Trang phục phụ nữ H'Mông Trắng (Ra Điô)

Theo các cụ kể người H'Mông Trắng có nguồn gốc từ phía Bắc Việt Nam, trước năm 1975 họ sống tại tỉnh Cao Bằng là chủ yếu. Đến ngày 17 tháng 2 năm 1979 Trung Quốc sang xâm chiến Việt Nam, sau đó người H'Mông di cư xuống các tỉnh phía Nam như Thái Nguyên, Tuyên Quang, Bắc Kan, Đăx Lăk và Lâm Đồng ...

Người dân tộc H'Mông Trắng có những phong tục tập quán và những nét đặc trưng văn hóa như về phong tục tập quán của người H'Mông Trắng sinh sống trên miền núi cao làm nương rẫy trồng ngô là chủ yếu ...

Về văn hóa của người H'Mông Trắng có nhiều nét đặc thù như hát dao duyên, thổi kèn, thổi sáo ... và không thể không nhắc đến trang phục truyền thống của người H'Mông Trắng rất đẹp đường chỉ mũi kim, muốn thành một trang phục mất nhiều thời gian và rất kỳ công về mặt thẩm mỹ.

Thân áo sau lưng (Dab tshos) gắn liền với thân áo trước.

Trang phục của người H'Mông Trắng phải may thêu bằng tay có giá trị cao, tính theo giá thành 1 bộ trang phục nữ thẩm mỹ cao và giá trị trung bình chục triệu đồng VN. Trang phục này phải chia làm 3 phần, phần khăn quấn đầu, phần thân và phần váy.

Một (1) cái khăn quấn đầu ít nhất không cầu kỳ như những dân tộc khác, nhưng muốn mặc một (1) cái khăn đẹp cho đúng bộ trang phục thì phải quấn xếp từ dưới lên, theo từng vòng xoắn ốc đều nhau cho đến khi hết phần khăn rui, xếp tiếp đến khi hoàn chỉnh. Người xếp đẹp phải khéo tay và thường xuyên sử dụng.

Thân áo trước (Ntiag tshos)

Về thân áo, chia thành nhiều phần nhỏ như dây đai lưng thêu khó nhất, bởi nó là một kỳ công mỹ thuật, nói lên giá trị bộ trang phục của người H'mông trắng. Ngày nay xã hôi tiến bộ không còn dệt bằng cây lanh như thời xưa, muốn có một cái áo chỉ cần ra ngoài chợ mua, tuy nhiên nếu người H'mông trắng muốn hoàn chỉnh một bộ trang phục phải tự tay thêu lấy.

Dây đai thắt lưng (Ib txws paj ntaub)

Phần thân áo sau lưng (Dab tshos) và hai bên bìa tà áo, được xem thực hiện khó nhất và rất đặc biệt phải thêu hai gốc vuông hai bên tà áo đều nhau. Đầu tiên là thêu thổ cẩm ở giữ rui, thêu xếp từng lớp vải trên cổ áo thật đều nhau, chủ yếu dùng nhu liệu vải xanh-trắng và ít vải vàng trang điểm cho màu sắc hài hoà. Ta cắt vải xanh-trắng đều nhau 3mm, dài 1m, rồi gấp đôi lại, bắt đầu dùng kim chỉ thêu xếp hàng lên nhau cho đều tay thật đẹp. Khó nhất là hai gốc của hai bên, thêu thật khéo tay và đều cây kim sợi chỉ, đừng để nó cong càng không để lệch và cứ thêu như vây đến khi cho là đẹp.

Phần thân áo trước (Ntiag tshos) cũng thêu xếp vải như (dab tshos) nhưng chỉ cần thêu thẳng dài khoảng 0,5m là chuẩn. Đến lược thêu xếp rui bên phải, và thêu xếp rui bên trái, thế là chúng ta thực hiện được thân áo trước.

Giai đoạn cuối để hoàn chỉnh một cái áo, ta phải ghép phần thân áo sau lưng (dab tshos) vào phần thân áo trước (Ntiag tshos), xem như chúng ta đã hoàn thành một cái áo.

Váy

Để có một bộ trang phục hoàn hảo, cần phải có dây đai thắt lưng (Ib txws paj ntaub) nối liền với ong eo và quấn, chính nơi nài biểu hiện sự đẹp của người phụ nữ H'Mông. Dây đai thắt lưng (Txws paj ntaub) cũng thêu xếp vải xanh và trắng như thân áo sau lưng (Dab tshos), điều khác biệt ở đây là chính giữa của rui thêu bằng thổ cẩm, sau đó mới thêu xếp bốn (4) bên vào cùng bốn (4) gốc vuông bằng nhau thành hình vuông khoảng 10cm rui, doạn cuối thêu xếp hai đầu dài, và ghép lại với nhau thành một đôi đai thắt lưng tuyệt mỹ.

Dây đằng sau lưng

Như thế chưa gọi một bộ trang phục truyền thống hoàn chỉnh đối với người phụ nữ H'mông trắng, vẫn còn thiếu một bộ Xà cạp chân (Nkawm nrhoob) nó được dệt bằng tay và tự nhuộm đen với cây rừng, Xà cạp quấn chân gấp nếp và xếp lên nhau như khăn quấn đầu (siv nceeb) được xếp đều vào chồng lên nhau cho đến khi hết vải khăn thì thôi và tiếp tục chân còn lại.

Yếm thân trước

Đó là toàn bộ trang phục truyền thống của phụ nữ người H'mông trắng.

Về trang điểm, trước tiên xếp khăn quấn đầu (Siv nceeb) rồi xếp quấn Xà cạp chân (Nkawm nrhoob) vì phần xếp khó và rất kỳ công cho nên phải xếp trước. Tiếp mặc áo (Lub tshos) vào rồi mặc váy (Hnav tiab) đến ong eo giữ áo chắc rui, tiếp tục mặc yếm (Daim sev) ở đằng trước và chỉnh cho ở chính giữa rui, cùng lúc quấn dây đai lưng (Paj ntaub) ở eo ong rui buộc chặt lại và cuối cùng là quấn dây sau lưng (Twb ncuam) một vòng từ bụng rui buộc ở đằng sau nữa là hoàn tất một công trình mỹ thuật trang phục của người H'mông trắng.

Xà cạp chân (Nkawm nrhoob)

Nữ giới H'Mông đoan trang và hiền thục đều thể hiện qua bộ trang phục, một biểu tượng sống của những nàng tiên hiện cõi trần, cũng để nói lên mỗi cá tính của người phụ nữ. Giới Nam nhi ngưỡng mộ và say đắm qua những trang phục hài hòa màu sắc với những đường kim mũi chỉ tài tình và kiên nhẫn của tính đức Nữ giới H'Mông, chính trang phục này gợi cảm lên tình yêu của đôi lứa, để rồi thành tục lễ thành hôn mái ấm gia đình hạnh phúc.

Ra Điô