liêu nói rằng:
- "Ai chơi gian có tội cùng trời
Ai nhởi dối có tội cùng đất
Trống bưng da bò bịt không đánh hai mặt
Cá dưới nước không bắt hai tay!
Người vợ lại khuyên rằng:
- "Mến người ta làm gì, ma vía chàng ơi!
Mến người ta làm gì, ma vía chàng à!
Mến người ta cũng chẳng ăn nên cửa
Mến người ta cũng chẳng ở nên nhà
Mến làm chi cho sinh ra héo hắt!"
Nhưng, ai khuyên rồi cũng mặc
Ai nhắc rồi cũng chẳng nên
Đạo Hồ Liêu lúc ốm mệt ốm mềm
Lúc nghe nên thảng thốt
Mới cậy người đi tìm cho được nàng Út Lót đến thăm
Cậy gió, gió chẳng biết lẽ rằng
Cậy trăng, trăng chẳng biết lẽ nói
Cây chim cu ngói sợ chẳng nên điều
Cây chim chèo pheo đi giúp
- "Hỡi chim chèo pheo!
Mày bay sớm được sớm
Bay chiều được chiều
Mời hộ nàng Út Lót đến cho Đạo Hồ Liêu được gặp
Mày muốn xống áo, ta cho xống áo mày mặc
Mày muốn vàng bạc, ta cho vàng bạc mày đeo
Hay muốn lấy đồng cơm trên cá dưới bao nhiêu cũng
có"
Chèo pheo đáp rằng:
- "Ông ơi! Tôi không có lưng nói tôi mặc xống
Tôi không có bụng nói tôi mặc áo
Ông cho tôi cái mũ cái mào
Đủ đến nơi nào tôi bay cũng được"
Khi ấy, nàng Út Lót
Dệt cửi gấm ở nơi cửa dọc
May tấm vóc ở nơi nhà ngang
Sớm may gối
Tối may màn
Nhuộm những nước vàng thêu màu hoa đỏ
Nhuộm những nước vỏ dệt màu hoa xanh
Nhưng mong tình, bạn tình chẳng lại
Trông tin ngãi, bạn ngãi không sang
May dở may dang
Chẳng biết đem lụa vàng
Sắm khăn áo cho ai ra đi việc lang việc đạo
Mở tấm thêu hình chim vàng ương khổ hẹp
Mở tấm phá hình chim văng anh khổ trường
Than rằng:
- "Ta có được may quần thêu áo chùng cho ai hay
chăng, hỡi ma?
Ta có được sắm quần lụa áo hoa cho ai hay chăng, hỡi
vía?
Bỗng nghe tiếng chèo pheo hót rằng:
- "Pọt chèo pheo!
Đạo Hồ Liêu ốm lắm
Nàng Út Lót đến thăm ngài cùng!"
Nàng Út Lót nghe vậy càng khốn trong lòng
Đi chẳng xong
Ở chẳng đáng
Đi, sợ thang ván nhà người đã có nàng đứng giữ
Sợ buồng ở nhà chàng đã có kẻ đứng ngăn
Lẽ ở, lẽ khó khăn
Đường ăn, đường dang dở
Đã trắc lại trở cho đôi bạn tình
Thà không đi còn hơn lại gặp
Nàng mới bảo rằng:
- "Ơi chim chèo pheo!
Về thưa Đạo Hồ Liêu
Rằng: tay chị còn bận tước vỏ
Còn dở tước chàm
Chị gửi dải yếm
Ông mày được bát cháo
Gửi dải áo
Ông mày ăn được bát cơm
Gửi tràng cườm thơm thơm
Ông mày tỉnh lại!"
Lúc ấy
Đạo Hồ Liêu thấy dải yếm, đầu hôm đã ăn được cháo
Thấy dải áo, sáng ra đã ăn được cơm
Nghe hương thơm người yêu lại khỏe
Từ đó
Vắng bạn tình, thấy của tình đỡ sầu một lẽ
Vắng bạn nghĩa, thấy dấu bạn đỡ tẻ một đường
Uống nước, kêu vía bạn cho nó đỡ thương
Ăn cơm, gọi hồn nàng cho nó đỡ nhớ
Ban sớm, lên chín dốc thử ngựa
Ban trưa, đem chín chục trai đứa đắp mương
Ban tối đi nằm, đóng ba lần cửa chặt
Chàng nói với người vợ rằng:
- "Tháng lặn tháng còn hay mọc
Cạn nước ngọc trời còn hay mưa
Em ở làm chi nên vẩn nên vơ
Như đứa đâm bông mà không bén quả?"
Người vợ đáp rằng:
- "Mẹ cho em đi ăn chung cơm mường lạ
Bố gả em về ăn chung cá mường anh
Một hai dặn rằng:
Tan đôi ai cũng đành
Chẳng để tan em với anh mà khổ
Anh ơi!
Chùa chưa chơi, chưa biết chùa nào tốt gỗ
Trống chưa vỗ, chưa biết mặt nào kêu
Hoa chưa kịp nở sớm, rồi hoa đẹp về chiều
Đừng để đất bên cha mang điều tiếng rẻ
Mường bên mẹ mang điều tiếng khinh
Đau phải chiếc bè nhà ai lênh đênh
Mà bảo nay bến tình mai bến tống
Hết vào sông lại đi theo hón!"
Hồ Liêu lại nói:
- "Thương mơi, em nàng ơi!
Dù em đợi anh từ ngày cây lim mới lớn
Đến lúc nhánh lim đã đồn đóng cánh cửa đông
Chùa vua ông bảy lần lợp lại
Cũng chẳng thuận nên đường trai đường gái
Cũng chẳng nên đường ngãi đường tình
Mà để lá trầu xanh chịu sầu
Quả cau xanh chịu héo
Quả cau héo, tiện khéo còn nên miếng cau khô
Lá trầu khô, em ơi, chẳng bao giờ lại tốt
Một buổi nọ
Chàng Hồ Liêu ruổi ngựa săn xa
Cách mười ba rừng bót
Quên dải yếm dải áo Nàng Út Lót ở nhà
Vợ chàng đã lấy ra đốt hết
Từ hôm đó, chàng trở về
Sầu thương tình ốm thảm ốm thiết
Sầu nhớ bạn ốm mệt ốm mà
Cháo mẹ nuôi chẳng qua
Thuốc cha tra chẳng khỏi
Lại nhờ chim đi gọi Nàng Út Lót đến thăm
Nói khó nói khăn cho nàng phải đến
Chim chèo pheo lên tiếng
Hỏi rằng:
- Pọt chèo pheo! Pọt chèo pheo!
Đạo Hồ Liêu bây giờ ốm lắm
Nàng Út Lót gắng đến thăm ngài cùng!
Bấy giờ
Nàng Út Lót vội đùn cơm lá dong
Đùm bánh trong cái đón
Sắp áo cùng nón
Đã đi đến nửa đồng
Bỗng gặp cơn giông gió trái
Đi đến giữa bãi
Gặp hoẵng kêu: "Trở lại đừng đi"
Đi đến rừng cây si,
Nghe tiếng từ quy kêu nên xao xác
Em bước chân đi đến đất bạn tình sao nghe đã khác
Như con chim ác lạ cành
Như con chim xanh lạ tổ
Lạ như chân con chim mái đỏ
Như mỏ con chim hoa đào
Bay lên núi cao mà không nơi đỗ
Nàng mời gọi chim chèo pheo tìm mũ
Dặn rằng:
- "Ơi chim chèo pheo!
Chị ra đi, nước vang đậm chẳng để chị đành
Nước chàm xanh chẳng cho chị bỏ
Chị gửi em đùm cơm nếp đỏ
Về ông mày ăn; sớm đỡ, chiều lành
Gắng cơm canh rồi có ngày lại gặp"
Giận cho con chèo pheo
Chẳng thương Đạo Hồ Liêu cho trót
Chẳng nhớ lời Út Lót cho xong
Thấy thèm lòng đã mở cơm nếm lạ
Thấy đói dạ đã mở gói nếm quen
Đỡ cơn thèm còn chi của bậu
Thoả lòng xấu còn chi của người!
Còn sót chút xôi gấc đỏ tươi
Lại dính vào dưới đuôi cho đẹp
Bay trở lại nói rằng:
- "Nàng Út Lót bận may áo hẹp
Bận kéo áo chùng
Ai chẳng muốn làm cửa nhà chung
Gỡ chẳng xong thì chết!"
Thương cho Đạo Hồ Liêu
Nghe chèo pheo tưởng thật
Đau lăn cơn ngất
Đau vật cơn mê
Giận thân trái lời thề cùng bạn
Kêu rằng:
- "Mặt trời dâng lên sáng sáng
Mặt trăng dâng lên đầy đầy
Đêm đầy, ngày đủ, tháng thiếu
Thiếu tháng còn tháng
Thiếu năm còn năm
Người thiếu cơm cần người còn cơm móc
Ta thiếu bạn ngọc
Như cây vía lìa gốc héo cành
Thiếu bạn tình, ta như cây lim héo cột
Ta sống sao nổi, hỡi trời!"
Kêu đứt lời
Hồn đã về nơi kiếp khác
Nàng Út Lót, đang cấy đồng xa
Nghe trống đám ma phàn nàn với mẹ:
- "Đum đum, trống đánh mường nào
Chẳng rõ sao, con thấy lo thế này, hỡi mẹ?"
Mẹ bảo rằng:
- "Trống ở đâu cũng kệ
Trống ở đâu mặc đâu
Chẳng thương chẳng sầu chi con người ấy!"
Út Lót thở than
- "Đum đum, trống đánh đã vang
Sao con xót ruột gan thế này, hỡi mẹ?
Sống, chẳng gặp cũng đành một lẽ
Chết, chẳng dễ còn gặp mấy lần
Con muốn đi
Kẻo người về nhà mộ quê âm chẳng đành hỡi mẹ!"
Bây giờ, mẹ chẳng còn nỡ cấm
Mẹ chẳng còn nỡ ngăn
Nàng Út Lót vào nhà lấy khăn đi vội
Lấy gọi đi ngay
Mặc sông đầy nước lớn
Mặc đèo lớn dốc cao
Đến cửa dựa rào, khóc thương khóc thảm
Vợ Hồ Liêu nói rằng:
- "Đứa nào khéo khóc yêu khóc vổng
Cho đắm người mường Vống
Cho bống người mường Khương
Để sầu để thương cho chết oan chồng chị?"
Út Lót đáp lại:
- "Chồng ai cũng mặc dầu
Còn nói còn đau cả đôi bố mẹ"
Vợ Hồ Liêu khóc:
- Ai khéo nói lời ngoan mọi lẽ
Ai khéo bẻ tiếng khôn mọi đường
Trách chi vía chàng chẳng thương
Trách chi vía chàng chẳng mến, chàng ơi"
Và, nói cùng Út Lót
- "Khóc làm chi dưới sân
Cho thối phân lợn phân gà
Lên nhà khóc cho hồn ma đỡ nhớ!"
Lúc ấy, nàng Út Lót khóc với Hồ Liêu
- "Thảm quá, anh ơi!
Thảm quá, anh à!
Cầu vồng uống nước giếng mè
Nước chảy về xao xác
Nước chảy lại được trăm vòng dứa
Em hết lòng lựa như không được uống
Ta chưa được uống, người còn chẳng chịu cho lành
Giận tròng trành bên trên cho nó đục dưới!"
Rồi nàng Út Lót lại khóc
- "Anh ơi!
Nằm săng gỗ làm chi cho kiến cùng mối
Cho chìm nổi những lúc mưa dông
Sao chẳng đúc săng đồng cho anh, hỡi anh?"
Bố Đạo Hồ Liêu sai mường cùng binh
Tìm thợ đúc săng đồng chạm bạc
Tạc săng sắt dát vàng
Cho người chết oan đỡ thương đỡ nhớ
Ngày đưa chàng Hồ Liêu về mộ
Nàng Út Lót còn khóc dặn rằng:
- "Anh ơi,
Đưa anh đi gò cây trám, đám gò cây trảy
Bốn mươi đòn gãy
Bảy mươi đòn cong
Anh cũng không cho bước
Đưa về gốc cây khuên vàng lối trước
Một người rước, anh cũng cho đi!"
Binh mường nhà Đạo Hồ Liêu
Phải làm theo như lời nàng đã nguyện
Nàng Út Lót từ đó trở về
Mẹ thường khuyên chẳng chuyển
Cha khiến chẳng nỡ rời
- "Thương mơi, con ơi!
Lặn mặt trời, mặt trời lại mọc
Cạn giếng ngọc, rồi lại đổ mưa
Hết tháng tang đợi
Hết tuổi tang chờ
Con ở lửng lơ một thân sao được!
Khi ấy
Nhiều nhà lang lớn chức
Lắm bậc lang lớn quyền
Ở dưới con người nhắn lên
Ở trên con người hẹn xuống
Mấy trăm nén nghìn vàng cũng chuộng
Mấy trăm trâu nghìn ruộng cũng tham
Nô nức đến xin hỏi nàng Út Lót
Ông mối mường Khâm bước lên cửa trước
Bà mơ mường Trách bước lên cửa sau
Một vườn mận, năm ba kẻ xin rào
Một vườn đào, năm ba người xin giữ
Bà cô bà bác cũng khuyên, cũng nhủ, cũng dỗ, cũng
dành:
- "Cháu muốn hái lá, năm ba kẻ vin cành
Cháu muốn ăn canh, năm ba người xin đi đánh cá
Chẳng thiếu nơi tốt danh lành giá
Chẳng thiếu nơi tốt mạ lành cơm
Cháu còn đợi nơi nào hơn cho được?"
Nàng Út Lót trước tìm lẽ chê rằng:
- "Gả về dưới, em chẳng quen ra bến gánh nước
Lấy về ngược, em chẳng quen vác nước ông bương"
Bây giờ, nói rằng:
"Em chẳng tham nơi tốt rẫy giàu nương
Chỉ lấy về nơi nào thuận đường
Qua gốc khuên vàng đi ra Kẻ Chợ”
Ở về mạn gốc khuên vàng
Sắm lễ sang cậy người lại hỏi
Đạo Tu Liêng chê rằng nhiều tuổi
Chưa chịu nhận lời mối lời mơ
Nhưng chẳng ngờ Út Lót lại vui lòng đẹp ý
Nói rằng:
- "Đò chèo qua sông, chẳng hoài công cắm lại
Đò trở lại chẳng nỡ chống đò lui
Bố cho nhà người được đem cơi trầu mâm cau đón đợi!
Mẹ cũng chẳng nhận lời mơ lời mối
Nàng lại bàn rằng:
- "Chỉ chẳng bền, bảo đợi giặt nước xiết giữa
dòng
Đợi giặt nước trong giữa hón
Một lần quai sẩy hai lần nón
Chẳng kén chọn chi lâu, mang điều, mẹ a!
Bấy giờ
Tháng chín đã qua
Tháng ba đã tới
Nhà đạo Cun sắm sanh lễ cưới
Tiếng đồn đi: chiếu cạp trải nghìn đôi còn thiếu
Tiếng đồn tới: vàng trăm nén đúc ra còn nguyên
Xôi gánh đầy trăm chiêng
Rượu khiêng đầy trăm đòn trai khỏe
Đến đất mường Đẹ, xin cưới nàng Út Lót
Nhà đạo Tu Liêng
Cũng mượn đủ bốn mươi mụ mái già
Ba mươi mụ mái non
Một nghìn trăm con gái vừa mới lớn
Có sanh bôn mái nhà
Có sanh ba rửa gót
Sắm quần áo tốt cho người bạn dâu
Sắm rộng tiền khao cho người vác chiếu
Sắm sửa chẳng thiếu những chi cùng chi
Đám cưới bước đi
Mười mường xem tới chật đường
Người khen đẹp
Kẻ khen sang
Thẳng gốc khuên vàng, đàng ra Kẻ Chợ
Nàng Út Lót dừng lại nói rằng
- "Xin chú bác dừng lại một đàng
Xin họ hàng dừng lại một mé
Để cho tôi được ghé thăm Đạo Hồ Liêu một chút!"
Nàng bước đến bên mồ giậm gót
Kêu rằng:
- "Đạp đất, đất rã!
Đạp đá, đá rời!
Đạo Hồ Liêu anh ơi
Chống nắp săng đồng cho em vào với!"
Đạo Hồ Liêu, trong săng đồng đang ngồi đan lưới
Nghe tiếng gọi, chống cửa mộ cao
Đón bạn tình vào
Bây giờ mới gần nhau mãi mãi
Nàng Út Lót bảo họ trai, họ gái:
- "Ai lại thì lại
Ai đi thì đi
Đừng lơ lửng làm chi mà nên đàn bướm lạc!"
Thương cho Đạo Cun
Hết vàng hết bạc
Chẳng được vợ hiền
Thương tiếc lo phiền
Biến nên con cầy cun tháng ba gầy xác
Họ hàng chú bác
Biến nên đàn bướm lạc tháng ba
Bay lại bay qua
Gốc khuên vàng đàng ra Kẻ Chợ.
* Biên Khảo Huỳnh Tâm.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét