Múa xoè Tây Bắc
Nói đến nghệ thuật dân gian của người Thái không thể không
nói đến điệu múa xòe đặc trưng. Những cuộc tụ họp đông vui có thể múa xoè quanh
đống lửa, quanh hũ rượu cần với sự tham gia đông đảo của già trẻ, trai, gái
trong tiếng chiêng, tiếng trống rộn ràng.
Theo các già làng cho biết có tới 32 điệu xoè, nay chỉ còn
giữ được một số điệu. Xoè vòng sôi nổi bao nhiêu thì xoè điệu nhẹ nhàng, tinh tế
bấy nhiêu. Xoè nón thì thật duyên dáng và hấp dẫn... Các cô gái Thái trong điệu
xoè nón với chiếc nón trong tay lúc chạm vào lúc mở ra từ từ từng cánh như bông
hoa trắng muốt. Có lúc nón lao nhanh trên đầu, lúc lại nhẹ nhàng quay trên vai,
nghiêng nghiêng bên má, khi e thẹn xoay tròn trước ngực rồi lại dập dờn như
cánh bướm mùa xuân.
Bắt nguồn từ cuộc sống, những điệu múa dân gian của người
Thái Tây Bắc sống mãi với thời gian, là món ăn tinh thần không thể thiếu. Để rồi
qua mỗi điệu múa, đêm xòe, mỗi người thêm yêu đời, yêu người, tự tin bước vào một
ngày mới tốt đẹp hơn. Cũng vì vậy các điệu múa Thái đã trở thành vốn văn hóa
quý báu, là niềm tự hào của người Thái Tây Bắc và dân tộc Việt Nam.
Múa sạp
Múa sạp là điệu múa dân gian đặc sắc của dân tộc Mường
trong những dịp vui, trong lễ hội xuân, ngày nay phát triển rộng ra nhiều dân tộc
khác. Đạo cụ cần thiết cho múa sạp phải có hai cây tre to, thẳng và dài làm sạp
cái và nhiều cặp sạp con bằng tre nhỏ hay nứa (đường kính 3 đến 4cm, dài 3 đến
4m). Khi múa, người ta đặt hai sạp cái để cách nhau vừa đủ để gác hai đầu các
cây sạp con, từng cây sạp con đặt song song, cách đều nhau chừng hai gang tay tạo
thành dàn sạp. Người múa chia ra một tốp đập sạp và một tốp múa, mỗi tốp có thể
từ vài cặp trai gái đến nhiều cặp, càng nhiều, đội hình càng phong phú sinh động.
Tốp đập sạp: mỗi đôi trai gái ngồi hai đầu một cặp sạp con
và gõ theo nhịp 4/4, cứ ba lần gõ sạp con lên sạp cái thì một lần gõ hai sạp
con vào nhau tạo ra âm thanh, tiết tấu cho múa, vừa gõ vừa hát.
Tốp múa: lần lượt từng cặp trai gái nhảy vào dàn sạp, mỗi
người cầm một chiếc khăn màu dài, khi tung lên, khi uốn lượn quanh người. Động
tác khi lướt nhẹ nhàng, uyển chuyển, lúc dồn dập quay, nhảy, bay trên sạp; đội
hình uốn lượn quấn quýt, biến đổi ngang, dọc, chéo, tròn, tất cả đều diễn ra
trên dàn sạp và phải đúng nhịp, làm sao khi hai sạp con chập vào nhau thì không
bị kẹp chân vào. Cứ hễ hai tốp gõ sạp và nhảy múa thay nhau trong tiếng cồng,
tiếng trống nhịp nhàng, sôi động. Cuộc vui kéo dài không biết chán, cuốn hút mọi
người rất hào hứng, say sưa.
Múa khèn
Múa khèn là múa dân gian dân tộc Mông trong các cuộc vui,
trong hội hè và phiên chợ xuân, là điệu múa của nam giới, rất độc đáo, có tinh
thần thượng võ, tính cách mạnh mẽ, dũng cảm, nhanh nhẹn, khéo léo, tài hoa với
nhiều yếu tố nghệ thuật và kỹ thuật cao, phải vừa thổi khèn vừa múa mà không được
để khèn ngắt quãng. Động tác múa khèn phong phú, đa dạng. Người ta thống kê được
33 động tác, tổ hợp múa khèn.
Cây khèn vừa là nhạc cụ độc đáo, gồm nhiều ống trúc nhỏ
ghép lại, có thể thổi hơi ra, có thể hít hơi vào; khèn vừa là đạo cụ múa có cấu
tạo phù hợp với dáng khum người và các thế quay, nhảy... Tiếng khèn có thể một
lúc phát ra đa âm, nhiều bè, vang xa trầm hùng như tiếng của gió ngàn, của suối
reo, chim kêu, vượn hót, tiết tấu theo nhịp 4/4 hoặc 2/4 thích hợp với các động
tác múa khèn:
Vang vọng núi rừng tiếng khèn gọi bạn
Điệu múa khèn nghiêng ngả tán ô đen
Có thể nhiều chàng trai Mông cùng nhau múa khèn trên bãi cỏ,
đất bằng phẳng với những vũ đạo đẹp mắt, những bước nhún, bước đảo, bước quay
hoặc vừa ôm khèn vừa lăn mình trên đất. Ngoài ra có nhiều nghệ nhân có trình độ
múa khèn điêu luyện, biểu diễn nhiều mô típ siêu việt, độc đáo: múa khèn trên một
gốc cây lớn cưa bằng, trên 4 cọc trồng hình vuông hay trên cây gỗ tròn bắc qua
suối...
Múa khèn Mông với các vũ điệu đẹp, tài hoa, dũng mãnh và trữ
tình, có sức sống mãnh liệt, lâu bền của văn hoá Mông, được nhân dân trong,
ngoài nước yêu thích, ngưỡng mộ.
Các dân tộc khác ở Tây Bắc cũng có những điệu múa dân gian
riêng, như điệu tăng bu (dỗ ống) của dân tộc La Ha với những cô gái nhún nhảy mềm
mại uyển chuyển trong tiếng đệm rộn ràng của một dàn ống tre đục rỗng mắt, hay
những vũ điệu đầy sức hấp dẫn với các động tác lắc mông, lượn eo uyển chuyển của
dân tộc Khơ Mú, Xinh Mun thật sinh động và quyến rũ, hay điệu múa chuông nổi tiếng
của dân tộc Dao.
Những điệu múa dân gian Tây Bắc vốn là sinh hoạt văn hóa
mang tính cộng đồng cao đã tồn tại lâu đời trong đời sống tinh thần của bà con
các dân tộc thiểu số. Múa dân gian Tây Bắc hấp dẫn, có sức lôi cuốn mạnh mẽ, bởi
trong đó chứa đựng nhiều giá trị nhân văn, nhiều khát vọng của con người. Múa
như ngọn lửa diệu kỳ cháy mãi lên ca ngợi những gì là tốt đẹp nhất của tình yêu
và cuộc sống.
Thanh Hằng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét