Trong các nghi lễ truyền thống của dân tộc Dao có một nghi
lễ đặc biệt được gọi là lễ Cấp sắc hay lễ Lập tịnh chỉ có ở nam giới, cho đến
nay vẫn được bảo tồn và duy trì. Dân tộc Dao quan niệm, đàn ông nếu chưa trải
qua lễ cấp sắc thì dù già vẫn coi là trẻ con vì chưa có thầy Cấp sắc, chưa được
cấp đạo sắc, chưa có tên âm. Người đã qua Cấp sắc dù ít tuổi vẫn được coi là
người trưởng thành, được tham gia vào các công việc hệ trọng của làng, được
giúp việc cho thầy cúng.
cúng bái. Họ cũng quan niệm rằng có trải qua lễ Cấp sắc mới
biết lẽ phải trái ở đời, mới đích thực là con cháu Bàn Vương, khi chết hồn mới
được đoàn tụ với tổ tiên. Nếu gạt bỏ những yếu tố tôn giáo, tín ngưỡng thì lễ Cấp
sắc có tính giáo dục rất lớn, thể hiện qua những lời giáo huấn hướng tới việc
thiện, không làm điều ác. Các điều giáo huấn được thực hiện bằng lời thề dưới sự
chứng kiến của tổ tiên và các quan âm binh nên tính giáo dục càng có giá trị. Lễ
Cấp sắc thường được tổ chức vào tháng 11, tháng 12 hoặc tháng Giêng hàng năm,
vì đây là thời gian nhàn rỗi. Ngày thụ lễ được lựa chọn rất kĩ, Dân tộc Dao Đỏ,
Dao Tiền thường làm lễ cấp sắc từ độ tuổi 12-30, có khi đến già, trong khi đó ở
dân tộci Dao Áo Dài là 11-19 tuổi. Dân tộc Dao Đỏ có thể tổ chức Cấp sắc cho một
đợt tối đa 13 người (nếu ít hơn phải theo số lẻ) và ở nhà trưởng họ; người dân
tộc Dao Áo Dài mỗi lần chỉ cấp sắc cho một người và tại nhà người đó. Gần đến
ngày lễ, gia đình phải cử người mang lễ vật đi mời thầy cúng, người được thụ lễ
phải kiêng hò hát, cãi nhau, ngủ chung... Để phục vụ lễ nghi và khoản đãi dân
làng đến chứng kiến, các gia đình có người thụ lễ phải chuẩn bị các vật thiết yếu
như lợn, thóc gạo, rượu, y phục thầy cúng... Mỗi nhóm Dao có một cấp bậc cấp sắc:
dân tộc Dao Đỏ và Dao Áo Dài cấp 7 đèn, Dao Tiền cấp 3 đèn. Mỗi lễ cấp sắc phải
có 6 thầy cúng đảm nhiệm các nhiệm vụ và các nghi lễ lớn nhỏ khác nhau. Các thầy
cúng trước khi hành lễ đều phải cúng ma ở bàn thờ tổ tiên nhà mình để xin được
phù hộ và đi theo giúp đỡ. Tại nơi hành lễ, họ treo tranh Ngọc Hoàng và các vị
thần thánh của người Dao, lập bàn thờ tổ tiên người thụ lễ và bàn thờ các thần
thánh. Khi hành lễ, các thầy cúng phải thực hiện rất nhiều bài cúng, múa, điệu
bộ phép thuật theo sách cấp sắc; người thụ lễ, có khi cả vợ anh ta cũng phải thực
hiện nhiều động tác nghi lễ theo sự chỉ dẫn của các thầy. Khác với nhóm Dao Đỏ
và Dao Tiền, Dao Áo Dài có một nghi thức gọi là hóa kiếp khá đặc biệt. Theo đó,
người thụ lễ phải ngồi xổm, bất động, các ngón tay bắt vào ngón chân khoảng một
giờ đồng hồ, rồi mới được thầy đẩy nhẹ cho rơi xuống một cái võng có 3-4 người
đỡ. Làm xong lễ hóa kiếp là lễ giáo huấn, lễ thề và lễ đặt tên cấp sắc. Ở tất cả
các nhóm Dao, sau khi thực hiện đầy đủ các nghi thức phức tạp và đã cấp sắc cho
người thụ lễ xong, các thầy cúng đều phải cúng tạ ơn tổ tiên, thần thánh đã đến
dự thì nghi lễ mới kết thúc.
Vi Đức Hồi (sưu tầm)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét