Lễ cấp sắc cho bà Then của người Tầy (Kiêm Nương)

Thầy Tào cấp những vật thiêng trong nghề Then cho con Then

Để một người hành nghề Then được chứng nhận đủ khả năng tiến hành nghi lễ cúng bái, cầu an trong đời sống tâm linh của cộng đồng thì nghi thức cấp sắc lần đầu là một trong những nghi lễ chính của “Lẩu khai quang” (Đại lễ mở hào quang cho người làm Then).

Tập quán đời xưa truyền lại, nhà làm Then (thậm chí cả họ hàng) phải chọn ngày lành tháng tốt, thống nhất các phần nghi lễ với một vị thầy Tào, phân công các công việc cần thiết cho buổi lễ. Bản thân người được chọn hành nghề (con Then) cũng cần phải giữ cho sạch sẽ, kiêng cữ nhiều điều, bảo vệ sức khỏe tốt từ 2-3 tuần lễ.

Đến giờ lành, thầy Tào thực hiện các nghi thức của việc cấp sắc. Đoạn đầu thầy Tào đọc một bài khấn. Kế đó, thầy Tào sẽ lần lượt cấp các đồ nghề làm then cho con Then, mỗi loại đồ nghề thầy lại đọc mấy câu khấn với ý nghĩa trao đầy đủ đồ nghề cho con Then, lúc này con Then quỳ dưới sân chắp tay nghiêm trang đón nhận.

Đầu tiên là cấp chiếc mũ 5 dải để làm phúc cho dương gian, bản làng; cấp cây đàn tính 3 dây, chùm xóc nhạc 5 dây, kể từ ngày này con Then sẽ dùng nó để đi cầu an, cầu phúc cho thiên hạ. Con Then mới vào nghề thường được cấp 3 loại ấn chính là Ấn Tam Bảo (thờ Phật) dùng để làm các nghi lễ liên quan đến cầu an; Ấn Ngọc Hoàng dùng trong nghi lễ giải hạn; Ấn Ngũ Lôi dùng trong các nghi lễ cầu mùa; cấp những vật thiêng trong nghề then, được dùng với nhiều ý nghĩa như: Quẻ xin âm dương để biết đắc lệ, đắc việc hay chưa; Quạt tượng trưng cho cờ hiệu sai lính, nhập đồng, xin gạo; Kiếm là để trừ tà; Chuông dùng trong các nghi lễ trừ tà và khai ấn; cấp quần áo, đai, hài, giầy, thường thì cấp đủ 3 màu đỏ (áo tướng), áo vàng (áo khách), áo xanh (áo tổ sư làm Tào, Pháp) với ý nghĩa đầy đủ phục trang cho con Then khi hành lễ sau này.

Xong việc cấp sắc, thầy Tào giao tờ sắc đã viết sẵn cho con Then và làm động tác niệm chú, dứt lời thầy sẽ trở về bàn then, con Then lúc này vui mừng đàn và múa chầu tiến dần vào nhà, trên đầu có dải vải đỏ cuốn sắc theo sau.

Tiếp đó, con Then vui mừng đón Đức tướng xuống nhập vào người; Tướng kêu xông hơi, uống chén rượu và phát lộc. Sau khi ngài thăng, con Then lại hát các bài tiến lễ lên nhà then và múa chầu trong niềm vui hoan hỉ.

Lễ cấp sắc của đồng bào dân tộc Tày tỉnh Lạng Sơn mang tính giáo dục cao, đã đi vào đời sống tinh thần của cộng đồng, thể hiện ở các điều giáo huấn ghi trong sắc cấp cho người thụ lễ, giữ gìn, bảo tồn những yếu tố truyền thống của dân tộc.

Kim Nương