Tết tháng Bảy "cu cù tê" hay
còn được gọi là tết uống rượu tháng Bảy của người La Chí. Đây là ngày tết có ý
nghĩa rất quan trọng trong đời sống sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của cộng đồng
người La Chí để cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, dân bản có cuộc sống
bình yên.
Theo phong tục truyền thống, gần đến ngày tết tháng Bảy, những
người đứng đầu trong các làng bản, hội đồng già làng gồm các tộc trưởng của các
dòng họ Vương, Long, Lù, Nông tập trung tại nhà già làng (mủ cốc) để chọn ngày
tốt, ngày đẹp thông qua cách tính mười hai con giáp và bằng hình thức xem chân
gà để làng tổ chức ăn tết. Sau khi đã chọn được ngày tốt, già làng sẽ giao nhiệm
vụ cho "sú vé" là người giúp việc cho hội đồng già làng đi thông báo
cho các gia đình trong bản biết là năm nay làng sẽ ăn tết vào ngày này và kết
thúc vào ngày này.
Người La Chí thường ăn tết kéo dài từ ngày 01/7 - 15/7 mới
kết thúc. Ngày mồng hai tháng Bảy, các dòng họ trong làng bắt đầu rộn ràng
không khí mổ trâu ăn tết. Đây là phong tục truyền thống có từ rất lâu đời, bởi
trong ngày tết tháng Bảy của người La Chí không bao giờ được thiếu thịt trâu.
Trước đây, trâu mổ trong tết tháng Bảy thường là trâu của làng, do các hộ gia
đình trong làng góp tiền vào mua, sau đó giao cho một - vài gia đình trong làng
có trách nhiệm nuôi trâu, đến ngày tết tháng Bảy thì mổ. Sau ngày lễ mổ trâu,
các dòng họ đều tổ chức lễ ăn tết tại nhà tộc trưởng của dòng họ. Sau khi con
cháu trong gia đình đến đông đủ, trưởng họ tháo trống, tháo chiêng treo gần nơi
bàn thờ tổ tiên, rồi lấy chiếc giỏ tre treo trên bàn thờ tổ tiên xuống, dùng lá
chuối lót bên dưới cho mấy miếng thịt trâu đặt vào trong, lấy một miếng lá chuối
khác đặt úp lên trên. Ngày tết, các trưởng tộc đều phải làm rượu "hoẵng",
đây là loại rượu rất đặc trưng của người La Chí chỉ dùng trong các ngày lễ tết.
Rượu hoẵng được lần lượt đổ vào các sừng trâu để trưởng họ làm lễ cúng. Sau khi
chuẩn bị xong, trưởng tộc mặc quần áo theo phong tục truyền thống, lưng đeo một
miếng da trâu, một tay cầm sừng trâu, một tay cầm một sợi dây treo củ gừng rồi
miệng lẩm nhẩm cúng gọi ba đời tổ tiên về ăn tết tháng Bảy với con cháu. Mời
xong, ông cầm chén uống hết rượu để làm lý rồi lại tiếp tục gọi người khác. Sau
lễ cúng, trống, chiêng nổi lên rộn rã trong suốt những ngày dân làng ăn tết.
.
Ngày tiễn các cụ đi thường được tổ chức vào ngày "Dậu"
của tháng, con cháu của người La Chí tập trung đông đủ về khu nhà "cu cù
tê" được dân làng dựng lên ở giữa làng làm nơi tổ chức lễ cúng và vui chơi
của cộng đồng. Ngôi nhà "cu cù tê" được làm theo kiểu nhà sàn, đây là
ngôi nhà có ý nghĩa rất linh thiêng đối với cộng đồng, ví như là nơi hội họp của
các vị thần linh, các cụ tổ tiên trong các dịp lễ tết. Lễ cúng diễn ra trang trọng,
đúng theo phong tục truyền thống, có trống, có chiêng nổi lên từng hồi. Các cụ
trong hội đồng già làng sẽ ngồi trên ngôi nhà "cu cù tê" bày giỏ,
mâm, rượu cúng tiễn đưa cụ tổ của người La Chí cùng các cụ tổ tiên ba đời về
nơi ở làm ăn, rồi phù hộ cho dân làng có cuộc sống ấm no, yên ổn, mùa màng tốt
tươi.
Bùi Cao Thượng (sưu tầm)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét