Điện Biên: Tết cổ truyền dân tộc Hà Nhì (Lý Thào)

Điệu xòe đặc trưng của người dân tộc Hà Nhì mang ý nghĩa gắn kết cộng đồng

Những ngày giữa tháng 12, tại xã Leng Su Sìn, huyện Mường Nhé (Điện Biên). Mặc dù thời tiết đang trong những ngày mưa lạnh, nhưng vẫn cảm nhận rõ không khí đón Tết của đồng bào dân tộc Hà Nhì nơi đây.

Người dân tộc Hà Nhì đón năm mới vào ngày Rồng, tháng 12 dương lịch hàng năm và ăn Tết trong 3 ngày. Đây là dịp để mọi người trong gia đình, bạn bè, làng bản gặp gỡ, chuyện trò, ngồi bên nhau nâng ly rượu nồng và chúc nhau một năm mới no ấm, mạnh khỏe, mùa màng bội thu.

Phụ nữ dân tộc Hà Nhì chuẩn bị mâm cơm trong ngày tết cổ truyền.

Chuẩn bị cho những ngày Tết, mỗi gia đình người Hà Nhì mổ một con lợn do chính nhà mình nuôi để cúng năm mới và làm cỗ mời khách. Gan, lá lách lợn được đựng chung vào một đĩa để “làm lý”; những người lớn tuổi nhất trong nhà cùng nhau xem và đoán định một năm mới có thuận lợi và suôn sẻ. Tết của người Hà Nhì bắt đầu với nghi lễ cúng lạy tổ tiên, do người cao tuổi nhất trong gia đình đứng chân chủ lễ. Sau đó, mọi người cùng sum vầy bên mâm cơm, mời nhau những ly rượu thơm. Mâm cỗ tết của người Hà Nhì có những món ăn truyền thống như xôi nếp, lòng dồi, tiết canh, nước chấm mắc có, rau sống, bánh trôi, bánh dày.... Ngoài ra còn có các món luộc, món nướng, món canh... như các dân tộc khác.

Mọi người quây quần bên mâm cơm tết.

Sau bữa ăn, mọi người cùng thưởng thức các điệu múa dân gian của dân tộc như: Múa á mỳ sơ, múa nón Hà Nhì, múa vui sản xuất... và nắm tay nhau say trong điệu xòe đặc trưng của dân tộc. Điệu xòe của người Hà Nhì rất đặc biệt bởi có cả xòe đứng và xòe ngồi; trong tiếng trống, tiếng chiêng rộn ràng, náo nức. Ngoài ra, họ còn tổ chức các trò chơi truyền thống như tù lu, tung còn... nhằm mang lại không khí vui nhộn, lao động hăng say cho bà con trong năm mới.

Người cao tuổi trong gia đình xem gan, lá lách lợn, đoán định những điềm may rủi trong năm mới.

Phụ nữ Hà Nhì nặn bánh trôi, món bánh truyền thống không thể thiếu trong mâm cỗ đón năm mới.

Người dân tộc Hà Nhì, xã Leng Su Sìn, huyện Mường Nhé ăn Tết mộc mạc, giản dị nhưng ấm áp và đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc. Những ai được một lần đón tết với đồng bào Hà Nhì nơi đây, hẳn sẽ không bao giờ quên sự hiếu khách, những món ăn độc đáo và nụ cười, điệu múa duyên dáng của các cô gái Hà Nhì.

Lý Thào (sưu tầm)