Độc đáo nhạc cụ truyền thống của người dân tộc Vân Kiều (Minh Thúy)

Một bộ chiêng quý của người Vân Kiều

Bên cạnh các lễ hội, phong tục tập quán như Tết mừng lúa mới, Mừng hội sim, Lễ phong thần, Lễ hội đâm trâu… thì nguời Vân Kiều ở huyện Đakrông lại có thêm một kho tàng nhạc cụ dân gian truyền thống độc đáo với nhiều loại hình khác nhau.

Đồng bào dân tộc thiểu số Vân Kiều ở huyện Đakrông được biết đến là một cộng đồng dân tộc có nền văn hóa bản địa đa sắc màu với các đặc trưng văn hóa vật thể và phi vật thể phong phú và đa dạng. Bên cạnh các lễ hội, phong tục tập quán như Tết mừng lúa mới, Mừng hội sim, Lễ phong thần, Lễ hội đâm trâu… thì nguời Vân Kiều ở huyện Đakrông lại có thêm một kho tàng nhạc cụ dân gian truyền thống độc đáo với nhiều loại hình khác nhau. Chính những nhạc cụ này đã cấu thành nên những âm thanh đặc sắc của con người và cảnh vật núi rừng nơi đây. Nhạc cụ của người Vân Kiều chưa thật sự phong phú và kỹ năng chế tác còn thô sơ nhưng nó được xem là di sản quý báu trong kho tàng văn hóa dân gian của người Vân Kiều từ xưa đến nay.

Nghệ nhân Mai Sen biểu diễn đàn Ta lư

Nhạc cụ truyền thống của người Vân Kiều tương đối nhiều. Tuy nhiên, hiện nay người ta chỉ sưu tầm và lưu giữ được một số loại tiêu biểu như: Sáo, khèn bè, Pluoaq, đàn ta lư, thanh la, chiêng, kèn... Trong số các loại nhạc cụ này, loại nhạc cụ phổ biến nhất phải kể đến là sáo. Sáo của người Vân Kiều có rất nhiều loại như Pi là loại sáo dùng để thổi trong lễ cúng tế, đặc biệt là lễ cúng cầu hồn, nó thể hiện sự trang trọng linh thiêng của các thấy mo.
Sáo Khui là loại sáo phổ nhạc hát đệm làn điệu Xà nớt, thường để diễn tả, biểu đạt nhân tình thế thái về quan hệ xã hội, dòng tộc, làng bản. Qua sáo Khui người ta giải bày nhiều điều thầm kín trong lòng mà chỉ có cuộc giao lưu đó mới biểu đạt được một cách thấu đáo cái lý và cái tình. Sáo Teril là một loại nhạc cụ dùng cho thanh niên hát giao duyên bằng làn điệu Oát. Ngoài ra người Vân Kiều có Khèn môi là loại nhạc cụ dùng cho nam và nữ thổi trong lúc hát giao duyên, tâm tình tự sự. Pluaq là loại nhạc cụ được làm bằng ống nứa và có dây tơ rừng, nhìn kiểu như đàn nhị.

Minh Thúy (sưu tầm)