Giản dị sắc Chàm trong trang phục truyền thống dân tộc Tày (Bùi Kiểm)

Là một trong 54 dân tộc thuộc cộng đồng các dân tộc Việt Nam, dân tộc Tày sống tập trung chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc như: Tuyên Quang, Thái Nguyên, Cao Bằng, Bắc Kạn, Lào Cai, Yên Bái...Trong quá trình lao động, sản xuất và phát triển, đồng bào dân tộc Tày đã tạo cho mình một bản sắc riêng, thông qua những nét văn hóa như ẩm thực, trò chơi dân gian, tiếng nói và trang phục…Đặc biệt, trang phục của người Tày thường đơn giản, chủ đạo là sắc chàm.

Đàn ông Tày mặc loại áo cánh 4 thân, áo dài 5 thân, khăn đội đầu, quần và giày vải. Áo cánh 4 thân (slửa cỏm) là loại xẻ ngực, cổ tròn cao, không cầu vai, xẻ tà, cài cúc vải và hai túi nhỏ phía dưới 2 thân trước. Trong những dịp tết, ngày lễ hay ngày hội, nam giới mặc thêm loại áo dài 5 thân xẻ nách phải, đơm cúc vải hay cúc đồng. Quần cũng làm bằng vải sợi bông nhuộm chàm như áo, cắt theo kiểu quần đũng chéo có độ choãng vừa phải, dài tới mắt cá chân, cạp rộng khi mặc có dây buộc ngoài. Khăn đội đầu màu chàm có chiều rộng 30 cm dài 20 cm quấn trên đầu theo lối chữ nhân.

Cũng giống như trang phục của đàn ông Tày, mầu sắc chủ đạo trong trang phục của người phụ nữ Tày là sắc chàm. Trong những ngày tết, lễ...phụ nữ Tày tóc vấn ngang đầu, chùm khăn vuông mỏ quạ, mặc áo dài màu chàm, gài khuy đồng bên phải, ngang lưng thắt dải chàm, hai đuôi dải buông dài xuống đằng sau, chân đi hài vải. Áo cánh là loại 4 thân xẻ ngực, cổ tròn, có hai túi nhỏ phía dưới hai vạt trước, thường được cắt may bằng vải chàm hoặc trắng. Khi đi hội thường được mặc lót phía trong áo dài (đây là chi tiết để phân biệt với người Nùng chỉ dùng màu chàm). Áo dài của phụ nữ Tày cũng là loại 5 thân, xẻ nách phải cài cúc vải hoặc đồng, cổ tròn. Trước đây phụ nữ Tày mặc váy, nhưng gần đây phổ biến mặc quần; Nón của phụ nữ Tày được làm bằng nan tre lợp lá có mái nón bằng và rộng khá độc đáo. Trang sức có đủ các chủng loại cơ bản như vòng cổ, vòng tay, vòng chân, xà tích... làm tôn lên vẻ đẹp của người phụ nữ, thường thì phụ nữ Tày chỉ đeo vòng cổ (kiềng bạc) nổi bật trên nền chàm.

Trong cuộc sống hiện đại, ngày thường người Tày đã chuyển sang mặc trang phục gần như người Kinh với áo cánh, áo sơ mi nhưng đối với họ trang phục truyền thống vẫn không thể thiếu đặc biệt trong các ngày lễ, tết, cưới xin và những dịp sinh hoạt văn hóa như thi ẩm thực, hát then, lễ mừng cơm mới…Trang phục của người Tày đơn giản đi cùng điệu then làm nên nét đẹp rất riêng của văn hóa Tày.