Trang phục của người Tày – Thái ở Đà Bắc (Đàm Minh Phiếu)

Trang phục của phụ nữ Tày (Đà Bắc)

"Người Tày – Thái ở Đà Bắc có hai bộ phận: bộ phận đông nhất là người Tày – Thái, một bộ phận ít hơn là người Tày ở các tỉnh thuộc khu vực Việt Bắc tới. Trang phục của bộ phận người Tày giống như trang phục của người Tày giống như trang phục của người Tày ở các tỉnh thuộc khu Việt Bắc. Vì vậy, phần này chỉ tập trung trình bày về trang phục của người Tày – Thái ở Đà Bắc."

1/ Trang phục của nam giới

- Áo: Dài đến ngang mông, cổ đứng, cao 3 cm, xẻ ngực, thường cài bằng khuy vài. Chất liệu làm từ vải bông tự dệt, nhuộm chàm hợc chàm đen. Tay áo may bó, ống tay áo hẹp. Trước kia, nam giới mặc áo cài khuy trên vai và bên sườn phải, để tóc dài búi tó sau gáy.

- Quần: ống rộng và đứng, bằng vải mộc màu trắng hoặc xanh chàm. Khi mặc cạp buộc túm trước bụng và định vị bằng sợi dây vải.

- Khăn chít đầu: là một tấm vải rộng 20 cm, dài 1,5 cm, màu chàm. Khi chít khăn lên đầu, khăn dắt mối, đầu khăn buông xuống bên tai trái dài độ 20 cm. Nhưng khi có việc đi ra ngoài đường, mam giới thường đội nón hoặc có ô che.

- Khăn thắt lưng: Có màu hoa thiên lý hoặc hồng nhạt. Khi thắt, buông đầu khăn xuống dài xuống độ 40 cm về phía hông trái. Nam giới Tày – Thái ở Đà Bắc chỉ thắt lưng khi đi lễ hội hoặc múa hát.

- Trang phục của thầy mo: Giống như trang phục của thầy mo người Thái ở Sơn La, áo dài quá đầu gối, màu đen, xanh, đỏ, tím, may rộng, tay áo rộng, cổ đứng, xẻ ngực, khi mặc cài khuy hoặc không cài khuy. Quần may ống đứng, màu trắng, xanh, đen, khi mặc cài khuy hoặc không cài khuy. Quần may ống đứng, màu trắng, xanh, đen, khi mặc buộc túm ở trước bụng và định vị bằng sợi dây vải. Khi làm lễ, thầy mo chít khăn hoặc đội mũ, tay cầm quath hoặc cờ, lưng đeo kiếm, ngoài ra còn có các dụng cụ trừ tà ma để giữ uy lực của thầy mo.

2/ Trang phục của phụ nữ:

- Áo: có 3 loại: áo ngắn, áo ngắn sẻ ngực không cài khuy và áo dài.

+ Áo ngăn: Gấu áo dài ngang thắt lưng, cổ áo tròn, xẻ ngực từ cổ áo xuống đến cạp váy có đính hai hàng khuy bạc hình đôi bướm hoặc hình đôi ve sầu (một con cái và một con đực). Ở đầu con bướm cái có một lỗ tròn nhỏ để khi cài áo thì móc vào đầu con bướm đực, giữ cho áo kín ngực. Áo ngắn thường bố trí khuy lẻ đôi, chẳng hạn như 5 đôi, 7 đôi, 9 đôi,. Tay áo may dài và chật, áo có màu trắng, xanh đen, chàm, đỏ, chất liệu bằng vải mỏng, áo may rất khéo, khi mặc tôn vẻ đẹp của cơ thể người phụ nữ.

+ Áo ngắn xẻ ngực không cài khuy: Dài ngang thắt lưng, khi mặc gấu áo buông ra ngoài cáp váy, cổ áo tròn, xẻ ngực, tay áo may chật, có các màu trắng, xanh, hồng.

+ Áo dài: Dài quá đầu gối, tay áo may chật, áo có các màu: đen, xanh, hồng, xẻ ngực theo hai cách: xẻ từ cổ xuống 20 cm để khi mặc chui đầu, giống như chiếc áo dì của phụ nữ Thái vùng Sơn La, Lai Châu; hoặc xẻ ngực dọc đến hết gấu áo mở thành hai tà áo giống như chiếc áo dài của phụ nữ Mường, khi mặc để hở chiếc áo ngắn ở bên trong và các hàng khuy bạc đính ở trên áo ngắn.

+ Yếm: Là một tấm áo ngắn không may tay, khi mặc chui qua đầu, có màu hồng và đen, cổ yếm có đính hạt kim sa.

+ Váy: Có nhai loại: váy cạp thêu và váy cạp hoa chìm.

+ Váy cạp thêu: Váy chia thành 3 phần: phần thân váy dài nhất có màu đen hoặc màu xanh chàm; phần giữa gồm những miếng vải gồm xanh, đỏ, vàng, hồng, rộng 3cm, dài 15 cm may sát nhau theo chiều thẳng đứng; phần trên cùng là một miếng vải dày thêu hình rồng, phượng, cỏ cây hoa lá nổi, có các mầu đỏ, nâu, vàng, xanh thêu theo chiều ngang giống như cạp váy Mường.

+ Váy cạp hoa chìm: Váy cạp hoa chìm chia làm hai phần: cạp váy và thân váy. Cạp váy chỉ là một dải vải hoa sáng in hoa xanh, chìm. Khi mặc, gập cạp váy độ 20 cm vắt từ phải qua trái dùng khăn định vị. Phần thân váy dài đến gót chân có màu xanh chàm hoặc đen. Cả hai loại váy cạp thêu và cạp hoa chìm đều có lót vải đỏ ở trong gấu váy, giống như váy của người Thái ở Mai Châu.

- Khăn đội đầu: Thường gọi là khăn Piêu, là một tấm vải tự dệt, dày xốp, nhuộm màu xanh chàm, mỗi đầu thêu 30 cm, trên đó thêu nổi các hình con ve, vạch chéo, hình quả trám, hình mặt trời, hình răntg cưu. Các hình trên chia thành múi và có các màu sặc sỡ khác nhau. Chiếc khăn piêu thể hiện đặc trưng văn hoá, đồng thời cũng thể hiện kỹ năng thêu thùa khéo léo, tinh tế, đạt đến trình độ điêu luyện của người phụ nữ Tày – Thái ở đà Bắc nói riêng.

- Khăn thắt lưng: Rộng 20 cm, khi thắt gập lại thành nhiều lớp buộc búi về phái hông phải, hai đầu khăn thả xuôi xuống độ 20 cm và so le nhau, khăn có màu hoa thiên lý hoặc màu hồng nhạt.

- Đổ trang sức: Phụ nữ Tày – Thái ở đà Bắc đeo rất nhiều đồ trang sức như vòng cổ, vòng tay, nhẫn vàng, bạc, hoa tai. Có một số phụ nữ đeo bộ xà tích giống như phụ nữ Mường.

Đàm Minh Phiếu