LỄ CẤP SẮC CỦA DÂN TỘC DAO TIỀN, VÀ DAO QUẦN CHẸT. * Biên khảo Huỳnh Tâm.

DẪN NHẬP:

ĐỊNH VỊ VĂN HÓA VÀ NGHI LỄ CẤP SẮC.

Trong nghiên cứu văn hóa các dân tộc thiểu số Việt Nam, lễ Cấp Sắc của người Dao là một trường hợp tiêu biểu của hình thức nghi lễ chuyển đổi trạng thái (rite de passage) theo mô hình của Arnold van Gennep và Victor Turner. Đây là một nghi lễ mang tính cấu trúc cao, thể hiện sự quá độ từ tuổi vị thành niên sang địa vị xã hội trưởng thành, đồng thời khẳng định tính chính danh của người đàn ông trong cộng đồng.

LỄ HỘI CẤP SẮC CỦA DÂN TỘC DAO ĐỎ TÂY BẮC. * Biên khảo Huỳnh Tâm.

Khảo luận về triết lý, nhân văn và bản sắc văn hóa.

* Nghi lễ cấp sắc ngày cuối lễ hội cấp sắc người Dao Đỏ.

DẪN NHẬP.

Trong không gian văn hóa Việt Nam đa tộc người, dân tộc Dao Đỏ ở vùng núi phía Bắc, đặc biệt tại các tỉnh Lào Cai, Hà Giang, Yên Bái, Sơn La đã kiến tạo một hệ nghi lễ đặc thù, trong đó “Lễ Hội Cấp Sắc” giữ vai trò trung tâm.

BẢN SẮC VĂN HÓA VÀ SỨC SỐNG CỦA CỘNG ĐỒNG DÂN TỘC DAO. * Biên khảo Huỳnh Tâm.

DẪN NHẬP.

Trên không gian núi non trùng điệp của vùng Đông Bắc Việt Nam, tỉnh Cao Bằng là nơi hội tụ nhiều cộng đồng tộc người với bản sắc phong phú, trong đó dân tộc Dao giữ một vị trí đặc biệt. Sống chủ yếu trên các triền núi cao và các thung lũng tương đối bằng phẳng, người Dao quần cư thành từng cụm bản nhỏ, gọi là “lũng” thường từ 15 đến 20 nếp nhà, như những “ốc đảo văn hóa” giữa thiên nhiên hùng vĩ.

NGHI LỄ CẤP SẮC 12 ĐÈN CỦA DÂN TỘC DAO ĐỎ TẠI LÀO CAI. * Biên khảo Huỳnh Tâm.

Khảo luận nhân học văn hóa học.

DẪN NHẬP.

Trong kho tàng văn hóa đa sắc của các dân tộc Việt Nam, cộng đồng Dao Đỏ tại tỉnh Lào Cai sở hữu một nghi lễ đặc biệt mà sức sống của nó vượt khỏi giá trị lễ nghi để trở thành trụ cột của căn tính, chuẩn mực đạo đức, và thước đo nhân phẩm của cả cộng đồng: Lễ Cấp Sắc, đặc biệt là Cấp Sắc 12 đèn, cấp bậc cao nhất, thiêng liêng nhất trong thế giới tâm linh của người Dao.

TRUYỀN THỐNG LỄ CẤP SẮC DÂN TỘC DAO ĐỎ TÂY BẮC VIỆT NAM. * Biên khảo Huỳnh Tâm.

LỜI DẪN NHẬP.

Giữa vùng sơn cước trùng điệp của Tây Bắc Việt Nam, cộng đồng Dao Đỏ đã xây dựng một hệ thống văn hóa độc đáo, trong đó “Lễ Cấp Sắc” đứng ở vị trí trung tâm như một nghi thức thiên định vị thân phận, căn tính và đạo sống của con người. Đây không chỉ là một nghi lễ trưởng thành; đó là một ngưỡng cửa nhân sinh, một khế ước thiêng liêng nối kết con người với tổ tiên, thần linh, cộng đồng và chính nội tâm đạo đức của mình.

Những Nghệ Sĩ Dân Tộc Tây Bắc. * Biên Khảo Huỳnh Tâm.

Dựa trên hành trình sáng tạo của nghệ sĩ Lan Anh Họa Mộc người đã hồi sinh văn hóa H'Mông qua hội họa ván lợp chúng ta có thể khám phá thêm những tài năng dân tộc thiểu số khác từ vùng Tây Bắc.

Vùng đất này, với các tỉnh như Lào Cai, Sơn La, Điện Biên, Lai Châu, Yên Bái và Hòa Bình, cái nôi của hơn 20 dân tộc thiểu số như H'Mông, Dao, Thái, Giáy, Tày, Pa Dí...

Nghi Lễ Múa Xoang Của Dân Tộc Ba Na. * Biên Khảo Huỳnh Tâm.

Múa xoang là một loại hình nghệ thuật biểu diễn đặc trưng của dân tộc Ba Na (hay Bahnar), một cộng đồng bản địa lớn ở Cao Nguyên Trung Phần Việt Nam, với dân số khoảng 286.910 người (theo điều tra 2019), tập trung chủ yếu ở Kon Tum, Gia Lai, Quảng Ngãi và một phần Bình Định.

Exposition à l’Abbaye de Dieleghem

Cher(e)s invité(e)s, chers ami(e)s,

Mesdames et messieurs,

C’est avec un immense plaisir que je prends la parole aujourd’hui, en cette fin d’exposition, pour partager avec vous quelques mots de gratitude et de célébration. Nous nous trouvons ici, dans ce lieu prestigieux qu’est l’Abbaye de Dieleghem à Jette, un écrin historique où la culture et l’art se rencontrent pour nous offrir des moments d’émotion et de réflexion.

Họa Sĩ Huỳnh Tâm.* Nguyen Gia Thuong.

– Né en 1948 à Khanh Hoa, Viet Nam.

– Le Moine de la Puissance dans la Quiétude II.

– Méthode Dynamique/Statique, Stimulation de l’Énergie interne, Nourrir la Vie, Gymnastique Anti Vieillissement.

– Membre PEN International.

– Ethnologue.

– Médaillé de nombreux prix internationaux en Art photographique : MFP. APP. PJP. AMP. PTF. PTJ. TAP.

– Secrétaire Centre Culturel Cao Dai (CCCD).

Triển lãm: Nghệ thuật và Lịch sử Văn Lang, 5000 năm văn minh.

Exposition : "Art et Histoire du Van Lang: 5000 ans de civilisation" - Jette 11 Octobre 2024. Video Link: bit.ly/48VDdzs

Hàng ngày từ 2 giờ chiều đến 8 giờ tối.

Khai mạc ngày 11/10/2024 lúc 19:00

Salon des Arts CCCD.

83, Đại lộ de Jette.

1090 Brussels.

Lần đầu tiên ở châu Âu, các họa sĩ Việt Nam của Atelier 83 đã chuyển các hình khắc trên trống đồng của Việt Nam lên vải.

Nền văn minh Văn Lang được ước tính có niên đại 5000 năm.

Artiste Huỳnh Thị Liễu. * Centre Culturel Cao Dai (CCCD).

Le 15 Janvier 2018, a été décidée la création de l’Atelier 83 à Bruxelles, sous le patronage du Centre Culturel Cao Dai (CCCD). Le Centre a toujours souhaité agrandir pour pouvoir diversifier ses activités et devenir un lieu de rencontre des artistes, partageant l’idéal d’amener l’art au service de ses semblables.

Giới Thiệu Tác Giả Và Tác Phẩm.* Nhà Phê Bình Hội Họa/Vien Dung.

Butte du Lion.

Những họa phẩm của Artiste Nguyễn Gia Thưởng mạnh mẽ dữ dội màu sắc, cảm xúc thổi luồng tông màu sáng, tạo ra bố cục linh hoạt, mỗi tác phẩm biểu hiện sinh khí năng động, bởi những sự kiện chung quanh đời sống của nghệ sĩ và không gian khoảng lặng, thường ứng hiện giao lưu văn hóa cộng đồng.

Artiste Nguyễn Gia Thưởng. * Họa Sĩ Huỳnh Tâm.

Nguyên là một Nhà văn và Nhà báo. Sinh ngày 13 tháng 5 năm 1950 tại Hà Nội, Việt Nam. Cư trú tại Tòa soạn báo Bách Khoa, Sài Gòn.

Năm 1979. Định cư tại Bruxelles, Belgique.

Năm 1989. Chủ tịch Hội Lạc Việt, Bruxelles. 

Buổi trình diễn của Phạm Duy tại Hội Lạc Việt ở Bruxelles.

bit.ly/4q33guE

Năm 2002. Chủ Nhiệm báo Thông Luận, Bruxelles.

Năm 2019. Giám đốc Trung Tâm Văn Hóa Cao Đài. Bruxelles, Belgique.

Họa sĩ Huỳnh Thị Liễu. * Họa Sĩ Huỳnh Tâm.

Họa sĩ Huỳnh Thị Liễu, sinh ngày 27 tháng 8 năm 1957, tại Gò Công, Việt Nam.

Sau khi hoàn thành việc học Tú tài toàn Phần, dấn thân vào sở thích sáng tạo, và thiết kế mỹ thuật, khung vải mẫu thêu.

Đến khi hội nhập xã hội Âu Châu, định cư tại Bruxelles, Belgique, năm 1983. Dù đam mê chuyên môn đành phải gác lại, bởi không gian gạn lọc những giá trị tinh thần và khả năng. Họa sĩ Huỳnh Thị Liễu phải sinh sống bằng những nghề không sở trường. Dù vậy, vẫn tiếp tục ẩn mình chờ điều kiện kêu gọi, thay đổi suy tư.

Nghệ Sĩ Dân Tộc Ê Đê H’Hen Niê. * Biên Khảo Huỳnh Tâm.

Dân tộc Ê Đê (hay Ede), có dân số khoảng 398.671 người, một trong những cộng đồng lớn nhất vùng Cao Nguyên Trung Phần Việt Nam, tập trung chủ yếu ở các tỉnh Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai và một phần Khánh Hòa, Phú Yên. Dân tộc Ê Đê văn hóa phong phú: Sử thi "Klei Khan" (như Đam San), cồng chiêng, điệu múa xoang, và chế tác gỗ, những yếu tố nhân văn hài hòa giữa con người, thiên nhiên và cộng đồng mẫu hệ, các nghệ sĩ Ê Đê thường "hồi sinh" di sản truyền thống, từ lời khan sử thi đến giai điệu cồng chiêng có giá trị siêu nhiên, bảo tồn bản sắc trước đô thị hóa.

Nghệ Nhân Dân Tộc Gia Rai Cao Nguyên Trung Phần Việt Nam. * Biên Khảo Huỳnh Tâm.

Dân tộc Gia Rai (hay Jrai), với dân số khoảng 411.275 người, là một trong những cộng đồng lớn nhất vùng Cao Nguyên Trung Phần Việt Nam, tập trung chủ yếu ở các tỉnh Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk và một phần Phú Yên. Dân Tộc Gia Rai nổi tiếng với văn hóa phong phú: Sử thi dân gian như "Xinh Nhã", "H’Bia Đrang", "Đăm Di", cồng chiêng, điệu múa sôang, và điêu khắc tượng nhà mồ những yếu tố phản chiếu triết lý nhân văn về sự hài hòa giữa con người, thiên nhiên và cộng đồng mẫu hệ.

Huyền Thoại Sử Thi Tây Nguyên.* Biên Khảo Huỳnh Tâm.

Những dân tộc thiểu số Tây Nguyên, sử thi chứa đựng cả một bề dày văn hóa, một chiều dài lịch sử cũng như những kinh nghiệm sống được tích lũy lâu đời. Mỗi sử thi đều mang hồn cốt văn hóa, như thanh âm hùng vĩ của cuộc sống cộng đồng dân tộc nơi đại ngàn, vọng về từ hàng nghìn năm lịch sử.

Lễ Pơ Thi Của Dân Tộc Ba Na. * Biên Khảo Huỳnh Tâm.

Lễ Pơ Thi (hay còn gọi là lễ bỏ mả) là một trong những nghi thức văn hóa, tâm linh quan trọng nhất của dân tộc Ba Na (và các dân tộc Tây Nguyên khác như Ê Đê, Gia Rai).

Nhân văn sâu sắc về vòng đời con người, sự gắn bó với cộng đồng mẫu hệ và lòng biết ơn đất trời. Đây không chỉ là lễ tiễn biệt người đã khuất mà còn là dịp để cộng đồng khẳng định sự trường tồn, đoàn kết và tái sinh tinh thần.

Cồng Chiêng Dân Tộc Ba Na Kon Tum. * Biên Khảo Huỳnh Tâm.

Dân tộc Ba Na (hay Bahnar), có dân số khoảng 286.910 người, một trong những cộng đồng lớn nhất vùng Cao Nguyên Trung Phần Việt Nam, tập trung chủ yếu ở các tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Quảng Ngãi và một phần Bình Định. Họ nổi tiếng với văn hóa phong phú: Sử thi dân gian như "H'Bia Đrang", cồng chiêng (gong), điệu múa xoang, hát Ay Ray, và kiến trúc nhà rông những yếu tố phản chiếu triết lý nhân văn về sự hài hòa giữa con người, thiên nhiên và cộng đồng mẫu hệ.

Nghệ Sĩ Dân Tộc Dao Tây Bắc Việt Nam. * Biên Khảo Huỳnh Tâm.

Dân tộc Dao, với dân số khoảng 891.151 người, là một trong những cộng đồng lớn nhất vùng núi phía Bắc Việt Nam, phân bố chủ yếu ở các tỉnh Tây Bắc như Lào Cai, Lai Châu, Yên Bái và Sơn La.

Nghệ Nhân Dân Tộc Ba Na Cao Nguyên Trung Phần. * Biên Khảo Huỳnh Tâm.

Dân tộc Ba Na (hay Ba-Na, với các nhóm nhánh như Rơ Ngao, Rơ Lơng, Tơ Lô, Glar, Bơ Nâm, Kriêm, KonKơdeh), với dân số khoảng 286.910 người, một trong những cộng đồng lớn nhất vùng Cao Nguyên Trung Phần Việt Nam, tập trung chủ yếu ở các tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Quảng Ngãi và một phần Bình Định.

Ba Bộ Sử Thi M'Nông, Ba Na & Xê Đăng Tây Nguyên. * Biên Khảo Huỳnh Tâm.

Lần đầu tiên, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ba (3) bộ “Sử Thi Liên Hoàn Tây Nguyên” hay còn gọi là “Sử Thi Chuỗi”, sử thi phổ hệ đồ sộ của các dân tộc M'Nông, Ba Na và Xê Đăng.

Mỗi bộ sử thi chứa khoảng 100 tác phẩm và đây được đánh giá là một trong số những bộ sử thi thuộc loại dài nhất thế giới.

Tranh Không Lặp Lại. * Biên Khảo Huỳnh Tâm.

Truyền Nhân.

Tay Cha dạy khắc từng hoa,

Lan Anh quen nết từ ta thuở đầu.

Cây suối trôi, cột nhà nâu,

Tái sinh thành tượng, thấm sâu nghĩa đời.

Thử thách hồ sinh, tay người,

Khắc nẻ, vá nứt, dệt lời tri âm.

Chạm thô rồi vẽ nên tầm,

Hồn xưa kết tụ, sắc thâm quyện hòa.

* Huỳnh Tâm.

 

TRANH KHÔNG LẶP LẠI BƯỚC HAI.

(Biên khảo về giá trị độc bản trong hội họa gỗ Tây Bắc).

Có những điều trong đời, chỉ đến khi ta chạm tay vào chúng, lắng nghe hơi thở của chúng, mới thực sự hiểu được vì sao cái đẹp không bao giờ lặp lại.

Nghệ Sĩ Kể Sử Thi E DÊ. * Biên Khảo Huỳnh Tâm.

Các Nghệ sĩ kể sử thi Ê Đê ở Cao Nguyên Trung phần Việt Nam.

Dân tộc Ê Đê (hay E Đê), với dân số khoảng 398.671 người (theo điều tra 2019), là một trong những cộng đồng lớn nhất vùng Cao Nguyên Trung Phần Việt Nam, tập trung chủ yếu ở các tỉnh Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai và một phần Khánh Hòa, Phú Yên. Họ nổi tiếng với văn hóa phong phú:

Hành Trình Hồn Nhiên Của Nghệ Sĩ Lan Anh Họa Mộc. * Biên Khảo Huỳnh Tâm.

Hành Trình Họa Mộc.

Hồn nhiên ta bước đường xa,

Lan Anh họa mộc chan hòa rừng xanh.

Ván lợp cũ trăm năm gánh,

Hồi sinh khói bếp, ánh vàng lung linh.

Thổ cẩm Dao Mông dệt hình,

Kết vàng bạc trắng, hồn linh núi rừng.

Sapa chợ Tình tưng bừng,

Mẹ Mông xuân thắm, áo rừng khoe hoa.

* Huỳnh Tâm.

Trên hành trình nào cũng chó những thử thách nhân sinh, và người nhận được hồn nhiên đúng nghĩa như Nghệ sĩ Lan Anh Họa Mộc.

Nghệ Sĩ Dân Tộc Miền Tây Bắc. * Biên khảo Huỳnh Tâm.

Nghệ Nhân Thái Hồn.

Khèn bè réo rắt núi sông vang,

Xòe tay Thái nữ thắm tình mang.

Lời lượn Lò Mai sâu ký ức,

Điệu múa Xuân Mùa ấm đất lành.

Khăn piêu hoa văn hồn dân tộc,

Giọng ca Thúy Thái nối trời xanh.

Nghệ sĩ Tây Bắc lan muôn thuở,

Bản sắc ngàn năm mãi sáng danh.

* Huỳnh Tâm.

Bài thơ khắc họa khèn bè, xòe Thái, hát lượn, múa, khăn piêu, và các nghệ sĩ tiêu biểu, gửi gắm thông điệp về sự trường tồn của bản sắc dân tộc.

Nghệ Thuật Tranh Gỗ Tây Bắc. * Biên khảo Huỳnh Tâm.

Tranh Gỗ Tây Bắc.

Gỗ thơm khắc chạm nét quê hương,

Núi thẳm mây ngàn dệt mộng sương.

Thái nữ khăn piêu ngời điệu xòe,

Mông trai khèn réo vọng ngàn phương.

Hoa văn thổ cẩm hồn dân tộc,

Lễ hội phiên chợ ấm tình thương.

Mảnh gỗ lan xa lời Tây Bắc,

Hồn quê vạn thuở mãi vấn vương.

* Huỳnh Tâm

Lời ca vinh danh tranh gỗ Tây Bắc qua hình ảnh gỗ thơm, núi mây, khăn piêu, khèn Mông, hoa văn, và lễ hội, đồng thời nhấn mạnh giá trị văn hóa và khát vọng lan tỏa hồn quê.

Nghệ Thuật Dệt Thổ Cẩm Tây Bắc. * Biên khảo Huỳnh Tâm.

Thổ Cẩm Tây Bắc.

Chàm xanh dệt mộng núi ngàn xa,

Hoa văn thêu thắm kể tình ca.

Khăn piêu Thái nữ ngời duyên núi,

Áo Mông rực rỡ ánh trăng ngà.

Sợi lanh xe nhỏ đời bền chặt,

Cửi gỗ vang vang nghĩa thiết tha.

Hồn quê gửi gấm trong từng nét,

Thổ cẩm ngàn năm mãi nở hoa.

* Huỳnh Tâm.

Vẻ đẹp của thổ cẩm qua hình ảnh chàm xanh, hoa văn, khăn piêu, áo Mông, và khung cửi, đồng thời nhấn mạnh giá trị văn hóa trường tồn, gửi gắm hồn quê qua từng nét dệt.

Tây Bắc Hồn Quê. * Biên khảo Huỳnh Tâm.

Núi ngàn mây phủ lối xa xôi,

Khèn Mông réo rắt gọi hồn người.

Thổ cẩm hoa văn ngời ký ức,

Khăn piêu Thái nữ thắm tình rồi.

Then Tày vang vọng lời cha mẹ,

Lễ hội Gầu Tào nối đất trời.

Hồn quê lưu giữ trong tranh gỗ,

Văn hóa ngàn năm mãi sáng ngời.

* Huỳnh Tâm.

Văn hóa những dân tộc Tây Bắc, một cánh cửa tổng quan toàn diện một kho tàng đa dạng, mang đậm bản sắc, và phong phú của các dân tộc sinh sống tại vùng núi phía Tây Bắc, Việt Nam, như Thái, Tày, Dao, Mông, Nùng, và nhiều dân tộc khác.

Tranh Mùa Hè Và Thử Thách Mới Của Lan Anh Họa Mộc. * Biên khảo Huỳnh Tâm.

Hè sang Tây Bắc trái chín cây,

Đào mận rừng mơ ký ức đầy.

Hoa nở xuân sang nay hiếm gặp,

Quả chín hè về đã vắng bay.

Dân Tây áo chàm hoa văn lạ,

Tộc Thái khăn piêu chuyện kể say.

Hồn quê khắc gỗ lan xa xứ,

Thử thách hoạ mộc ấm tình nây.

* Huỳnh Tâm.

Nghệ Sĩ Lan Anh Họa Mộc. * Biên khảo Huỳnh Tâm.

GỖ MÀU SẮC NHÂN VĂN.

Lan Anh Họa Mộc nét chân phương,

Mộc mạc tâm thành, vẹn ý thương.

Tây Bắc hồn rừng vang gió núi,

Phương Đông nghĩa đậm, thắm tình hương.

Hương đất thoảng bay hồn mộng thắm,

Gỗ tạc nụ cười, triết lý sương.

Sapa kể chuyện tầm xa mở,

Khắc nét quê hương vạn thuở trường.

* Huỳnh Tâm.

Cái tên "Lan Anh Họa Mộc" là một cấu trúc ngôn ngữ nhân văn, và tính triết lý cẩn màu sắc họa mộc.

DÂN TỘC NGƯỜI RỤC. * Biên Khảo Huỳnh Tâm.

TỔNG QUAN VỀ NGƯỜI RỤC.

Dân tộc Rục là một nhóm dân tộc thiểu số rất nhỏ, thuộc nhóm ngôn ngữ Môn-Khmer, sống chủ yếu ở vùng núi rừng xã Thượng Hóa, huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình, đặc biệt là khu vực hang sâu trong rừng núi Phong Nha, Kẻ Bàng.

- Tên gọi "Rục" nghĩa là "hang" hay "hốc đá" trong tiếng địa phương, phản ánh môi sinh bản địa.

DÂN TỘC MÒ ÂU. * Biên Khảo Huỳnh Tâm.

1 . Tổng quan nhân số và địa lý

Người Mường (còn gọi Moi, Mual, Moi Bi, Au Ta, Ao Ta) chiếm khoảng 1,45 triệu người theo điều tra 2019, là nhóm dân tộc thiểu số lớn thứ ba ở Việt Nam sau Kinh, Tày và Thái.

Họ sinh sống chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Hòa Bình, Thanh Hóa, Phú Thọ, Sơn La, có nhóm nhỏ ở Hà Nội và vùng Tây Nguyên.

2. Kinh tế, Sinh hoạt nhiều chiều.

Đời sống chủ yếu dựa vào nông nghiệp lúa nước, đi cùng canh tác nương rẫy, chăn nuôi gia súc và khai thác nông sản rừng như nấm, dược liệu, mật ong, keo dán thiên nhiên, tre nứa.

DÂN TỘC Ổ ĐU. * Biên Khảo Huỳnh Tâm.

1 . Địa lý & Dân số.

Nhóm Ơ Đu cư trú tại xã Nga My, bản Văng Môn (trước đây là Kim Hoa, Xốp Pột), huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An, sống xen kẽ cùng nhóm dân tộc Khơ Mú và Thái.

Dân số chính thức là 428 người theo Tổng điều tra dân số năm 2019, chiếm khoảng 0.0005% dân số cả nước.

2 . Ngôn ngữ & Đức tin.

Ngôn ngữ Ơ Đu thuộc họ Mon-Khmer, nay gần như bị mai một; phần lớn người Ơ Đu hiện dùng tiếng Thái và Khơ Mú cho giao tiếp hàng ngày.